شهلا منصوریه دبیر گروه اجتماعی بالا رفتن از این پله‌ها برای رسیدن به آن سوی خیابان نشدنی است اما در انتظار معجزه، هر بار که از کنار چهارراه عبور می‌کند، چند ثانیه‌ای به پله برقی‌ها خیره می‌شود تا شاید این بار راهی برای رفتن به آن سوی خیابان بیابد. اما هر بار که آنالیز می […]
شهلا منصوریه
دبیر گروه اجتماعی
بالا رفتن از این پله‌ها برای رسیدن به آن سوی خیابان نشدنی است اما در انتظار معجزه، هر بار که از کنار چهارراه عبور می‌کند، چند ثانیه‌ای به پله برقی‌ها خیره می‌شود تا شاید این بار راهی برای رفتن به آن سوی خیابان بیابد. اما هر بار که آنالیز می کند ناامیدتر می شود. تردد در شهرها برای معلولان هنوز مانند عبور رستم از هفت‌خان است.
معلولیت عبارت است از ناتوانی در انجام تمام یا قسمتی از فعالیت‌های عادی زندگی فردی یا اجتماعی که به علت وجود نقصی مادرزادی یا اکتسابی، در قوای جسمانی یا روانی اطلاق می‌شود که معمولا در اثر حوادث، آتش‌سوزی، تصادفات، مسمومیت‌ها و یا بیماری‌های مزمن به صورت اکتسابی و یا عوامل مادرزادی در افراد ایجاد می‌شود.
تولد سالانه ۳۰ هزار کودک معلول
براساس آمارهای سازمان بهزیستی شایع‌ترین نوع معلولیت در کشور معلولیت جسمی-حرکتی تلقی می‌شود بطوریکه حدود ۳۰ درصد از معلولیت‌ها به دلیل مشکلات جسمی-حرکتی، ۲۵ درصد به دلیل معلولیت ذهنی، ۱۵ درصد معلولیت شنوایی، ۱۱ درصد معلولیت بینایی و ۹ درصد بیماران روانی مزمن و سایر معلولیت‌های ناشناخته و چند ترکیبی هستند. لازم به ذکر است که ۲۴ هزار نفر از معلولان کشور را معلولان ضایعه نخاعی تشکیل می‌دهند.
در حال حاضر حدود ۱.۵ میلیون نفر (۲ درصد از افراد جامعه) دچار معلولیت شدید و نیازمند دریافت خدمات هستند که این افراد در سامانه سازمان بهزیستی دارای پرونده و تحت پوشش این سازمان قرار دارند البته این آمار جانبازان کشور را در بر نمی‌گیرد. از تعداد مذکور ۶۵ درصد از معلولان را جمعیت مردان و ۳۵ درصد از جمعیت آنها را زنان تشکیل می‌دهند. سالانه حدود ۳۰ هزار کودک معلول به دلیل مشکلات ژنتیکی و مادرزادی متولد می‌شوند اما به نظر می‌رسد مسائل ژنتیکی با گسترش خدمات ژنتیک و فناوری‌های جدید و کاهش ازدواج‌های فامیلی در حال کاهش باشد این درحالیست که تولدهای نوزادان معلول در اثر زایمان‌های سخت و عدم رسیدگی‌ها رو به افزایش بوده است و نیاز است تا با غربالگری‌های مناسب و مراقبت‌های صحیح در دوران بارداری و تغذیه مناسب مادران مداخلات به موقعی انجام شود.
مشکلات اساسی
حضور و تردد در جامعه بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی همه افراد است و معلولان نیز از این قاعده مستثنا نیستند و به همین دلیل نیز هم قانون اساسی و هم قوانین بالادستی حوزه شهرسازی و معماری، بر لزوم دسترس‌پذیر بودن شهر برای معلولان تاکید کرده‌اند. این بدان معناست که معابر، ساختمان‌ها، توقفگاه‌ها و در مجموع شهر، باید برای تردد و زندگی معلولان و افرادی که دچار مشکلات حرکتی هستند، مناسب باشد و در زمان ساختن شهر و زیرساخت‌ها، نیازهای این افراد نیز در نظر گرفته شود.
میثم حسینی یکی از معلولان جسمی و حرکتی معتقد است: اشتغال و نامناسب بودن اماکن برای عبور و مرور معلولان یکی از مشکلات اساسی برای معلولان است.
وی تصریح کرد: بعضی‌ها می‌گویند مشکل از معلول است و باید خود را با جامعه تطبیق دهند اما اکنون به نظر می‌رسد مشکل از جامعه است و جامعه باید برای این قشر از شهروندان حقوق شهروندی در نظر بگیرد. این معلول ادامه داد: باید مکانی برای عبور و مرور معلولان در نظر گرفته شود و همچنین سه تشکل جامعه معلولان جسمی و حرکتی، نابینایان و ناشنوایان در یک مکان دایر باشد.
حقوق شهروندی
از سوی دیگر کارشناسانی معتقدند که در مقایسه با چند دهه پیش که موضوع معلولان و حق آنها برای حضور در عرصه‌های عمومی به رسمیت شناخته نمی‌شد، امروز شهرها شرایط بهتری برای تردد معلولان دارند و به نظر می‌رسد وجود قوانین الزام‌آور، گامی بسیار مهم برای به رسمیت شناخته شدن حق معلولان، افراد کم‌توان و کودکان برای حضور در شهر بوده است.
به اعتقاد حمیده امکچی حتی اگر قوانین بالادستی را نیز کنار بگذاریم، همین که باور داشته باشیم همه افراد حق برخورداری از فرصت‌ها و امکانات موجود در جامعه را دارند، گام مهمی در زمینه مناسب‌سازی شهر برای معلولان برداشته‌ایم. به گفته او اگر همه افراد، از جمله سازندگان شهرها به این باور برسند که شهر متعلق به همه است، بزرگترین گام در زمینه شهرسازی مطلوب و مناسب همه افراد را برداشته‌ایم.
به باور این کارشناس، این بدان معناست که کسانی که در ساخت شهرها تاثیرگذار هستند، به این باور رسیده‌اند که مخاطبان و مصرف‌کنندگان شهرها، تنها افرادی که از نظر فیزیکی سلامت کامل دارند، نیستند و بخشی از مردم با درصدی از معلولیت به دنیا می‌آیند یا در برهه زمانی خاصی ممکن است محدودیت تردد داشته باشند؛ مانند زنان باردار یا افرادی که دچار شکستگی دست و پا شده‌اند.
