شهلا منصوریه دبیر گروه گردشگری کافه ها و کافی شاپ ها همیشه مکان های خوب و دلپذیری برای گذراندن وقت و گپ و گفت بوده است. بسیاری از مردم خصوصا جوان ها زمانی را برای وقت گذراندن با دوستان و خانواده، کافه و کافی شاپ ها را بر می گزینند. برخی از کافه ها، حال […]
شهلا منصوریه
دبیر گروه گردشگری
کافه ها و کافی شاپ ها همیشه مکان های خوب و دلپذیری برای گذراندن وقت و گپ و گفت بوده است. بسیاری از مردم خصوصا جوان ها زمانی را برای وقت گذراندن با دوستان و خانواده، کافه و کافی شاپ ها را بر می گزینند. برخی از کافه ها، حال و هوای سنتی دارند و برخی هم حال و هوای مدرن. اما بسیاری دوست دارند در کافه ای اوقات خود را سپری کنند که رنگ و بوی خانه های قدیمی دارد. گشتن در حال و هوای خانه هایی که قدمت پنجاه ساله و شصت ساله دارند برای نسل جوان امروز گشت و گذاری متفاوت است. نسلی که با پیشرفت صنعت معماری هر روز شاهد سازه‌های مدرن و پست مدرن هستند و اگر این بافت‌های قدیمی هم از بین بروند احتمالا باید رد پای یک خانه قدیمی را در تاریخ جست و جو کنند.
امروزه، کافه گردی و کافه نشینی از پرطرفدارترین تفریحات محسوب می شود که می توان گفت پیر و جوان و نسل قدیم و جدید ندارد. در سال های اخیر هم کافه ها از خیابان های اصلی و پرتردد مرکز شهر به کوچه پس کوچه ها در نقاط مختلف شهر و خانه های حیاط دار قدیمی تغییر مسیر داده اند.
از منوهای عجیب و غریب و نوشیدنی های اروپایی و آمریکایی به دمنوش بهار نارنج به همراه شیرینی زنجبیلی یا شربت خیار و سکنجبین تغییر کرده اند. کافه هایی که نه تنها محل قرار و مدارهای عاشقانه بلکه از صبحانه کاری و دوستانه تا تماشای مسابقه فوتبال در عصرهای بلند تابستان و بازی های فکری و دسته جمعی در شب های طولانی زمستان تبدیل شده است. دیگر گذشت زمانی که بخشی از روشنفکران و ادبیان مثل شاملو و دولت آبادی محفلی گرم می کردند اما اکنون محل تردد گروه های سنی مختلف با دیدگاه ها و سلایق گوناگون است تا تمرین با هم بودن و گفت و گو و تعامل مدنی و اجتماعی کنند.
خانه های قدیمی
هر چقدر هم که زمانه عوض شود اما حال و هوای خانه های قدیمی از سر ما بیرون نمی رود. تصویر خانه های حیاط دار با پنجره های ارسی و نوری که از پشت شیشه های رنگی روی قالی اتاق می تابد. فواره ای در حوض کوچک وسط حیاط با گلدان های شمعدانی که جای جای حیاط و روی لبه حوض حیاط را رنگی می کند. برای همین است که اگر نمایی در خانه های امروزی باقی نمانده بسیاری تلاش می کنند تا این هویت را در کافه ها جست و جو کنند. در چند سال اخیر، تعداد کافه هایی که خانه های قدیمی حیاط دار را برای کافه داری انتخاب کرده اند بیشتر و بیشتر شده است؛ کافه هایی که با این انتخاب هم حال و هوای مشتری شان را عوض می کنند و هم خانه را سرپا نگه می دارند.
به گفته مدیرکل نظارت و ارزیابی خدمات گردشگری؛ وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اختیار و مسؤلیتی برای صدور مجوز «خانه – کافه‌ها» ندارد. آنگونه که سید جواد موسوی می گوید: مجوزها را براساس مصداق هایی که در بند «ب» و «ج» آیین نامه ایجاد، اصلاح، تکمیل، درجه بندی و نرخ گذاری تأسیسات گردشگری تصویب شده، صادر می شود.
با این وجود بسیاری از خانه – کافه‌ها بلاتکلیف هستند در شرایطی که بسیاری از این کافه ها در خانه های تاریخی و یا ثبت شده در فهرست میراث ملی راه‌اندازی شده‌اند. وی در گفت و گویی که با ایسنا داشته در این زمینه، اظهار کرد: در آن آیین نامه حدود ۲۹ مصداق در زیرمجموعه تاسیسات گردشگری تعریف شده که وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی مجوز آنها را صادر می‌کند. «خانه-کافه» در ذیل این مصادیق نیامده است.
مدیرکل نظارت و ارزیابی خدمات گردشگری همچنین درباره تکلیف مجوز «هاستل» ها که شمار آنها نیز درحال افزایش است اما با مقاومت هتلداران و برخوردهایی از سوی اداره اماکن نیروی انتظامی برای ادامه فعالیت با این عنوان رایج جهانی در ایران مواجه شده است، گفت: «هاستل‌ها» در مصادیق آیین‌نامه ایجاد، اصلاح، تکمیل، درجه‌بندی و نرخ‌گذاری تأسیسات گردشگری تعریف نشده است و این اقامتگاه‌ها معمولا با عنوان «مهمان‌پذیر» از این وزارتخانه مجوز می‌گیرند.
در گذشته ای نه چندان دور قهوه خانه ها به واسطه ایجاد تعاملات بالای اجتماعی در بین گروه های مختلف جامعه تأثیر بسزایی در تغییرات سیاسی، اقتصادی و فرهنگی داشتند. به عبارتی مانند یک وسیله ارتباط جمعی قوی بودند که اوضاع و احوال جامعه را رصد می کردند. حتی گفته می شود که پادشاهانی مانند شاه عباس صفوی با لباس مبدل به قهوه خانه می رفت تا با گوش خود نظرات و عقاید مردم کوچه و بازار را که هر شب ساعاتی طولانی آنجا گرد هم می آمدند، بشنود. اما این روزها قهوه‌خانه‌ها با آن سبک و سیاق از بین رفته‌اند یا اگر باشند هم چنین کارکردی ندارند.
اما این نکته مهم نیز در مورد کافه ها وجود دارد که آنها از ابتدای پیدایش تاکنون نتوانسته اند اقشار گوناگون جامعه (به‌ویژه طبقه فقیر) را در‌بر‌بگیرند و همچون قهوه خانه ها کارکرد مؤثر اجتماعی در تمام ابعاد داشته باشند.
به هر حال کافه هایی که در چند سال اخیر شکل گرفته؛ به‌ویژه کافه هایی که در خانه های قدیمی و کلاسیک راه اندازی شده اند، هر گوشهشان آن تداعی کننده سبک زندگی اصیل ایرانی است و آرامش روحی و معنویت در آنها جریان دارد.
