شهلا منصوریه دبیر گروه اجتماعی هر سال با فرا رسیدن پنجم ماه می‌مصادف بـا ۱۵ اردیبهشت ماه، «روز جهانی ماما» با هدف دعوت از همه ماما‌ها برای کاهش مرگ و میر‌های ناشی از زایمان در سراسر جهان گرامی داشته می‌شود. برای اولین بار در سال ۱۹۸۰ این روز به عنوان روز جهانی ماما پیشنهاد شد […]

شهلا منصوریه
دبیر گروه اجتماعی
هر سال با فرا رسیدن پنجم ماه می‌مصادف بـا ۱۵ اردیبهشت ماه، «روز جهانی ماما» با هدف دعوت از همه ماما‌ها برای کاهش مرگ و میر‌های ناشی از زایمان در سراسر جهان گرامی داشته می‌شود. برای اولین بار در سال ۱۹۸۰ این روز به عنوان روز جهانی ماما پیشنهاد شد و سپس از سال ۱۹۹۲ به صورت رسمی، به افکار عمومی جهان اعلام شد. شعار امسال کنفدراسیون بین‌المللی مامایی نیز ««ماما پیشرو در ارائه مراقبت باکیفیت» انتخاب شده است. این شعار نشان‌دهنده نقش مهم ماما‌ها در حوزه سلامت و ارائه خدمات مراقبتی باکیفیتی است که توجه به این امر سبب شده تا مرگ و میر مادران و نوزادان در سال‌های اخیر کاهش پیدا کند.

 

اولین دستی که راه روشنی زندگی را برایمان هموار کرد تا با کمترین آسیب جسمی و روانی پا به این دنیا و زندگی بگذاریم، دستان پرقدرت و پر محبت ماما بود. مامایی که محبتش نه فقط برای به دنیا آمدن مان خلاصه می شود بلکه امروزه حامی اصلی سلامت خانواده در دوران های مختلف زندگی از تولد تا سالمندی نیز به شمار می‌رود. به عبارتی خدمات ماماهای توانمند و ماهر قدمتی مصادف با تاریخ حیات ما دارد و فاصله میان مرگ و زندگی صدها هزار مادر و نوزاد در سراسر دنیا هستند.
در تاریخ علم پزشکی و طبابت، بقراط پزشک بزرگ یونانی به خاطر خدماتش در حرفه مامایی عنوان مادربزرگ مرد نامیده شد. بقراط حکیم که سوگندنامه اش در حرفه پزشکی از آن زمان تاکنون استفاده می شود در کتاب بیماری های مقدس در مورد مامایی و بعضی از بیماری های زنان مانند تب بعد از زایمان صحبت کرده است. در قرون وسطی به علت نفوذ مذهب کاتولیک، مامایی و خدمات زنان و زایمان اغلب توسط جادوگران و زنان بی سواد انجام می شد.
آموزش مامایی در ایران
قدمت رشته مامایی در ایران به شکل آموزش عالی پس از تحصیلات دبیرستان، به ۸۰ سال قبل برمی گردد. نخستین بار در سال ۱۲۹۸ ه.ش آموزش مامایی در ایران آغاز شد و اولین آموزشگاه مامایی به نام «مدرسه قابلگی» با ۱۰ نفر شاگرد در بیمارستان بانوان شهر تهران تاسیس شد. این روند تا سال ۱۳۰۸ ادامه داشت که با مدتی توقف دوباره در سال ۱۳۳۴ این رشته راه اندازی شد و دانشجویان با گذراندن ۳ سال موفق به اخذ مدرک لیسانس پرستاری می شدند.
در سال ۱۳۱۳ دانشگاه تهران تاسیس و سپس دانشکده پزشکی آن نیز افتتاح شد و چند سال بعـد در سال ۱۳۱۹، بیمارستان زنان به دانشکده پزشکی پیوست. هم اکنون مراکز متعددی در زمینه تربیت دانشجویان کارشناسی و کارشناسی ارشد مامایی، فعالیت می‌کنند.
به گفته کارشناسان، ماما وظیفه مهمی در مشاوره و آموزش بهداشت، نه فقط به زنان، بلکه به خانواده‌ها و جامعه دارد. علاوه براین، وظیفه اصلی ماما، آموزش دوران بارداری و آماده کردن والدین برای پذیرش وظایف پدری و مادری است که می‌تواند به مسئولیت‌های بیشتری همچون تنظیم خانواده و مراقبت‌های کودک و در بعضی از موارد، به مشاوره در مورد بیماری‌های زنان نیزگسترش یابد. ‏
آنها همچنین معتقدند که حضور و نقش ماما ارتباط تنگاتنگی با مادر و دوره بارداری او دارد و از اینرو اهمیت نامگذاری روز جهانی ماما، تأکید بر نقش مهم مادری و تولد نوزاد است که به کمک و یاری ماما، انجام می‌شود.‏
آنها می‌گویند، حیطه خدمات مامایی بسیار وسیع‌تر و از ابتدای تولد تا انتهای عمر است و ابعاد گوناگون بهداشتی در زمینه بهداشت باروری، مشاوره، آموزش و آگاهی در دوران بلوغ، ازدواج، بارداری و یائسگی را شامل می‌شود که این آموزش‌ها ضامن سلامت خانواده است.

ماماها، حامی اصلی سلامت خانواده
وزیر بهداشت در پیامی به مناسبت روز جهانی مامایی، ضمن گرامیداشت این روز تاکید کرد: ماماهای توانمند و ماهر، فاصله میان مرگ و زندگی صدها هزار مادر و نوزاد در سراسر دنیا هستند.
دکتر سعید نمکی گفت: پانزدهم اردیبهشت ماه مصادف با پنجم ماه می، از سوی سازمان بهداشت جهانی و کنفدراسیون بین‌المللی مامایی (ICM)، روز جهانی مامایی نام گرفته و فرصت مغتنمی برای گرامیداشت و یادآوری جایگاه مامایی در نظام سلامت و قدردانی از خدمات و زحمات این قشر صبور است. وی افزود: در جهان امروز ماما نه تنها ارائه‌دهنده محوری خدمات به مادران و نوزادان طی بارداری، زایمان و پس از تولد است بلکه حامی اصلی سلامت خانواده در دوران های مختلف زندگی از تولد تا سالمندی نیز به شمار می‌رود. ماماهای توانمند و ماهر، فاصله میان مرگ و زندگی صدها هزار مادر و نوزاد در سراسر دنیا هستند.
به گفته وزیر بهداشت؛ جامعه مامایی کشور همراه با سایر اعضای تیم سلامت به ‌واسطه مهارت، دانش، ایثار و اخلاص خود، نویدبخش حیات، نشاط و سلامت در همه شرایط حتی دربحران سیل اخیر برای مادران و خانواده ها بوده و توانمندی عظیم بانوی ایرانی را در هر لباس و نقشی به همگان نشان دادند.

کاهش مرگ و میر
امروز با استفاده از روش‌های علمی و ارتقای مهارت ماما‌ها زایمان طبیعی ایمن و فیزیولوژیک توسعه و ترویج یافته و ما شاهد تحول اساسی در این حوزه هستیم. رئیس دانشگاه علوم پزشکی اردبیل با بیان این مطلب گفت: در طرح تحول سلامت به نقش ماما‌ها در قالب زنجیره خدمات سلامت مادران و نوزادان توجه شده به طوری که سال به سال از میزان مرگ و میر مادران که زمانی به ۳۴۰ هزار نفر در سال می‌رسید کاسته شده است.
قدرت اخوان اکبری بیان کرد: ۹۰ درصد این مرگ و میر‌ها در کشور‌های جهان سوم روی می‌دهد که با توانمندی ماما‌ها شاخص‌ها در این زمینه در حال ارتقای مطلوب است.