آتیلا پسیانی در آستانه تولد ۶۳ سالگی‌اش آرزو کرد همه پیش‌بینی‌هایی که برای آینده تئاتر دارد، اشتباه باشد. این هنرمند که زاده ۱۰ اردیبهشت سال ۱۳۳۶ است، در ۶۳ سالگی خود در یکی از پیچیده‌ترین دوره‌های تاریخی، تولدی کرونایی را تجربه می‌کند. هنرمند مورد نظر ما که از کودکی در فضای تئاتر تنفس کرده […]
آتیلا پسیانی در آستانه تولد ۶۳ سالگی‌اش آرزو کرد همه پیش‌بینی‌هایی که برای آینده تئاتر دارد، اشتباه باشد.
این هنرمند که زاده ۱۰ اردیبهشت سال ۱۳۳۶ است، در ۶۳ سالگی خود در یکی از پیچیده‌ترین دوره‌های تاریخی، تولدی کرونایی را تجربه می‌کند.
هنرمند مورد نظر ما که از کودکی در فضای تئاتر تنفس کرده است، حالا به آینده این هنر چندان خوش‌بین نیست. با این حال امیدوار است که تمام پیش‌بینی‌هایش در این زمینه نادرست باشد.
آتیلا پسیانی مشغول اجرای نمایش «قهوه قجری» بود که کرونا همه فعالیت‌های جمعی را تعطیل کرد؛ مهمانی ناخوانده که پسیانی معتقد است تاریخ را به دو بخش تقسیم کرده: «کرونا همه چیز را تغییر داده. به طوری که جهان به دو بخش پیش و پس از کرونا تقسیم می‌شود. این ویروس حتی بر زندگی اقوام بدوی صحراهای آفریقا هم اثر گذاشته است».
او ادامه می‌دهد: «پزشک نیستم ولی در این مدت درباره کرونا جست‌وجوی بسیار کرده‌ام و اطمینان دارم این ویروس از بین نخواهد رفت بلکه به شریک زندگی انسان‌ها تبدیل خواهد شد و ما آدمیان با آن به یک همزیستی خواهیم رسید همچنانکه آنفولانزا هم همراه زندگی ما شده است».
موسس گروه تئاتر «بازی» در ادامه قیاس جالبی انجام می‌دهد: « کرونا هم مثل من که تئاتر تجربی کار می‌کنم، مدام در حال تجربه است و هر لحظه خود را بازسازی می‌کند. بنابراین مقابله با آن کار آسانی نخواهد بود. تصورم این است که پس از این آزمایشگاه‌های ما به جز بررسی این ویروس، فرصتی برای آزمایش هیچ چیز دیگری نداشته باشند».
او که در دوره نوجوانی با وجود مخالفت‌های سفت و سخت مادر هنرمندش جمیله شیخی، وارد دنیای نمایش شد، در کنار فعالیت‌های جمعی همچون تئاتر و سینما و تلویزیون، فعالیت‌های انفرادی هم دارد مانند نقاشی و مجسمه‌سازی و تاکنون چند نمایشگاه در زمینه هنرهای تجسمی برپا کرده است.
پسیانی درباره تفاوت هنرهای جمعی و فردی در زندگی کرونایی چنین می‌گوید: «با تغییر شیوه زندگی مردم، هنرهای اجتماعی مانند تئاتر، سینما و حتی معماری که نیاز مستقیم به حضور مردم دارند، بشدت ضربه می‌خورند و به راحتی نمی‌توانند کمر راست کنند ولی هنرهای انفرادی مانند نقاشی، موسیقی و مجسمه‌سازی و هر آنچه از راه اینترنت قابل عرضه و با معنی باشد، می‌تواند پیشرفت غریبی پیدا کند. نمایشگاه‌های مجازی سبب بقای هنرهای تجسمی می‌شوند چراکه این هنرها در یک شبکه اجتماعی در دسترس مخاطب قرار می‌گیرند بدون اینکه نیازی به حضور فیزیکی یا ارتباط نزدیک باشد. البته ممکن است در وضعیت اقتصادی و خرید و فروش‌شان پیچیدگی‌هایی ایجاد شود».
او که معتقد است این شرایط در تمام دنیا وجود دارد و منحصر به یک کشور خاص نیست، ادامه می‌دهد: «واقعیت این است که تئاتر در دنیا با بحران مخاطب رو به رو است و فقط در کشور ما تماشاگر جوان دارد ولی در دیگر کشورها به هنری موزه‌ای تبدیل شده که دولت‌ها بابت آن سوبسید می‌دهند و عموما افراد کهنسال به تماشای آن می‌روند. این افراد هم که به دلیل آسیب‌پذیری در برابر کرونا، دیگر توان رفتن به تئاتر را ندارند. بنابراین وضعیت تئاتر در دنیا پیچیده می‌شود. از سوی دیگر با ورود کرونا رفتار اجتماعی مردم تغییر کرده و حتی زمانی که تئاترها فعالیت خود را از سر بگیرند، مردم به راحتی در سالن تئاتر حاضر نمی‌شوند. البته سینما وضعیت بهتری خواهد داشت چون شکل ارایه آثار سینمایی در قالب دی وی دی بهتر از تئاتر است». او در ادامه از دیگر پیچیدگی وضعیت تئاتر هم سخن می‌گوید: «تئاتر به شکل ضروری در سبد خانواده‌های ما قرار نگرفته است و این گونه نیست که مردم هنگام خرید روزمره خود وقتی سریال‌های نمایش خانگی یا فیلم‌های سینمایی را در کنار دیگر اقلام در سبد خرید خود قرار می‌دهند، مثلا فیلم تئاتری از سید محمد مساوات را هم در این سبد بگنجانند. اصولا فرهنگ بردن تئاتر به خانه‌های مردم بسیار پیچیده است. بارها به شرکت‌های هواپیمایی و اتوبوس‌رانی پیشنهاد کرده‌ایم در میان هر ده فیلمی که در راه پخش می‌کنند، یک تئاتر ضبط شده هم پخش کنند ولی آنان پاسخ می‌دهند تئاتر، در میان مسافران، علاقه‌مندانی ندارد».
موضوع بعدی گپ و گفت ما درباره میرایی هنر تئاتر است. پیش از کرونا این تصور را داشتیم که اگر روزی همه جهان نابود شود و فقط انسان بماند، آخرین هنری که از بین می‌رود، تئاتر است چراکه لازمه وجودی آن، یک بازیگر و یک تماشاگر است ولی کرونا معادلات را بر هم زد و حالا پسیانی توضیح می‌دهد که تئاتر چقدر میراست: «تئاتر میراترین هنر است آن گونه که اینگمار برگمان بعد از اینکه از سینما به سمت تئاتر آمد، گفت دیگر فیلم نمی‌سازد زیرا تئاتر بشدت میراست و بعد از اجرا، هیچ اثری از آن به جای نخواهد ماند».
هنرمند متولد ما هرچند نومید نیست ولی به آینده هنر تئاتر چندان هم خوش‌بین نیست: «روزهای خوشی برای تئاتر نمی‌بینم ولی با تمام وجود امیدوارم پیش‌بینی‌هایم اشتباه باشد. شاید چشم‌انداز روشنی هم وجود دارد که حالا از آن بی‌خبریم. فعلا از یک چرخش عظیم در کل جهان خبر داریم و برای اولین بار ما هم در شرایطی مشابه دیگر کشورها قرار گرفته‌ایم. این به معنای آن نیست که حال‌مان خوب است یا حس بهتری داریم ولی کمتر احساس تنهایی می‌کنیم. پیش‌بینی خوبی‌ها و بدی‌های این وضعیت، کار دشواری است. حدس من این است که اوضاع و احوال تئاتر خوب نخواهد بود اما حتما در همین شرایط هم خیری وجود دارد که ما امروز از آن بی‌خبریم».
آتیلا پسیانی که نوروز امسال پنج سین بر سفره هفت سینش چیده و جای دو سین «سلامتی» و «سعادت» را خالی گذاشته بود، در سالروز تولدش هم همین دو «سین» را برای مردم جهان آرزو می‌کند.
