شهلا منصوری دبیر گروه اجتماعی در سال های اخیر، گسترش فناوری های ارتباطی بر ابعاد مختلف زندگی انسان تاثیر گذاشته است تا جایی که انسان ها خارج از زمان و مکان به شکلی بسیار ساده تر می توانند در فضای مجازی با یکدیگر ارتباط و تعامل برقرار کنند. ناشناس ماندن و اهمیت نداشتن قومیت، جنسیت، […]
شهلا منصوری
دبیر گروه اجتماعی
در سال های اخیر، گسترش فناوری های ارتباطی بر ابعاد مختلف زندگی انسان تاثیر گذاشته است تا جایی که انسان ها خارج از زمان و مکان به شکلی بسیار ساده تر می توانند در فضای مجازی با یکدیگر ارتباط و تعامل برقرار کنند. ناشناس ماندن و اهمیت نداشتن قومیت، جنسیت، طبقه اجتماعی و منطقه زندگی، همچنین سرعت عمل داشتن در فضای مجازی، اپلیکیشن ها و شبکه های اجتماعی را به رسانه هایی محبوب تبدیل کرده است. رسانه هایی که امروزه به بخشی جدانشدنی از زندگی انسان تبدیل شده اند و قادر هستند تا با تغییر ذهنیت و گرایش کاربران، آنان را با خود همسو کرده و تاثیرات مثبت و منفی بسیاری بر افراد و جامعه بگذارند.
به گفته کارشناسان جوانی و نوجوانی مرحله انتقال از کودکی به بزرگسالی است. یکی از دوره های طولانی و مهم زندگی بوده که تغییراتش بسیار سریع اتفاق افتاده و با تغییرات اساسی زیست شناختی، روانشناختی و اجتماعی نمایان می شود. توجه به سلامت روان جوانان و نوجوانان از این بعد دارای اهمیت می باشد که این گروه پدران و مادران فردا و آینده کشور بوده و توجه ویژه یه سلامت روان آنها نه تنها برای خودشان بلکه برای خانواده آنها، جامعه و نسل آینده نیز سودمند می باشد.
تیغ دو لبه
در همین زمینه یک کارشناس ارشد روانشناسی به تشریح بخشی از آسیب‌های استفاده نادرست از فضای مجازی برای جوانان و نوجوانان پرداخت. حمیدرضا شهبازپور، تاثیر فضای مجازی بر سلامت روان جوانان و نوجوانان را بسیار مهم دانست و گفت: هر پدیده جدید به محض ورود به دنیای واقعی همواره فرصت‌ها و چالش‌هایی به همراه دارد، فضای مجازی نیز به عنوان ابزار ارتباطی نوین همچون تیغ دو لبه‌ای است که هم فرصت‌های خوبی را برای پیشرفت فرد فراهم کرده و هم می‌تواند بستر مناسبی برای آسیب ایجاد کند.
به گفته این روانشناس سلامت یک مسئله چند بعدیست که امروزه علاوه بر ابعاد جسمی، روانی و اجتماعی، جنبه معنوی را نیز دربر می گیرد. به اعتقاد وی ابعاد مختلف سلامتی و یا بیماری بر یکدیگر اثر کرده و تحت تاثیرهم قرار دارند. بنابراین چنانچه مشکلات جسمی بر روان فرد، مشکلات روانی بر جسم وی و هر دوی آنها بر جامعه و اختلالات موجود در جامعه بر هر دو بعد دیگر سلامتی اثر می‌گذارند، لذا اقدامات انجام شده برای ارتقای سلامت باید به تمام جوانب سلامتی فرد(جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی) و همچنین سلامت کلی جامعه توجه داشته باشد.
از نظر این کارشناس هیجان خواهی، خود شیفتگی و حفظ ارتباط با دیگران در عین حفظ تنهایی برخی از علل این گرایش است. شهبازپور ادامه داد: به عنوان نمونه نوجوانان و جوانانی که دوست دارند تنها بوده و در عین حال ارتباط خود با دیگران را حفظ کنند، از طریق این صفحات مجازی با محیط پیرامون خود ارتباط برقرار کرده و به راحتی خود را پشت هر نقابی پنهان می‌کنند.
خودشیفتگی و افسردگی
استفاده بیش از حد از صفحات و فضاهای اجتماعی عامل شکل گیری اعتیاد به اینترنت عنوان می شود. این کارشناس با بیان اینکه نوجوان بیش از آنکه در اجتماعات واقعی حضور یابد در شبکه‌های مجازی زندگی می‌کند گفت: نوجوانان به دلیل مقایسه خود با دیگران در این فضا یا خود را بهتر از دیگران دیده و دچار خودشیفتگی می‌شوند، یا خود را پایین‌تر دانسته و دچار انزوا، افسردگی و سرخوردگی می‌شوند. همچنین بر اساس مطالعه دیگری، اکثر نوجوانان و جوانان، دیدن خوشی دیگران در شبکه‌های مجازی را منجر به برانگیختن احساس حسادت در خود عنوان کرده‌اند و این احساس حسادت در نوجوان باعث می‌شود که برای بهتر جلوه دادن خود دست به هر کاری بزند، ولو اینکه از زندگی واقعی خود دست بردارد و تنها به دنبال ساختن یک چهره غیر واقعی نمایشی باشد.
آسیب های اجتماعی از دید کارشناسان متفاوت و گسترده است. شهبازپور به سایر آسیب‌های این فضا نیز اشاره می کند. او با بیان این که نوجوانان و جوانان در شبکه‌های مجازی همدیگر را تایید و به اصطلاح لایک می‌کنند، عنوان کرد: همین رویه می‌تواند در زندگی واقعی و اجتماعی فرد اثر گذار باشد. نوجوانی که همیشه در فضای مجازی تایید می‌شود از واقعیت و جامعه نیز همین انتظار را دارد و همین امر او را دچار مشکل و بحران هویت می‌کند. همچنین داشتن دوستان زیاد در فضای مجازی همیشه به معنای اجتماعی و موفق بودن فرد نیست، اما نوجوانان و جوانان گاهی در مورد افرادی که دوستان مجازی زیادی دارند‌اشتباه فکر کرده و از آنها برای خود الگو می‌سازند. در حالی که ملاک‌های دوستیابی در دنیای مجازی بسیار متفاوت‌تر از دنیای واقعی است.
