آلودگی بلای جان کشور شده است. از ریزگردها تا خودروهای فرسوده، از غبارات ناشی از خشکی رودخانه‌ها تا گاز متان فشرده شده که مثل کابوسی بر سر تهران آوار شده است. برای برخی از این معضلات راه چاره‌هایی فوری نیاز است اما برای برخی دیگر راهی جز برنامه ریزی بلند مدت نیست، از آن جمله […]
آلودگی بلای جان کشور شده است. از ریزگردها تا خودروهای فرسوده، از غبارات ناشی از خشکی رودخانه‌ها تا گاز متان فشرده شده که مثل کابوسی بر سر تهران آوار شده است. برای برخی از این معضلات راه چاره‌هایی فوری نیاز است اما برای برخی دیگر راهی جز برنامه ریزی بلند مدت نیست، از آن جمله می توان به ماجرای خودروهای اسقاطی و موتورسیکلت های از رده خارج شده اشاره کرد که بار بیش از نیمی از آلودگی کلانشهرهای غیرصنعتی را بر دوش می کشند.
خودروهای فرسوده مانند آدم‌آهنی‌های خطرناکی هستند که نفس شهرها را می‌گیرند و با پاگذاشتن روی راه تنفس‌شان، شهرها را آلوده و کثیف می‌کنند.
بالابودن مصرف سوخت خودروهای قدیمی و میزان بالای تولید آلودگی‌شان برای هر شهری خطرناک و هزینه‌زاست. برای همین دولتها در تلاش‌اند که پای این خودروها را از جاده‌های شهری و بین‌شهری بیرون بکشند و آنها را اسقاط کنند. اما شرایط اسقاط خودروهای فرسوده در سال ۱۴۰۱ چیست؟ اصلا چه خودروهایی فرسوده محسوب می‌شوند؟
در همین رابطه علیرضا احمدی سرپرست ستاد مدیریت حمل‌ونقل و سوخت سازمان راهداری با اشاره به اجرای مفاد بند ف تبصره ۷ بودجه سال ۱۴۰۱، اظهار کرد: ۱۰ درصد از میزان فروش خودروهای تولید داخل به مالکان خودروهای فرسوده اختصاص پیدا می‌کند.
او با اشاره به اینکه مالکان خودروهای فرسوده پس از برنده شدن در قرعه‌کشی خودرو باید منتظر دریافت پیامک برای مراجعه به مرکز اسقاط خودرو باشند، اضافه کرد: در مرحله بعدی مالک خودرو فرسوده باید به مرکز اسقاط انتخاب شده مراجعه و درخواست مربوطه را ارائه کند. در مرحله بعد نیز پذیرش خودرو برای اسقاط انجام شده و مالک خودرو فرسوده بایستی متن اقرارنامه پیوست را قبل از اسقاط خودرو امضا کند.
احمدی یادآور شد: در مرحله بعدی ثبت پذیرش خودرو به‌عنوان حق‌العمل کار در صفحه شرکت خودروساز انجام می‌شود. در ادامه نیز مراحل قانونی اسقاط خودرو و بارگذاری اطلاعات خودروهای اسقاط شده تایید شده از سوی ناجا در سامانه نوسازین انجام خواهد شد. در مرحله بعدی تأییدیه اسقاط خودرو فرسوده ممهور به مهر مرکز اسقاط و فرم اقرارنامه و سایر مدارک و مستندات مورد درخواست تولیدکننده خودرو ارائه می‌شود.
با همه اینها به نظر نمی‌رسد این طرح موفقیتی کسب کرده باشد. کارشناسان معتقدند که نه بودجه کافی برای اجرا در اختیار بوده نه عزم لازم به جریان افتاده است. نشانه این عدم موفقیت را می‌توان در اظهارات یکی از کارشناس آلودگی هوا جستجو کرد.
یوسف رشیدی، درباره لزوم بازنگری ساز و کار اسقاط خودرو اظهار کرد: در حال حاضر ساز و کاری برای اسقاط خودرو وجود ندارد. در گذشته یک ساز و کاری وجود داشت که واردات و شماره‌گذاری خودروهای نو منوط به ساز و کار اسقاط خودرو بود. زمانی که واردات خودرو ممنوع شد، عملا اسقاط خودروهای فرسوده انجام نشد حتی مراکز اسقاطی که برآن‌ها کار و سرمایه گذاری شده بود، همه تعطیل شدند چراکه هیچ ساز و کاری برای اسقاط خودروهای فرسوده یا بخش‌های اجرایی کشور دیده نشد.
وی افزود: بدین جهت اسقاط خودرو روی هوا مانده است و هیچ متولی ندارد. مصوبه برای این قانون بسیار است اما عملا اجرای آن به فراموشی سپرده شده است این در حالیست که اقدامی باید برای آن انجام شود و چاره‌اندیشی کنند.
رشیدی درباره خارج شدن خودروهای فرسوده از چرخه مصرف با ذکر مثالی گفت: فناوری خودروهای ما خیلی تغییر نمی‌کند. به عنوان نمونه جابه‌جایی خودرو ۲۰۶ فرسوده با یک خودروی ۲۰۶ نو از نظر تکنولوژی موتور و … تفاوتی ندارد.
تبدیل به احسن کردن خودرو به این معناست که فناوری موتور خودرو و سیستم‌های کنترلی آن به‌طور محسوسی ارتقا یابد اما با تمام این اوضاع و احوال باید برای اسقاط خودرو برنامه‌ریزی‌هایی
صورت بگیرد.
این کارشناس آلودگی هوا درباره تاثیر اسقاط خودرو بر کاهش آلودگی هوا توضیح داد: با افزایش طول عمر خودرو، تاثیر آن بر آلودگی هوا بیشتر می‌شود، به‌ویژه اگر کاتالیست خودرو را عوض نکنند ارتباط سن موتور با آلودگی هوا بیشتر می‌شود.
معاون اسبق سازمان حفاظت محیط زیست به اثرات اصلاح فرآیند اسقاط خودرو اشاره و اظهار کرد: میزان این اثرگذاری بر کاهش آلودگی هوا را باید محاسبه کرد.
ابتدا میزان خودروهای فرسوده و میزان تولید آلودگی توسط آنها را به
دست می‌آوریم.
دوم اینکه این خودروها با چه خودروهایی جایگزین خواهند شد. در نهایت خودروی جدید نیز چه میزان آلودگی تولید می‌کند نیز دارای اهمیت است چراکه تفاوت آلودگی تولیدی از دو خودروی فرسوده و نو
مهم است.
با انجام کار تحقیقاتی درباره حذف ناوگان فرسوده و جایگزینی با آن می‌توان به میزان این تاثیر پی برد.
رشیدی در پایان مهمترین راهکار برای اسقاط خودروهای فرسوده را گارانتی مادام‌العمر قطعات کنترل آلودگی در خودروهای تولیدی دانست .
وی گفت: مهمترین کار برای اسقاط خودروهای فرسوده – که می‌تواند تا حد زیادی آلودگی هوای تهران و دیگر کلانشهرها را در بازه زمانی کوتاه‌مدت کمتر کند – تصویب گارانتی مادام‌العمر قطعات کنترل آلودگی برای خودروهای تولیدی در مجلس و دولت است.
با این کار کسی نگران خراب شدن کاتالیست خودرو نیست، معاینه فنی خودروها وضع بهتری خواهد داشت و خودروهای استاندارد در خیابان‌ها تردد می‌کنند. بنابراین آلودگی هوای این روزهای کلانشهرها با شکست دولتها در طرحهای خودرو محور برای رسیدن به هوای پاک، تا این لحظه شکست خورده است. به نظر می‌رسد اگر به زنجیره پاک در صنعت خودرو توجه نشود، بسیاری از کلانشهرهای کشور به خصوص تهران دیگر جایی برای نفس کشیدن
نخواهد داشت.
