شهلا منصوریه سالیان سال است که هشدار زلزله برای تهران مطرح می‌شود و هربار که زلزله‌ای نو از راه می‌رسد، صداهای بسیاری به فغان و هشدار در رابطه با احتمال وقوع زلزله در شهرهای بزرگ به‌ویژه تهران بلند می‌شود. زمانی‌که آقامحمدخان قاجار ده تهران را به پایتختی برگزید، هرگز به هیچ کدام از این ملاحظات […]
شهلا منصوریه
سالیان سال است که هشدار زلزله برای تهران مطرح می‌شود و هربار که زلزله‌ای نو از راه می‌رسد، صداهای بسیاری به فغان و هشدار در رابطه با احتمال وقوع زلزله در شهرهای بزرگ به‌ویژه تهران بلند می‌شود. زمانی‌که آقامحمدخان قاجار ده تهران را به پایتختی برگزید، هرگز به هیچ کدام از این ملاحظات برای وی مطرح نبود. تهران در آن زمان دهی بود که از محلات گوناگون تشکیل می‌شد. بنابراین در آن هنگام آقامحمدخان حتی به زیرساخت‌های اولیه شهر برای پایتختی نیز توجه نکرده بود چه رسد به ملاحظات زمین‌شناسی که توجه به آن امری به نسبت متاخر است.
کشور ما به عنوان یک کشور زلزله خیز محسوب می‌شود. فقط برخی از مناطق کشورمان که مساحت زیادی از کل مساحت کشور را شامل نمی شود. اما پایتخت منطقه ای است که هرازگاهی رسانه ها و کارشناسان در مورد وقوع زلزله آن هشدار می دهند. آنچه ادامه حضور پایتخت در شهر تهران را در سال‌های اخیر با نگرانی جدی روبه‌رو کرده است، در کنار آلودگی هوا، مشکلات مربوط به فاضلاب، کمبود بارش و احتمال کمبود آب در سال‌های آتی و هشدارهای مربوط به وقوع زلزله است که حالا برخلاف آن دهات کوچک عصر قاجار میلیون‌ها نفر را در خود جای داده و عمده زیرساخت‌های ایران در آن قرار دارد.
زلزله تهران؛ سناریوی وحشتناک
یک زلزله شناس با بیان اینکه زلزله یک مسئله پیچیده و یک سناریو وحشتناک غیرقابل تجسم است. دکتر مهدی زارع در پاسخ به این سوال که باید منتظر یک زلزله ۷ ریشتری در تهران باشیم؟ گفت: وقتی ما مبهم صحبت می‌کنیم خیلی وقت‌ها مخاطب این برداشت را می‌کند اینها خودشان هم نمی‌دانند بالاخره زلزله در تهران می‌آید یا نه. در حالی که اینگونه نیست ما مطمئنیم که در آینده زلزله بزرگ در تهران رخ می‌دهد ولی چون روی زمان و منطقه دقیق آن نمی‌توانیم صحبت کنیم یا یا ذکر احتمال و عدم قطعیت صحبت می کنیم برخی فکر می‌کنند شک داریم، ما باید با زبان علم صحبت کنیم که زبان آمار و احتمال است این به معنای شک داشتن روی اصل موضوع وقوع زمینلرزه شدید نیست.
وی ادامه داد: پس نباید این خطا از حرف ما برداشت شود که خودمان هم شک داریم چون در جلسات زیادی بودم که گفتند خوب اینطوری که شما توضیح می دهید احتمال وقوع زلزله ۵۰-۵۰ است، در حالی که اینگونه نیست؛ زلزله حتما می‌آید ممکن است ۲ دقیقه دیگر زمین بلرزد و ممکن است تا بیست سال دیگر ساکت بماند.
خسارات زیاد در صورت فعال شدن گسل‌ها
«احتمال وقوع زلزله های بزرگ در تهران از قبل وجود داشته است و خواهد داشت؛ اما رفتار غلطی که ریشه در وحشت کاذب مردم از زلزله و عدم اطمینان آنها به سازه هایشان دارد، کاملا قابل اصلاح است.» اینها مطالبی است که رییس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران نسبت به آن تاکید دارد.
احمد صادقی، با اشاره به احتمال وقوع زلزله در تهران در گفت و گو با ایسنا اظهار کرد: شهر تهران در مقایسه با دیگر شهرها از حساسیت ویژه‌ای برخوردار است و دلیل آن سکونت چندین میلیون نفر از جمعیت کشور ، تراکم بالای جمعیت و نیز تمرکز بسیاری از زیر ساخت ها در این شهر و یا اطراف آن است.
وی با بیان این که تمام این موارد باعث شده است تا حساسیت‌ها نسبت به وقوع حوادث طبیعی در تهران افزایش یابد، تصریح کرد: البته خطر زلزله، خطر تازه‌ای نیست که تهران با آن مواجه شده باشد، بلکه سال ها است که از آن با خبر هستیم و بهتر بود که از مدت ها قبل برای مواجهه و مقابله با آن اقدامات بیشتری را انجام می‌دادیم.
صادقی با بر شمردن گسل‌های تهران، خاطرنشان کرد: گسل هایی همچون مشا، طرشت، ایوانکی، شمال تهران، ری ، اشتهارد و … در تهران وجود دارد که در صورت وقوع زلزله و فعال شدن این گسل‌ها می‌توان پیش‌بینی کرد که خسارات قابل توجهی به شهر وارد خواهد شد. وی با بیان این که وقوع زلزله در تهران دور از انتظار نیست، گفت: تهران از دیر باز در معرض زلزله‌های بزرگ قرار داشته است و طبیعتا این روند در سال‌ها و قرن های آینده نیز وجود خواهد داشت. بنابراین این طور می‌توان گفت که احتمال وقوع زلزله در تهران بوده و از این بعد نیز خواهد بود.
رییس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران با اشاره به تنوع رفتاری لایه های زمین و گسل ها، افزود: یک الگوی منظم در وقوع زمین لرزه ها وجود ندارد و همین پیچیدگی سبب شده تا امکان پیش‌بینی زلزله حتی در پیشرفته ترین کشورهای دنیا نیز وجود نداشته باشد و تحقیقاتی هم که در این زمینه انجام شده است به نتایج کاملی نرسیده است. بنابراین تاکنون در هیچ جای دنیا پیش‌بینی مکان، زمان و بزرگی زلزله محقق نشده است که البته امیدواریم در آینده دانش و تجهیزات بشر امکان پیش‌بینی آن را فراهم کند.
