احسان اسقایی سفر روحانی به عراق و حضور در کشوری که به لحاظ فرهنگی ، دینی و مذهبی نزدیکی فراوانی به ایران دارد، مورد توجه رسانه‌های غربی و عربی قرارگرفته است. سفری که به اعتقاد برخی از تحلیلگران منافع فراوانی برای ایران دارد و می‌تواند تجارت بین ایران و عراق را تسهیل کند. مسئله بازسازی […]
احسان اسقایی
سفر روحانی به عراق و حضور در کشوری که به لحاظ فرهنگی ، دینی و مذهبی نزدیکی فراوانی به ایران دارد، مورد توجه رسانه‌های غربی و عربی قرارگرفته است. سفری که به اعتقاد برخی از تحلیلگران منافع فراوانی برای ایران دارد و می‌تواند تجارت بین ایران و عراق را تسهیل کند. مسئله بازسازی عراق و نیاز این کشور به تجهیزات فنی و مهندسی آن هم نه برای یکی دو سال بلکه برای یک دهه بر هیچ‌کس پوشیده نیست. ایران و دولت حاکم بر تهران اگر بتواند روابط اقتصادی ایران و عراق را تقویت کنند، بدون شک مزیت این بازسازی در وهله اول به نفع مردم و اقتصاد ایران خواهد بود زیرا به هر دلیل ازجمله مساله رکود در صنایع ساختمانی ایران بسیاری از خدمات فنی و مهندسی و از سوی دیگر کارخانه‌های تولید فولاد و مصالح ساختمانی از جمله سیمان را با چالش‌های متعددی روبرو کرده است. اکنون در بازسازی عراق شرکت‌ها و کارخانه‌های ایران می‌توانند بخشی از خدمات مورد نیاز عراق را تهیه کرده که درمجموع می توان گفت تجارت با عراق به نفع ایران است. ضمن اینکه حدود ۱۰ درصد از انرژی عراق به وسیله ایران تأمین می‌شود و اگر ایران بتواند راهکاری برای دور زدن تحریم‌ها پیدا کند و مبالغی که عراق باید به ایران بپردازد را به داخل کشور انتقال دهد، عملا تحریم‌های ترامپ به حاشیه رفته است. برای بررسی عمیق‌تر این مسئله «جمله» با جعفر قناد باشی کارشناس مسائل بین‌الملل به گفت‌وگو پرداخته که در ادامه می‌خوانید.
سفر روحانی به عراق با واکنش برخی رسانه‌های منطقه‌ای روبرو شده است. سؤال این است که این سفر در شرایط فعلی چه دستاوردهایی برای ایران به همراه دارد؟
ایران نگاهی بلند مدت به عراق از جهت اقتصادی دارد. عراق بازار خوبی برای مصرف کالاهای ایرانی است هرچند برخی رسانه‌ها سفر روحانی به عراق را برای اثرگذاری بر تحریم‌های ترامپ علیه ایران، تحلیل می‌کنند اما واقعیت آن است که نزدیکی دولت و ملت عراق به ایران مربوط به امروز و فردا نیست. ایران و عراق دو کشور همسایه هستند که اشتراکات فراوان مذهبی و تاریخی با یکدگر دارند. از سوی دیگر عراقی ها بعد از خروج از شرایط بحرانی و درپسا داعش به دنبال بازسازی کشورشان هستند. هم‌اینک چندین کشور در جهان وجود دارد که برای حضور در پروژه بازسازی عراق در حال رایزنی با مقامات بغداد هستند اما با این وجود دولت عراق به خاطر بسیاری از مشکلات از جمله بد عهدی کشورهای غربی در بسیاری از موارد همچنین به علت اینکه ایران در هر مقطعی از تاریخ و به خصوص در سرکوب داعش که دست پروده غرب و عربستان است، به کمک مردم عراق رفت، تمایل زیادی به تجارت با دولت و ملت ایران دارند و این موضوع بر کسی پوشیده نیست.
به طور شفاف تر بیان کنید که عراق در چه سطحی می‌تواند برای ایران نفع اقتصادی داشته باشد؟
جدا از خدمات فنی و مهندسی که ایران در عراق بحران‌زده می‌تواند انجام دهد، بسیاری از کارخانه‌های ایران می‌توانند محصولات خود را به عراق صادر کنند. برای نمونه چند روز پیش خبری به دست بنده رسید مبنی بر اینکه عراقی‌ها محصول یک سال آینده چند کارخانه تولید فرش واقع در کاشان را پیش‌خرید کرده‌اند. این خریدها باعث شده است کارخانه جات تولید فروش و ده‌ها کارخانه و صنایع مرتبط با فرش در ایران در شرایط صددرصدی قرار گیرند. یا نمونه دیگر در حال حاضر صنایع ساختمان در داخل کشور با وضعیت مطلوبی روبرو نیست و برخی از این کارخانه‌ها با مشکل فروش محصولات خود دست و پنجه نرم می‌کنند، اما در این میان کارخانه تولید کاشی و حتی برخی محصولات مانند شیرآلات ساختمانی و ده ها محصول تولیدی دیگر توانسته‌اند محصولات خود را به عراق صادر کنند و از این راه بخشی از صنایع تولیدی در ایران با وجود تحریم‌های آمریکایی بر روی پای خود ایستاده اند و این بزرگترین منافع اقتصادی برای ایران را همراه دارد.
آیا صادرات ایران به عراق تنها به محصولات ساختمانی خلاصه خواهد شد؟
خیر اینگونه نیست به دلایل مختلف از جمله حمل و نقل ارزان ایران و عراق ، همچنین رابطه مالی راحت‌تر عراق با ایران، در مقایسه با سایر کشورها هم اینک ایران در عرصه‌های فنی از جمله IT و کارهای عمرانی و خدمات مهندسی مانند ساخت نیروگاه و ساخت پالایشگاه می تواند درآمد مطلوبی را برای بخش خصوصی خود در عراق به وجود آورد.
ایران به خاطر وضع تحریم‌های آمریکا به همکاری با عراق برای مقابله با سیاست‌های خصمانه آمریکا روی آورده است؟
خیر. نگاه ایران به عراق طولانی‌مدت است. البته عراق می‌تواند در این شرایط نفعی برای ایران باشد. برخی اعتقاد دارند مسائلی که برای ترامپ به وجود آمده او را در تابستان و یا در پاییز آینده با چالش‌های بزرگی روبرو خواهد کرد و با کنار رفتن ترامپ حتی در پایان دوره ریاست جمهوری‌اش تحریم‌ها به اتمام خواهد رسید. اکنون ایران به دنبال همکاری تنگاتنگ با عراق است تا به سمت بازار مشترک منطقه‌ای گام برداشته شود. حتی مسئله گردشگری تحت تأثیر این مورد است. به این معنا که اگر روابط ایران با عراق تقویت شود مردم ایران می‌توانند تعطیلات نوروزی خود را در کنار سواحل مدیترانه بگذرانند. البته اگر برخی در داخل و خارج دوگانگی ایرانی – عرب را به وجود نیاورند.
جناب قناد باشی این سؤال به وجود آمده که چگونه در موقعیت فعلی که با مشکلات اقتصادی روبرو شده‌ایم باید به فکر همکاری با عراق باشیم؟
این دیدگاه با مشکل روبرو است. برخی اینگونه می‌اندیشند که گویا قرار است ایران هزینه باز سازی عراق را بپردازد. حال اینک دولت ایران در این شرایط تنها و تنها در حال رایزنی با عراق است تا مساله صادرات ایران به عراق تقویت شود و اگرکالایی صادر می‌شود این کالا توسط بخش خصوصی صادر خواهد شد و دولت تنها تسهیل‌کننده است. ضمن اینکه هم اینک بسیاری از اخبار تجاری ایران حول تسهیل روابط مالی ایران و عراق است و این نشان می‌دهد که ایران در اندیشه کسب منافع مختلف دولتی و خصوصی از بازار عراق است.
