اشاره/ شهرستان خوی در آذربایجان غربی، بیشتر به واسطه مقبره شمس استاد مولانا اشتهار دارداین در حالی است که این شهرستان بیشترین مساجد تاریخی را در خود جای داد همچنین تنها مسجد رو باز کشور نیز در این شهر قرار دارد. مسجد مطلب خان خوی ویژگی‌های معماری کم نظیر دارد که این مسجد […]
اشاره/ شهرستان خوی در آذربایجان غربی، بیشتر به واسطه مقبره شمس استاد مولانا اشتهار دارداین در حالی است که این شهرستان بیشترین مساجد تاریخی را در خود جای داد همچنین تنها مسجد رو باز کشور نیز در این شهر قرار دارد.
مسجد مطلب خان خوی ویژگی‌های معماری کم نظیر دارد که این مسجد را از دیگر مساجد تاریخی کشور متمایز کرده است، در واقع محراب این مسجد با ۱۲.۵ متر ارتفاع و ایوان آن با ۲۵ متر ارتفاع از بلندترین محراب‌ها و ایوان‌های مساجد در ایران است.
این مسجد که در بافت مرکزی شهر خوی واقع شده شبستان بزرگ روباز مربع شکلی دارد که دور تا دور آن را حجره‌های دو طبقه و شاه نشین‌های بلند و ایوانی عظیم احاطه کرده، جبهه بیرونی و درونی این مسجد آجری بدون تزئینات است، قسمت‌های داخلی ایوان و طرفین ورودی آن در آجر چینی با پس و پیش کردن آجرها فرم خاصی دارد.
قسمت بالای محراب ورودی شبستان، با مقرنس‌های درشت گچی تزئین شده و در طبقه بالا در چهار گوشه شبستان فضاهایی با نرده‌های چوبی برای نشستن زنان تعبیه شده و دسترسی به این فضاها از طریق پله‌هایی که در چهارگوشه بنا وجود دارد تأمین شده است.
ساختمان اولیه مسجد مطلب خان در دوره ایلخانی در بافت مرکزی و قدیم شهر خوی بنا شده اما پس از تخریب شدن، یک بار دیگر در حدود ۱۲۵۵ هجری قمری به همت مرحوم مطلب خان از نوادگان شیخ بهایی که زرگر مخصوص نایب السطنه عباس میرزا بود مرمت و تجدید بنا شد از این رو به احترام وی نام مسجد به مطلب خان تغییر یافت.
در تاریخ نقل شده که مسجد پیامبر هم در ابتدا مسقف نبوده است، اما به خاطر محفوظ ماندن نمازگزاران از گرمای آفتاب و ریزش باران، سقف این مسجد را با استفاده از شاخ و برگ درختان نخل که روی داربست‌های چوبی سوار شده بود ساختند.
مسجد مطلب خان اثر بازمانده از دوره ایلخانی است که سبک معماری آن متعلق به دوره سلجوقی است و به همت اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان غربی بازسازی شده است.
قدمت این مسجد را مربوط به دوره ایلخانی است و در دوره قاجاریه توسط شخصی به نام مطلب خان که از نوادگان دختری مرحوم شیخ بهایی بوده مجدداً بازسازی و احیا شده است.
محوطه سازی، تعمیر سازه‌های چوبی، تعویض آجرهای پوسیده، کف سازی و مرمت بام، حجره‌ها، عایق کاری قسمت‌های فرسوده و کف سازی ایوان از جمله محورهای عملیات مرمت این مسجد زیبا تاریخی است که برای مرمت و بازسازی این اثر ارزشمند تاکنون افزون بر چهار میلیارد ریال اعتبار هزینه شده است.
این مسجد با یک پلان مربعی شکل که دور تا دور آن به وسیله حجره‌های به صورت دو طبقه تعبیه شده و نمای بیرونی مسجد فاقد تزئینات بوده اما صحن مسجد با محرابی بزرگ که ارتفاع بیش از ۲۰ متر می‌باشد به صورت زیبایی و هنرمندانه گچ‌بری شده است.
مسجد مطلب خان خوی در کنار ده‌ها مسجد تاریخی استان آذربایجان غربی است که به عنوان بزرگ‌ترین مسجد روباز از ویژگی معماری بی نظیری برخوردار است.
مدیرکل کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان غربی در خصوص ویژگی‌های بارز این اثر تاریخی گفت: این بنای تاریخی یکی از زیباترین و منحصر به فرد تر ین بناهای ایران است.
جلیل جباری با اشاره به وجود پوشش مسقف موقت که قابل برداشتن و نیز جمع کردن است در مسجد مطلب خان خوی اعلام کرد: پوشش فلزی گنبد مسجد مطلب خان خوی سازه‌ای سبک با قطر دهانه ۱۸ متر و ارتفاع ۱۷ متر است که در مواقع نیاز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
وی با بیان اینکه شهرستان خوی بیشترین مساجد تاریخی را در استان آذربایجان غربی در خود جای داده و در این راستا نیز این شهرستان به دارالمومنین معروف است، گفت: مساجد حاجی بابا، ملأ حسن، حجتیه، شیخ، سیدالشهدا، داش آغلیان، سلمان خان،ملااحمد، مطلب خان، مسجد قرمز چورس و مسجد خان از مساجد قدیمی و تاریخی این شهرستان به شمار می‌روند.
آذربایجان غربی سرزمین احترام به ادیان، باورها و آئین‌های گوناگون در برگیرنده آثار و بقایای تاریخی از زرتشت است که نخستین آیین یکتاپرستی جهان تا مسیحیت و اسلام بوده و هم اکنون نیز با گذشت هزاران سال در تضارب اندیشه‌ها، تعامل ادیان و مذاهب نقش محوری ایفا می‌کند.
این استان با توجه به بقایای آثار تاریخی، سرزمینی با قدمت بیش از هشت هزار سال بوده و با وجود مواجهه با فراز و نشیبهای تاریخی گوناگون، با دارا بودن آثار و بناهای مذهبی از جمله مساجد، کلیساها، امامزاده‌ها و غیره همگی گویای تعامل فرهنگی و زندگی مسالمت آمیز ادیان مختلف در این پهنه گیتی است.
