نیلوفر منصوری: نگران است و دلشوره دارد؛ نخستین باری است که می خواهد طعم مادر شدن را بچشد. به هر طرف سر می چرخاند از مراقبت های دوران بارداری می گویند؛ از بایدها و نبایدهایی که باید در این دوران انجام دهد. تلویزیون، رادیو، مادر، خواهر، دوست و همه در این روزها به گونه ای […]
نیلوفر منصوری: نگران است و دلشوره دارد؛ نخستین باری است که می خواهد طعم مادر شدن را بچشد. به هر طرف سر می چرخاند از مراقبت های دوران بارداری می گویند؛ از بایدها و نبایدهایی که باید در این دوران انجام دهد. تلویزیون، رادیو، مادر، خواهر، دوست و همه در این روزها به گونه ای نقش پرستار را ایفا می کنند و اینکه باید تحت نظر پزشک باشد و طبق دستور رفتار کند. همه این حرف ها و صحبت ها را می داند اما گویا هر چه اطلاعاتش بیشتر می شود، بیشتر نگران می شود.
دوران بارداری، دوران خاص و ویژه‌ای برای مادران است؛ مادرانی که قرار است نه تنها یک نسل بلکه به گفته کارشناسان دو یا سه نسل آینده را هم تحت تاثیر خود قرار می دهند به همین جهت تغذیه و رفتار در این دوران از اهمیت ویژه ای برخوردار است. مادران باید دقت بیشتری در تغذیه خود داشته باشند. مادران بطور معمول مرتب توسط پزشک زنان ویزیت می‌شوند، ولی متأسفانه مادران باردار اطلاعاتی راجع به این مطلب ندارند که باید در دوران بارداری، تحت ویزیت دوره ای تغذیه نیز باشند و در ارتباط با متخصص تغذیه، برنامه غذایی مخصوص بارداری را دریافت کنند.
سوء تغذیه و بارداری
هشدار برای سوءتغذیه در چند شهر ایران موضوع جدیدی نیست. وضع حمل دشوار، زایمان زودرس، تولد نوزادانی با وزن پایین از جمله اثرات قابل ملاحظه سوء تغذیه در دوران بارداری به حساب می‌آیند. نوزاد متولد شده از یک مادر مبتلا به سوء تغذیه، مستعد ابتلاء به عفونت، تأخیر در رشد، و اختلال شناختی است. این مقاله اطلاعاتی را در این خصوص فراهم ساخته است.
در همین زمینه مقامات مسوول وزارت بهداشت از مدت ها قبل در رابطه با سوءتغذیه و ناامنی غذایی به پنج استان ایران از جمله کهگیلویه‌وبویراحمد، سیستان‌وبلوچستان، هرمزگان، کرمان و خوزستان هشدار داده بودند. مطالعات و بررسی‌ها نشان می‌دهد کمبود ریزمغذی‌ها، آهن، انواع ویتامین به ویژه در کودکان دو تا پنج سال، دانش‌آموزان و زنان باردار این استانها رو به افزایش است. سوء تغذیه به عنوان کمبود مواد مغذی ضروری مورد نیاز بدن جهت برخورداری از عملکرد طبیعی بدن تعریف می‌شود. با گذشت زمان، این وضعیت بر اندام های بدن اثر گذاشته و منجر به بروز مشکلات خفیف تا شدید در سلامت می‌شود. یکی از حقایقی که در خصوص سوء تغذیه وجود دارد بیشتر بودن تعداد افراد گرسنه در کشورهای در حال توسعه است. در نتیجه میزان بروز سوء تغذیه در طول دوران بارداری در کشورهای آسیایی و آفریقایی بیشتر می‌باشد. بر اساس اطلاعات پزشکی ارائه شده، زنان باردار، زنان شیرده و کودکان زیر ۳ سال نسبت به اثرات سوء تغذیه آسیب پذیرتر از دیگر افراد می‌باشند.
ریشه کنی سوء تغذیه زنان باردار
ناتوانی مالی، ناآگاهی و نبود بهداشت کافی باعث می‌شود که بسیاری از بانوان مناطق محروم و فرزندانشان دچار سوء تغذیه و پیامدهای پس از زایمان شوند. کافی است بدانیم که اگر مواد مغذی به بدن مادر نرسد به درستی نمی‌تواند نوزاد خود را تغذیه کند و علاوه بر آن، خود دچار نارسایی‌هایی جدی خواهد شد. وضعیتی که خطراتی جدی را متوجه سلامت مادر یا کودک خواهد کرد.
یک متخصص تغذیه درخصوص اهمیت تغذیه در دوران بارداری معتقد است؛ سوءتغذیه در دوران بارداری، افزایش مرگ و میر را به دنبال دارد. دکتر سوسن پارسای با بیان اینکه تغذیه در دوران بارداری از اهمیت ویژه ای برخوردار است گفت: تمام نیازهای تغذیه ای برای تامین رشد و تکامل جنین، از طریق مادر تامین می‌شود. بنابراین هرگونه کمبود تغذیه ای مادر باردار در این دوران و قبل از بارداری می‌تواند اثرات نامطلوبی بر روی سلامت جنین و مادر داشته باشد.
این متخصص تغذیه و رژیم درمانی با اشاره به برخی از مهمترین عوامل مرتبط با تغذیه در دوران بارداری، افزود: سوءتغذیه در دوران بارداری، سبب سوءتغذیه جنین و در نتیجه، تولد نوزاد کم وزن، افزایش مرگ و میر و عوارض بارداری می‌شود. وی ادامه داد: تغذیه ناکافی مادر در سه ماه اول بارداری تاثیر نامطلوبی بر تکامل جنین می‌گذارد و در سه ماهه سوم نیز می‌تواند از رشد جنین جلوگیری کند.
به گفته این متخصص تغذیه و رژیم درمانی؛ خانم‌های بارداری که در طول بارداری تغذیه مناسبی دارند نوزادانی با وزن مطلوب‌تر به دنیا می‌آورند که هم هوشیارترند و هم در برابر بیماری‌ها مقاومت بیشتری نشان می‌دهند.
فقر، بی‌سوادی و کمبود درآمد خانوار
براساس مطالعات صورت گرفته، سوءتغذیه در مناطق محروم، نتیجه توسعه‌نیافتگی و یا کمتر توسعه‌یافتگی است. به گفته بسیاری از مسوولان و کارشناسان حوزه بهداشت و درمان بسیاری از کودکان این مناطق از وجود این اختلال رنج می‌برند. با توجه به اهمیت سوءتغذیه می‌توان با اشتغالزایی و کمک به افزایش درآمد مردم، آموزش، فرهنگ‌سازی مناسب، توسعه کشاورزی مطلوب و دیگر فاکتورهای تاثیرگذار در زمینه پیشگیری و رفع سوءتغذیه و ناامنی غذایی اقدام کرد.
بر اساس گفته‌های کارشناسان، فقر، بی‌سوادی، کمبود درآمد خانوار و نبود آشنایی با غذاهای مقوی از مهمترین عوامل بروز سوءتغذیه، لاغری، کم‌وزنی و کوتاه قدی در کودکان اینگونه مناطق است. تغذیه درست، دریافت ویتامین‌ها و مواد مغذی از مهمترین عوامل حفظ و تامین سلامت افراد است و رعایت اصول تغذیه در زنان و دختران نقش مهمی در جلوگیری از بروز مشکلات برای کودکان در آینده خواهد داشت. به عقیده کارشناسان، زنان و دختران به ویتامین و آهن بیشتری نسبت به مردان نیاز دارند و در صورتی که این نیاز تامین نشود به سرعت در معرض ابتلا به کم‌خونی و فقر آهن قرار می‌گیرند.
