با این حال، آنچه در حادثه حک شدن اخیر بانک سپه بیش از همه به چشم آمد، ضعفهای مدیریتی در لایههای کلیدی سازمان بود؛ ضعفهایی که نهتنها در بُعد فنی، بلکه در ساختارهای نظارتی، راهبردی و امنیت اطلاعات نیز دیده میشود.
بررسی حادثه: حک شدن بانک سپه
در یکی از جدیترین رخدادهای امنیت سایبری سالهای اخیر، اطلاعات محرمانهای از بانک سپه توسط گروههای هکری منتشر شد. این اطلاعات شامل اسناد داخلی، ایمیلهای سازمانی، دادههای بانکی، و مکاتبات حساس بود که نشاندهنده دسترسی گسترده مهاجمان به سامانههای داخلی بانک است.
اما پرسش مهم اینجاست: چگونه بانکی با این سطح از اهمیت ملی، چنین آسیبپذیر ظاهر شد؟ پاسخ این سوال را باید در ضعف ساختاری و مدیریتی جستجو کرد.
ابعاد ضعف مدیریتی در ماجرای حک شدن بانک سپه
۱. نبود راهبرد امنیت سایبری منسجم
یکی از بارزترین نشانههای ضعف مدیریت در این حادثه، نبود یک راهبرد جامع امنیت اطلاعات در سطح کلان بانک است. بسیاری از سازمانهای مدرن، دارای چارچوبهای مشخصی برای مقابله با تهدیدات سایبری هستند؛ از جمله برنامههای بازیابی اطلاعات، تیم واکنش سریع (IRT)، تحلیل مستمر تهدیدات و ارتقاء امنیت زیرساختها. در حالی که شواهد موجود نشان میدهد بانک سپه فاقد بسیاری از این ساختارهای اساسی بوده یا آنها را به شکل ضعیفی پیادهسازی کرده است.
۲. ضعف در نظارت و کنترل داخلی
اطلاعات منتشرشده حاکی از آن است که مهاجمان مدت زیادی به شبکههای داخلی بانک دسترسی داشتهاند بدون آنکه این نفوذ شناسایی شود. این موضوع نشاندهنده ضعف در سامانههای مانیتورینگ و کنترل دسترسی است. مدیریت مؤثر باید قادر باشد رفتارهای مشکوک در شبکه را به سرعت شناسایی و گزارش کند، اما چنین نظارتی در این مورد غایب بوده است.
۳. بیتوجهی به آموزش و ارتقاء آگاهی کارکنان
حملات سایبری اغلب با مهندسی اجتماعی آغاز میشوند. اگر کارکنان بانک آموزشهای لازم در خصوص امنیت سایبری را دریافت کرده بودند، احتمال موفقیت حمله کاهش مییافت. فقدان آموزشهای منظم امنیتی برای کارکنان، یکی دیگر از ضعفهای مدیریتی بارز در این ماجراست.
۴. تمرکز بیش از حد بر ساختارهای سنتی
بانک سپه هنوز هم در بسیاری از بخشها به شکل سنتی اداره میشود. این موضوع در تضاد با نیازهای امنیتی مدرن است که نیازمند تحول دیجیتال، بروزرسانی زیرساختها و اتخاذ تکنولوژیهای نوین حفاظتی هستند. عدم انطباق مدیریت با تحولات فناورانه باعث افزایش آسیبپذیری بانک در برابر حملات شده است.
۵. بیتوجهی به هشدارها و گزارشهای قبلی
پیش از وقوع حادثه حک شدن، گزارشهایی از ضعفهای امنیتی بانک در برخی نهادهای نظارتی یا درونسازمانی ارائه شده بود. اما بیتوجهی مدیریت به این هشدارها و عدم پیگیری جدی آنها، منجر به تشدید وضعیت شد.
پیامدهای حادثه
حادثه حک شدن بانک سپه، آثار و پیامدهای مختلفی به همراه داشت:
ضربه به اعتماد عمومی: نشت اطلاعات بانکی و سوءاستفاده احتمالی از آنها، اعتماد مردم به این بانک و حتی سایر بانکهای دولتی را کاهش داده است.
آسیب به اعتبار بینالمللی: با توجه به تحریمها و نظارتهای بینالمللی، این اتفاق میتواند همکاریهای بینالمللی بانک را تحتالشعاع قرار دهد.
افزایش هزینههای بازسازی و امنیت: رفع آثار حمله و بهروزرسانی سیستمهای امنیتی، هزینههای سنگینی به بانک تحمیل کرده است.
احتمال پیگیری قضایی و سازمانی: برخی نهادهای نظارتی احتمالاً مدیران مسئول را مورد بازخواست قرار خواهند داد.
راهکارهای پیشنهادی برای جلوگیری از تکرار حوادث مشابه
تغییر رویکرد مدیریتی از سنتی به فناورمحور
جذب مدیران متخصص در حوزه فناوری اطلاعات و امنیت سایبری.
ایجاد مرکز عملیات امنیت (SOC)
به منظور پایش لحظهای تهدیدات و واکنش سریع.
افزایش آموزش کارکنان
برگزاری دورههای منظم برای ارتقاء سطح آگاهی امنیتی پرسنل.
توسعه زیرساختهای نرمافزاری و سختافزاری
مهاجرت به سیستمهای مدرن و امنتر بانکی.
بازبینی کامل ساختارهای نظارتی داخلی
تشکیل تیمهای بازرسی مستقل و گزارشدهی مستقیم به هیئتمدیره.
تعهد به شفافیت در گزارشدهی به مردم
اعلام صادقانه ابعاد حوادث سایبری برای حفظ اعتماد عمومی.
نتیجهگیری
حادثه حک شدن بانک سپه زنگ خطری جدی برای کل نظام بانکی کشور است. این حادثه نه تنها ناشی از ضعف در لایههای فنی بلکه ناشی از مدیریتی ناکارآمد، غیرپاسخگو و سنتی بوده است. اگرچه نمیتوان احتمال حملات سایبری را به صفر رساند، اما با مدیریت هوشمند، پیشگیرانه و فناورمحور میتوان تا حد زیادی جلوی وقوع یا شدت این حوادث را گرفت. اکنون زمان آن فرا رسیده که بانک سپه و سایر نهادهای مشابه، با بازنگری جدی در ساختار مدیریتی خود، از تکرار چنین فجایعی جلوگیری کنند.
- نویسنده : احمد شیرازیان _ خبرنگار
