اثرات بسیار مثبتی بر سلامتی انسان به‌جا می‌گذارد. تحقیقات علمی نشان داده که مصرف نان سبوس‌دار با کاهش خطر ابتلا به انواعی از سرطان‌ها به ویژه سرطان‌های گوارشی ارتباط مستقیم دارد.
شمردن فواید کامل این خوراکی مفید و مغذی قطعا از حوصله این متن خارج است. به‌طور کلی باید گفت جامعه‌ای که به نان کامل دسترسی داشته باشد گام مهمی در جهت پیشگیری از بسیاری از بیماری‌ها برداشته است و از جایی که نان قوت قالب مردم است این رسیدگی شامل همه مردم می‌شود. اینکه نانوایی‌ها حتما نان کامل به مردم ارائه بدهند در دولت سیزدهم به شکل جدی در دستور کار قرار گرفت اما نتوانست به نتیجه برسد و در حد یک ایده باقی ماند. امروز و در دولت چهاردهم، وزارت بهداشت، درمان آموزش پزشکی مجددا مبادرت کرده که نانوایی‌ها را مجبور کنند تا به مردم نان کامل بدهند.
در این خصوص موافقان و مخالفانی وجود دارد و شاید اینطور به نظر برسد که چنین تصمیم درستی قطعا نباید مخالفی داشته باشد اما شنیدن نظر مخالفان نیز خالی از لطف نیست. پیش از پرداختن به این نظرات ما نیز دیدگاه کلی خود را در این باره بیان خواهیم کرد. اینکه برنامه غذایی مردم کشور نیازمند اصلاح شدن است یک امر بدیهی و غیر قابل انکار است که البته با تورم‌های کمرشکن کمی فاصله دارد. در واقع می‌توان گفت که بخش قابل توجهی از مردم جامعه خود می‌دانند که چگونه باید سلامت خود را تامین کنند و چه مواد غذایی باید در سبد روزانه آنها وجود داشته باشد که زندگی سالمی داشته باشند اما نمی‌توانند؛ چرا که قدرت خرید این اقلام را ندارند و اگر شرایط معیشتی و اقتصادی مردم اصلاح شود همان موارد هم خودبه‌خود درست خواهد شد. حال اگر بنا را بر این بگذاریم که دولت نگران عدم اطلاع مردم هم هست که البته گزاره درستی نیز می‌باشد، کنار هم قرار دادن وضعیت فروش نان در کشور در کنار مجبور شدن آنها به فروش نان کامل کمی بعید به نظر می‌رسد. همین امروز با توجه به اعلام رسمی کشور در خصوص قیمت نان، دولت و نهادهای نظارتی قادر نیستند که یک قیمت مصوب برای تمام نانوایی‌ها در نظر بگیرند و هیچکس از آن فراتر نرود. نانوایی‌ها نیز حرف خودشان را می‌زنند و در خصوص عرضه آرد مشکلاتی دارند و معتقدند که به غیر از تخلف کاری از دستشان ساخته نیست. به هیچ عنوان منکر دسترسی مردم به نان کامل نیستیم اما واقفیم که چندین راه نرفته برای رسیدن به آن وجود دارد که اگر آن موارد اصلاح نشوند، عرضه نان کامل تنها کلاف را سردرگم‌تر خواهد کرد و یک درد بر دردها خواهد افزود.
حسین یزدجردی، رئیس کانون انجمن صنایع آرد کشور، در جمع مدیران کنترل کیفیت از دخالت‌های متعدد سازمان‌های مختلف در حوزه آرد و نان انتقاد کرد و گفت: «قریباً هر کسی که دستش به این حوزه برسد، در آن دخالت می‌کند. اخیراً دو سازمان دیگر نیز به جهاد کشاورزی، وزارت صنعت، استاندارد و بهداشت اضافه شده‌اند و کمیسیون اصل ۹۰ نیز به زنجیره آرد و نان وارد شده است.
وی با اشاره به جوگیری جامعه در خصوص نان کامل، افزود: نان کامل در همه جای دنیا وجود دارد و اختراع و ابتکار جدیدی نیست. در بسیاری از کشورها نان با آرد کامل پخته می‌شود، اما ما به تازگی به این موضوع توجه کرده‌ایم. تمام ارگان‌های مملکتی به دنبال آرد کامل هستند و فکر میکنند که این یک کشف جدید است و اگر مردم ایران از آن استفاده کنند، دیگر بیماری‌ها رخت می‌بندند.
یزدجردی ادامه داد: زیرساخت‌های لازم برای اجرای طرح پخت نان کامل فراهم نیست و ما گندم مناسب نداریم. هرچند کارخانجات می‌توانند آرد کامل تولید کنند، اما در بخش نانوایی هنوز زیرساخت‌های لازم مهیا نیست. اگر با عجله و در جوی که به وجود آمده، نان جدیدی اضافه کنیم، این نان ممکن است مشکلات بیشتری نسبت به نان‌های قبلی ایجاد کند، زیرا اگر تخمیر نشود، مضرتر خواهد بود.
وی تأکید کرد: نان کامل باید با زیرساخت‌های معین و بر اساس استقبال مردم مصرف شود، نه در جوی که هم‌اکنون ایجاد شده است. برگزاری کنگره‌ها و جشنواره‌ها برای چیزی که مشخص نیست عاقبتش به کجا ختم می‌شود، منطقی نیست. حداقل بخش صنعت باید از این جوگیری خارج شده و در فرصت مناسب، نان کامل را تولید کند.
محمد رضا خواجه، یکی از مجریان طرح نان کامل در کشور، در گفت‌وگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: برخی از آسیاب‌داران که تاکنون از سبوس‌گیری، نم‌زنی و نول‌کشی منتفع می‌شدند، به شدت مخالف اجرای طرح پخت نان کامل در کشور هستند. با این حال، طرح مجلس مبنی بر افزایش قیمت هر کیسه آرد دولتی از ۵۰ هزار تومان به ۹۰ هزار تومان، به نوعی این آسیاب‌داران را به سمت حمایت از طرح سوق داده است.
وی افزود: برخی از مخالفان بر این باورند که فیبر مورد نیاز مردم می‌تواند به جای تولید نان کامل، از طریق سبزیجات و میوه‌جات تأمین شود. اما احمد اسماعیل‌زاده، مدیر دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت، تأکید کرد که فیبر حاصل از غلات به مراتب کامل‌تر و مفیدتر از فیبر جذب شده از سبزیجات و میوه‌جات است.
وی همچنین خاطرنشان کرد: روزانه فیبر مورد نیاز هر فرد ۳۰ گرم است، در حالی که به طور متوسط تنها حدود ۱۰ گرم دریافت می‌شود. بنابراین، برای تأمین ۱۵ گرم فیبر مورد نیاز روزانه، مصرف نان کامل ضروری است
در همین راستا عبدالهی، عضو دبیرخانه شورای سلامت و امنیت غذایی کشور از دیگر موافقان اجرای طرح احیای پخت نان کامل به خبرنگار مهر اظهار کرد: آمار مرگ و میر ناشی از ابتلاء به بیماری‌های غیر واگیر از ۵۷ درصد در سال ۸۰ به ۷۰ درصد در سال ۱۴۰۰ رسیده که یکی از علل مهم آن مصرف نان‌های سبوس‌گیری شده است. و از هر ۳ نفر ایرانی یک نفر به بیماری‌های غیر واگیر مبتلا می‌شود که در گذشته این آمار از هر ۵ نفر، یک نفر بوده که مصرف نان با آرد کامل در پیشگیری از آن مؤثر است.
خواجه، آرد سه استان خوزستان، گلستان و فارس را در ایران قوی و مناسب برای پخت نان کامل خواند و افزود: همچنین می‌توان آرد مورد نیاز برای پخت نان کامل را از کشورهای قزاقستان، روسیه و کشورهایی همچون کانادا وارد کرد.
وی علت مخالفت مردم را سلیقه محور بودن آنها ذکر کرد و گفت: رسانه‌ها باید مردم را به سمت سلامت محوری سوق دهند.
این مجری طرح نان کامل در کشور طیف دانشگاهی را سومین گروه مخالف دانست و افزود: عده‌ای معتقدند با آسیاب های سنتی و قدیمی نمی‌توان آلودگی‌های موجود در گندم از جمله فلزات سنگین و سموم را پاک سازی کرد که باید گفت با دو تا ۴ درصد سبوس‌گیری می‌توان گندم را به طور کامل پاک سازی کرد.
وی اسید فیتیک در آرد کامل را نیز می‌توان با طولانی سازی زمان پخت، طولانی سازی زمان تخمیر، مصرف مخمر و خمیر آرش به صفر رساند، افزود: هم اکنون در کشور به طور میانگین حدود ۳۰ درصد ضایعات نان داریم که با اجرای طرح احیای پخت نان کامل می‌توان ضایعات نان را نزدیک به صفر رساند و سرانه آرد مصرفی کشور را نیز نصف کرد.
خواجه تنها راه اجرای زودهنگام طرح احیای پخت نان کامل را حذف موانع و سنگ اندازی مخالفان دانست و گفت: با توزیع گندم یکنواخت و روشن و آرد پرگلوتن در بین نانوایان که تنها دلیل ممانعت آنها تیره شدن رنگ نان است را از سر برداشت.
- نویسنده : سایه برین/ دبیر سرویس فرهنگ و اجتماعی
