نیلوفر منصوری – دبیر گروه گردشگری / شیوع ویروس کرونا، اختلالات زیادی را در زمینه های مختلف در کشور به وجود آورد. این ویروس در زمینه صنعت گردشگری نیز خلل های زیادی ایجاد کرد. مشکلات ایجاد شده بر صنعت عرقیات گیاهی در کاشان که پایتخت گلابگیری ایران است چند برابر شده است. هزاران […]
نیلوفر منصوری –
دبیر گروه گردشگری /
شیوع ویروس کرونا، اختلالات زیادی را در زمینه های مختلف در کشور به وجود آورد. این ویروس در زمینه صنعت گردشگری نیز خلل های زیادی ایجاد کرد. مشکلات ایجاد شده بر صنعت عرقیات گیاهی در کاشان که پایتخت گلابگیری ایران است چند برابر شده است. هزاران سال است که کاشان مهد گلابگیری ایران شناخته می شود و هر سال از اوایل اردیبهشت تا نیمه خرداد گلستان های کاشان به گل محمدی مزین می شود. سطح زیر کشت گل محمدی سال ۹۸ در این شهرستان ۲ هزار و ۴۵۰ هکتار بود که ۲۶۷ هکتار آن در بخش مرکزی قرار داشت و سطح زیر کشت در بخش‌های برزک، قمصر و نیاسر نیز به ترتیب یک‌هزار و ۲۶۳، ۵۶۸ و ۳۵۲ هکتار بود.
کاشت گل محمدی در ایران قدمت ۷ هزار ساله دارد. در نقوش باقی مانده بر سفالینه های سیلک کاشان، آثاری از گل سرخ محمدی وجود دارد. گل محمدی گونه ای از گل رز است که با توجه به آب و هوای مناطق کوهستانی و مرتفع کاشان، بهترین عطر را پیدا کردند. در آثار شاردن سیاح فرانسوی، پولاک آلمانی و محمد محسن فیض کاشانی به وجود گل در قمصر اشاره شده است. آیین گلابگیری آیینی هزار ساله است که برای اولین بار در ایران از تقطیرگل های رز با فنون و تکنیک های بومی و سنتی به دست آمد.
تاریخ تقطیر و گلابگیری به آیین باستانی «عید گلابی» برمی گردد که امروزه در کاشان به «لتان» یا گلاب ریزان معروف است که در گذشته به شکرانه نعمت گل برپا می شد. در این آیین مردم با ریختن گلاب روی یکدیگر از این نعمت خدادادی میزبانی می کردند. ازسال های دور در شهرستان های قمصر و نیاسر، گلچینی و گلابگیری امری مرسوم بوده است.
گلاب قمصر، مرغوب ترین گلاب جهان است و به عنوان ماده ای معطر با کاربردهای گوناگون خوراکی و درمانی در شیرینی ها، بستنی و چای و… مورد استفاده قرار می گیرد. شست وشوی کعبه هر سال با گلاب قمصر صورت می گیرد. در کاشان گل سرخ محمدی، مورد علاقه مردم و کشاورزان است. کارگاه های سنتی و صنعتی برای عرضه فرآورده های گل به بازارهای داخلی و صادرات به بازارهای جهانی مشغول فعالیت اند. از آنجا که مراحل مختلف گلابگیری (گلچینی، گلفروشی، گلابگیری، فروش وعرضه گلاب) در گلستان ها و باغ های کاشان به صورت خانوادگی صورت می گیرد، اقتصاد این خانواده ها از رونق خاصی برخوردار است.
نحوه تقطیر و گلابگیری
گلابگیری کاشان به ویژه در ۲ دهه گذشته با احیای خانه‌های تاریخی و تقویت بوم‌گردی، بهار را به فصل گردشگری منطقه تبدیل و سالانه هزاران نفر مسافر داخلی و گردشگر خارجی را جذب می‌کرد که با ظهور کرونا همه فعالیت‌های مرتبط تحت تاثیر قرار گرفت؛ اگرچه بنابر اعلام مسوولان در زمان حاضر منطقه از نظر کنترل بیماری شرایط به نسبت مناسبی دارد.
اوایل برخی بر این امید و باور بودند که کابوس شیوع گسترده این ویروس در نقاط مختلف جهان که از جمله به تعطیلی مکان‌های گردشگری نیز منجر شده، در نهایت در چنین روزهایی پایان یابد اما چنین نشد تا امسال بی‌رونقی مراسم گلابگیری کاشان هم به فهرست بلند بالای آسیب‌های ناشی از کووید ۱۹ اضافه شود.
جشن گلچینی، شاید وقتی دیگر
رییس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کاشان گفت: با توجه به تعطیلی مکان‌های گردشگری در پی شیوع بیماری کووید ۱۹، آیین‌های گلچینی و گلابگیری نیز متاثر از پیامدهای این بیماری تعطیل شد و از رونق افتاد.
مهران سرمدیان افزود: بر اساس مصوبه ستاد ملی مبارزه با بیماری کرونا، برگزاری تمام جشن‌ها و برنامه‌های گردشگری در کشور و از جمله آیین‌های جشن گلچینی و گلابگیری نیز در کاشان ممنوع است.
وی بیان کرد: هر سال هزاران نفر گردشگر داخلی و خارجی در فصل بهار و به ویژه موسم گلابگیری از گلستان‌های گل محمدی در نقاط مختلف شهرستان کاشان دیدن می‌کردند که امسال شیوع بیماری کرونا، موجب از رونق افتادن صنعت گلابگیری و همچنین رکود کسب و کار دست‌اندرکاران در منطقه شد.
وی تصریح کرد: میزان زیان وارد شده به صنعت گردشگری این منطقه در زمان حاضر میسر نیست.
صنعت گلابگیری نیازمند حمایت ویژه
رییس اتحادیه گلابگیران کارگاه‌های سنتی و نیمه صنعتی شهرستان کاشان با اشاره به شرایط گردشگری منطقه گفت: این مهم موجب شده است تا گلاب‌های تولید شده به فروش نرود و گلکاران و گلابگیران دچار زیان شوند.
سید رضا نوابی افزود: برای جلوگیری از زیان بیشتر، بازار گردشگری باید در کاشان حفظ شود تا محصولات تولیدی به فروش برود.
نوابی میزان خسارت به کارگاه‌های گلابگیری سنتی در شهرستان کاشان را بین ۲ هزار تا ۲ هزار و ۵۰۰ میلیارد ریال برآورد و پیشنهاد کرد، دولت در کنار پرداخت وام‌های بلاعوض یا کم‌بهره به گلکاران و گلابگیران، بخشی از مالیات و بیمه آنها را نیز ببخشد یا تقسیط کند تا این صنعت بتواند بار دیگر رونق بگیرد.
به گفته وی، گلکاران امسال باید برای چیدن هر کیلوگرم گل محمدی ۵۰ هزار ریال پرداخت کنند، در حالی که این رقم سال گذشته بین ۳۰ تا ۴۰ هزار ریال متغیر بود.
یک هزار کارگاه سنتی، ۷۶ کارگاه نیمه صنعتی و ۳۶ کارخانه صنعتی گلاب، عرقیات گیاهی، اسانس و عطر گل محمدی در زمان حاضر در شهرستان کاشان فعال هستند.
سال ۹۸ این واحدها زمینه اشتغال ۱۰ هزار نفر را فراهم آورده بودند که این آمار در فصل کاشت، داشت و برداشت تا ۲۲ هزار نفر افزایش یافت.
