«استفاده بیش‌ازحد از مانیتور باعث می‌شود رشد شناختی کودکان مختل می‌شود. اصولا مانیتور اعم تلویزیون، کامپیوتر، گوشی موبایل و تبلت آسیب‌زا هستند و استفاده از آنها در سنین زیر شش سال به دلیل شکل‌گیری شناخت و اینکه کودک باید اطلاعات دقیق و صحیحی از محیط دریافت کند، درست نیست» این را محمود سلطانی، کارشناس حوزه […]
«استفاده بیش‌ازحد از مانیتور باعث می‌شود رشد شناختی کودکان مختل می‌شود. اصولا مانیتور اعم تلویزیون، کامپیوتر، گوشی موبایل و تبلت آسیب‌زا هستند و استفاده از آنها در سنین زیر شش سال به دلیل شکل‌گیری شناخت و اینکه کودک باید اطلاعات دقیق و صحیحی از محیط دریافت کند، درست نیست» این را محمود سلطانی، کارشناس حوزه کودک می‌گوید. او معتقد است نیازهای اولیه کودک در محیط خانواده باید تامین شود. این نیازها فقط شامل نیازهای مادی نیست و نیازهای معنوی را نیز در برمی‌گیرد.
عزت‌نفس از مهم‌ترین و اصلی‌ترین مسائل در زندگی هر فردی است که در زندگی کودکان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. درواقع در تعریف عزت‌نفس در کودکان باید گفت هنگامی‌که کودکان هویت خود را می‌یابند، برای خصوصیات خود، ارزش منفی یا مثبت قائل می‌شوند. به‌طورکلی ارزیابی‌هایی که کودکان از خود دارند، عزت‌نفس آنان را تشکیل می‌دهد. در همین زمینه مصاحبه دکتر محمود سلطانی کارشناس حوزه کودک را می‌خوانیم.
چه کنیم تا کودکی شاد و سرحال داشته باشیم؟
برای اینکه ما یک کودک شاد داشته باشیم، باید نیازهای کودکمان را بشناسیم. اول باید مراحل رشد و تعالی‌اش را بشناسیم. دوم اینکه نیازهای کودک را برای بهتر حرکت کردن در این مسیر را بشناسیم و در اختیارش بگذاریم. درنهایت این کودک، کودک شادی خواهد بود. کودکی که به نیازهای اولیه و نیازهایی که برای رشد و تعالی نیاز دارد، دسترسی نداشته باشد، بالطبع کودک خوشحال و شادمانی نیست. آنچه برای کودک مهم است اینکه نیازهای اولیه کودک در محیط خانواده تامین شود. اگر همه نیازهای کودک را جمع‌بندی کنیم به یک کلمه‌ی «بازی» می‌رسیم. کودک منهای نیازهای زیستی‌اش، نیاز به بازی‌های متنوع دارد که در این بازی‌ها پدر و مادر باید به‌نوعی سهیم باشند. البته نه همیشه. اینکه بچه‌ها چگونه بازی می‌کنند و والدین چه برخوردی و چه واکنشی به بازی‌های فرزندانشان دارند یک عامل مهم و تعیین‌کننده است.
برای نجات کودک از افکار منفی چه کنیم؟
افکار منفی حاصل پایین بودن سطح عزت‌نفس است. ما دو کلمه داریم که والدین خیلی خوب با آن آشنا هستند؛ عزت‌نفس و اعتمادبهنفس. عزت‌نفس پایه اعتمادبهنفس است. انسانی که تفکرات منفی دارد عزت‌نفسش پایین است. در کودک باید اول عزت‌نفس شکل بگیرد و برپایه این نگاه مثبت که حاصل عزت‌نفس است بتواند اعتمادبهنفس هم به دست بیاورد. اعتمادبهنفس حاصل کسب مهارت‌هاست. نکته جالب این است که عزت‌نفس فرزندان بر اعتمادبهنفس والدین استوار است. والدینی که متزلزل، بدبین و دچار یاس هستند اعتمادبه‌نفس‌شان پایین است. وقتی‌که اعتمادبهنفس پدر و مادر پایین باشد بالطبع عزت‌نفس بچه‌ها در سطح پایینی شکل می‌گیرد و در چنین بچه‌هایی تفکرات منفی شکل می‌گیرد. تفکرات منفی یکی از ویژگی‌هایش زندگی با نداشته است. امروزه اکثر پدر و مادرهای ما با ندا شته‌هایشان زندگی می‌کنند.
بعضی از روان‌شناسان معتقدند وقتی کودک کارهای خطرناکی انجام می‌دهد پدر و مادر می‌توانند از تنبیه بدنی برای او استفاده کنند. چقدر با این موضوع موافق هستید؟
بچه‌های ما مجرم نیستند. وقتی اشتباه می‌کنند باید تنبیه بشوند نه مجازات. بچه‌ای که کار خطرناک می‌کند، بچه‌ای که از چارچوب تربیتی‌اش عبور می‌کند باید یک احساس ناخوشایند دریافت کند که متوجه بشود این کارش درست نبوده است. با بچه‌ها نمی‌توانیم نصیحت‌کنیم بگوییم «کارت بده». باید یک واکنش عاطفی داشته باشیم. تنبیه یک واکنش و یک ارتباط عاطفی است که باید متوجه کار کودک بشود، نه متوجه وجود کودک. بچه‌ای که می‌دود توی خیابان، کار اشتباهی کرده است و باید بازخورد تندی بگیرد ولی برای کارش نه برای وجودش.
تشویق کودکان یکی از راه‌های تقویت مثبت افزایش رفتار در کودکان است. اما استفاده از تشویق نادرست چه عواقبی دارد؟
ما با تشویق و تنبیه بچه‌ها را شرطی می‌کنیم. همان چیزی است که اصلاح عامیانه‌اش سیاست چماق و هویج است اگر کار بد کرد با چماق توی سرش می‌زنیم اگر کار خوب کرد بهش هویج می‌دهیم. بعد از یک مدت شرطی می‌شود. ولی واقعیت این است که تنبیه مجازات نیست و باید تجدیدنظر کنیم. تشویق هم پاداش نیست. بچه‌های ما همیشه منتظر جایزه هستند، بابت هر کار صحیحی که انجام می‌دهند توقع دریافت جایزه دارند. درحالی‌که تشویق معنی‌اش به شوق آوردن است. بچه‌ها باید تشویق بشوند ولی تشویق معنوی و عاطفی. دوم اینکه باید به‌گونه‌ای پرورش پیدا کنند که عامل تشویق و تنبیه در درون خودشان باشد. یعنی وجدان اخلاقی مامور تنبیه و ارضا درونی شود. وقتی کودک کاری را انجام می‌دهد والدین باید واکنش‌های عاطفی و صحیح نشان دهند فوری سراغ جایزه نروند. یک برنامه جالب برایش ترتیب بدهند تا کم‌کم کودکان ارضا درونی کشف کند پرورش بدهد و درنتیجه با هر کار خوب در درون خودش پاداش بگیرد پاداش معنوی درونی و با هر عمل بدی از درون خودش تنبیه می‌شود که ما به اون می‌گوییم وجدان اخلاقی اگر ما این دو عامل را در کودک تقویت کنیم اصلا نیازی به تشویق و تنبیه نداریم.
