معاون اداره کل کتاب‌های خطی و نادر کتابخانه ملی به تشریح دو نسخه خطی ارزشمند از کلیات سعدی در کتابخانه ملی پرداخت و گفت: این نسخ دارای کتیبه‌های مزدوج مذهب با نقوش اسلیمی و گل و برگ ختایی به زر محرر، لاجورد و شنگرف است. زهرا مدرسی به مناسبت فرارسیدن بزرگداشت سعدی، به […]
معاون اداره کل کتاب‌های خطی و نادر کتابخانه ملی به تشریح دو نسخه خطی ارزشمند از کلیات سعدی در کتابخانه ملی پرداخت و گفت: این نسخ دارای کتیبه‌های مزدوج مذهب با نقوش اسلیمی و گل و برگ ختایی به زر محرر، لاجورد و شنگرف است.
زهرا مدرسی به مناسبت فرارسیدن بزرگداشت سعدی، به معرفی دو نسخه خطی کلیات شیخ مصلح‌الدین سعدی شیرازی نگهداری‌شده در کتابخانه ملی اشاره کرد و گفت: دو نسخه خطی ارزشمند از کلیات سعدی در کتابخانه ملی نگهداری می‌شود که یکی از این نسخ نفیس در فهرست جهانی میراث مستند برنامه حافظه جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.
او با اشاره به یکی از نسخ خطی کلیات سعدی به شماره ۵- ۳۹۱۳۴ موجود در گنجینه کتابخانه ملی بیان کرد: این نسخه خطی اوراق پراکنده و ناقصی دارد و بازمانده از نسخه نفیس به خط یوسف بن محمد بن عیسی بن محمد شیرازی است که در تاریخ ۷۱۶ قمری کتابت شده است.
معاون اداره کل کتاب‌های خطی و نادر کتابخانه ملی ادامه داد: تاریخ کتابت بیانگر آن است که نسخه حاضر دومین نسخه کهن تاریخ‌دار است. دیگر ویژگی مهم این نسخه بر اساس ترتیب علی بن احمد بی ابی بکر بی‌ستون نیست. اما نسخه حاضر از اندک نسخه‌هایی است که قبل از تهیه و تنظیم بی‌ستونی کتابت شده است؛ به‌نظر می‌رسد تنظیم نخستین جامع ناشناخته کلیات سعدی را دارد.
مدرسی همچنین تصریح کرد: ابتدای نسخه کتیبه مذهب کشیده شده که کمی آسیب دیده است و در ۴۶ برگ و ۳۳ سطر نگاشته شده است. صفحات خاتمه و دو طرف انجامه نیز تزیین شده است. همچنین عناوین اشعار به رنگ‌های مشکی، سرخ و زرد نوشته شده است. لبه اوراق فرسوده و آب‌خورده است، جلد نسخه متعلق به خودش نیست و الحاقی است، تیماج سرخ ضربی با ترنج و سرترنج و لچکی و کتیبه‌های زرین که به مرور زمان به تیرگی گراییده است.
او در معرفی نسخه خطی کلیات سعدی به شماره کتابخانه ۵-۱۲۴۹۳ گفت: در سال ۷۸۴ هجری قمری یعنی حدود ۵۰ سال پس از تالیف اثر اصلی کتابت شده است. بر این اساس می‌توان گفت شاید این نسخه اقدم نسخ کلیات سعدی است.
مدرسی افزود: برگ‌های آغازین با کتیبه‌های مزدوج مذهب با نقوش اسلیمی و گل و برگ ختایی به زر محرر، لاجورد و شنگرف است؛ حاشیه دور متن نیز در برگ آغاز با نقوش اسلیمی و گل و برگ ختایی به زر محرر، لاجورد، سبز و شنگرف است.
او بیان کرد: همچنین شرفه به لاجورد، تسمه‌اندازی به زر محرر، حاشیه ریسه‌ای دور متن به زر محرر (نسخه فاقد برگ متناظر موجود است) و عناوین نسخه به زر، شنگرف و سرخی است؛ آغاز هر دفتر با کتیبه‌های متفاوت مذهب با نقوش اسلیمی و گل و برگ ختایی به زر محرر، لاجورد، سبز، مشکی و شنگرف است.
مدرسی سپس تصریح کرد: ظهریه برگ‌های هر بخش با یک ترنج مذهب با نقوش اسلیمی و گل برگ ختایی آراسته شده است. جدول دور متن و میانی به زر محرر است. متن به خط نسخ و اشعار دوستونی کتابت شده و دارای ۴۱۶ برگ در ۱۹ سطر است. همچنین جلد نسخه مقوایی با روکش تیماج مشکی با ترنج، سرترنج با نقوش اسلیمی و گل و برگ ختایی زرپوش، حاشیه ریسه‌ای ضربی و آستر تیماج قهوه‌ای روشن است.
او در پایان خاطرنشان کرد: این نسخه خطی به دلیل قدمت، تزئینات و خط از آثار بسیار نفیس محسوب می‌شود. طبق بررسی‌های انجام‌شده در دوازدهمین اجلاس شورای مشورتی بین‌المللی برنامه حافظه جهانی به سال ۱۳۹۴، این اثر در فهرست جهانی میراث مستند برنامه حافظه جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.
