در سرتاسر جهان، شهرهای هوشمند برای افزایش کارایی اغلب بر فن‌آوری متمرکز هستند، اما برای توسعه اجتماعی چه باید کرد؟ در ژاپن، برنامه‌هایی برای ایجاد نوع جدیدی از جامعه هوشمند انسان محور وجود دارد که آنها آنرا «جامعه ۵.۰» می نامند. به برنامه دانش و فن خوش آمدید، ما از دو شهر ژاپن […]
در سرتاسر جهان، شهرهای هوشمند برای افزایش کارایی اغلب بر فن‌آوری متمرکز هستند، اما برای توسعه اجتماعی چه باید کرد؟ در ژاپن، برنامه‌هایی برای ایجاد نوع جدیدی از جامعه هوشمند انسان محور وجود دارد که آنها آنرا «جامعه ۵.۰» می نامند. به برنامه دانش و فن خوش آمدید، ما از دو شهر ژاپن بازدید کرده‌ایم که آخرین فن‌آوری‌ها را برای حل مشکلات موجود و بهبود رفاه مردم بکار گرفته‌اند.
آیزوواکاماتسو یک شهر تاریخی سامورایی در استان فوکوشیما است. این شهر ۱۱۸ هزار نفر جمعیت دارد و محل آزمایش پروژه توسعه اجتماعی مبتنی بر فن‌آوری است. در این مرکز نوآوری، طیف وسیعی از شرکا در حال توسعه «پلتفرم شهر هوشمند» هستند، مدلی که امیدوارند بتوانند آن را برای بقیه ژاپن و فراتر از آن استفاده کنند.
این پلتفرم دادهها را از ابزارهای متصل به اینترنت مانند پرداخت از طریق تلفن همراه یا داده‌های مصرف برق خانگی را برای به اشتراک گذاشتن با دولت‌ها، صنایع و دانشگاه‌ها، جمع‌آوری می کند. این دادهها بعنوان پایه‌ای برای ایجاد انوع خدمات شهری هوشمند بکار می رود از جمله کاهش هزینه‌های آب و برق، اجازه دادن به والدین و مادربزرگ‌ها و پدربزرگ‌ها برای نظارت بر پیشرفت مدرسه کوکان، یا به روزرسانی فعالیت برف روبی خیابان‌ها.
ناکامورا شوجیرو، از مرکز نوآوری در فوکوشیما می گوید: «شهروندان داده‌های خود را از طریق سامانه‌ای به نام «انتخاب» ارائه می کنند. مثلا به عنوان بخشی از یک پروژه مراقبت‌های بهداشتی، اطلاعات حیاتی شخصی شما یا داده‌های بیمارستانی را می توان به منطقه ارسال کرد. این اطلاعات سپس مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد و فرد می تواند توصیه هایی برای سالم ماندن دریافت کند.»
سامانه «انتخاب» به این معنی است که شهروندان باید برای ارائه اطلاعات خود رضایت دهند. در این سامانه افراد محلی می توانند هر مقدار از اطلاعات خود را به اشتراک بگذارند. هر چه اطلاعات بیشتری به اشتراک گذاشته شود، خدمات متناسب تر می شود و هر چه رضایت افراد بیشتر باشد تاثیر بیشتر در جامعه خواهد داشت. به عنوان مثال، یک فرد موافقت کرده که اطلاعات ضبط شده ساعت هوشمندش را به عنوان بخشی از یک طرح آزمایشی مراقبت های بهداشتی به اشتراک بگذارد.
اینوماتا تومیئی، یکی از ساکنان این شهر می گوید: «فکر می کنم که چیزی خوبی است که داده‌های پزشکی من به عنوان یک مرد ۶۲ ساله برای افراد هم نسل من مفید باشد. » از این دادهها می توان برای تحقیقات علمی استفاده کرد اما از آنها همچنین می تواند برای ایجاد تغییراتی در سبک زندگی خود استفاده کرد.
تاکاشاکی میکی، مدیر ارتباطات شرکت می گوید: «هنگامی که این آزمایش را به اتمام رساندیم، ۸۹ درصد از افرادی که از این سرویس استفاده کردند، پاسخ دادند که رفتارهای مرتبط با سلامتی شان را تغییر داده‌اند.»
به شهر آرائو در جزیره کیوشو می رویم که ۵۲ هزار نفر جمعیت دارد. اینجا بخشی از معدن زغال سنگ میکی بود که بزرگترین معدن ژاپن به شمار می رفت و در میراث یونسکو ثبت شده است. با این حال پس از بسته شدن این معدن در اواخر ۱۹۹۰، این شهر شاهد کاهش سریع جمعیت خود بود. هزاران نفر تاکنون اینجا را ترک کرده‌اند و مهاجرت در حال سرعت گرفتن است. آرائو برای احیای خود می خواهد دیجیتالی شود. پیست اسب‌سواری شهر در سال ۲۰۱۲ تعطیل شد. با این حال اینجا به زودی جای خود را به یک شهر هوشمند می دهد که فرصت‌های جدیدی را برای شهر و ساکنانش فراهم می کند. با این طرح توسعه پایدار با ۳۵ هکتار و با تمرکز بر رفاه، آرائو امیدوار است که هزاران نفر را جذب خود کند.
این شهر چندین ایده برای شهر هوشمند را اجرا می کند. یکی از آنها یک اپلیکیشن مبتنی بر هوش مصنوعی برای استفاده از تاکسی است که با محاسبه فاصله بین نقطه عزیمت و مقصد مسافر، هزینه‌ها را کاهش می دهد.
تاکاهاما هیروشی، یکی از ساکنان شهر می گوید: «قبل از راه‌اندازی این تاکسی، من سوار اتوبوس می شدم اما مجبور بودم حدود ۵۰۰ متر راه را برای رسیدن به ایستگاه اتوبوس بروم و رفتن به ایستگاه اتوبوس برای من دردناک‌تر از بیمارستان بود.» کوجیما میوکو، یکی از ساکنان می گوید: «قیمت تقریبا نصف تاکسی معمولی است، بنابراین خیلی مفید است.»
این شهر همچنین در حال آزمایش یک «آینه سلامتی» است. این آینه می تواند نبض شما را بگیرد و با کمک یک تحلیل مبتنی بر هوش مصنوعی با کمک خصوصیات فیزیکی شما مانند سن، جنس و لبخند، نمره سلامتی، نشاط و یا خوش خلقی برای شما ارائه کند و همچنین قادر است توصیه‌هایی مانند ورزش بیشتر یا استراحت پیشنهاد کند.
یکی از کاربردهای هوش مصنوعی برای کمک به افراد برای داشتن زندگی سالم‌تر، شاد‌تر و طولانی تر است. تاگاوا هیدکی، رئیس بخش سیاست‌های عمومی شهر می گوید: «ما می خواهیم به جامعه ای برسیم که کیفیت زندگی یکی دو پله بالاتر از شرایط فعلی باشد.» ژاپن با الگوی توسعه اجتماعی جدید خود قصد دارد به اهداف سازمان ملل برای داشتن شهرها و جوامع پایدارتر نزدیک شود.
فناوری سه‌بعدی ژاپنی در نبرد با شیوع بیماری همه‌گیر
از طرفی ژاپن با معرفی دو فناوری برای پیشگیری از شیوع بیماری همه‌گیر و نجات جان انسان‌ها استفاده می کند. فناوری نخست در طراحی یک دستگاه تنفس مصنوعی بسیار ساده و بدون نیاز به برق به‌کار رفته که می‌توان آن را با یک چاپگر سه بعدی در هر جا ساخت، حتی در فضا. ایشی‌کاتا نائویوکی، مدیر بخش نوآوری دستگاه‌های پزشکی در بیمارستان ملّی نیگاتا در ژاپن، و طرّاح اصلی این دستگاه است که اینک آن را برای استفاده روی زمین بازسازی کرده‌اند. او می‌گوید: «پروژه اصلی ما ساخت دستگاه بیهوشی بوده. اما در دوران بیماری همه‌گیرِ کووید، دستگاه تنفّس مصنوعی نیاز بود، پس فقط روی این بخش که ساخت من است کار کردیم.»
مزیّت ویژه این دستگاه آن است که پنوماتیک یا بادی است. یعنی به الکتریسیته نیازی ندارد وفقط با یک تلمبه ساده و کمی هوا کار می‌کند. تیم دکتر ایشی‌کاتا تصمیم دارد بعد از تأیید فنّی نهایی آن را مجاناً در اختیار همه بگذارد تا جان افراد بیشتری نجات بیابد.
اما اختراع جالب دیگری نیز در هیروشیما ثبت شده است؛ یک صفحه غیرلمسی با تصاویر سه‌بعدی که در هوا شناور می‌شود و می‌توان با انگشتان دست روی آن کار کرد. این دستگاه که آسکاد تری‌دی خوانده می‌شود نوعی صفحه نمایش را در هوا پخش می‌کند که از جنس کریستال مایع و شبیه هولوگرام است. اتسوبو ماکوتو، طرّاح این دستگاه می‌گوید که قطار سریع‌السیر ژاپنی منبع الهامش بوده است.
اتسوبو می‌گوید: «به ذهنم رسید اگر بشود اطلاعات نور را روی فضایی به‌قطرِ شیشه ۱۰ میلیمیتریِ پنجره قطار ذخیره کرد، آنگاه می‌شود به تصویرِ پخش شده روی هوا مادّیت بخشید.» این فناوری را می‌توان، برای جلوگیری از تماس دست، بسیاری جاها به‌کار برد، از جمله در سینما‌ها، اماکن عمومی، در دستگاه‌های خودکار فروش بلیط، خودپرداز‌ها، خودروها یا حتی محیط آلوده کارخانه‌ها. این دستگاه در برگزاری موزه، نمایشگاه و همایش‌های مجازی به‌کار گرفته شده، و سبب می‌شود انتقال ویروس میان شرکت‌کنندگان صورت نگیرد.
