کلانشهر تهران در دامنه های جنوبی البرز روی سه حوضه بزرگ جاجرود، کن و کرج و چندین زیرحوضه های کوچک گسترده شده است. رشد و توسعه ناموزون شهر تهران، عدم توجه به حریم‌های طبیعی شبکه آب های سطحی، تسطیح زمین و ساخت‌و‌ساز، آشفتگی سیستم زهکشی به‌دلیل اشغال فضای مسیل ها و اجرای برخی از طرح‌ها […]
کلانشهر تهران در دامنه های جنوبی البرز روی سه حوضه بزرگ جاجرود، کن و کرج و چندین زیرحوضه های کوچک گسترده شده است. رشد و توسعه ناموزون شهر تهران، عدم توجه به حریم‌های طبیعی شبکه آب های سطحی، تسطیح زمین و ساخت‌و‌ساز، آشفتگی سیستم زهکشی به‌دلیل اشغال فضای مسیل ها و اجرای برخی از طرح‌ها مانند احداث پاساژ روی مسیل خیابان میرداماد سبب شده اند که شبکه جمع‌آوری سیلاب‌های تهران به‌طور فزاینده ای با سیلاب های شهری غیرقابل پیش‌بینی مواجه باشند. با این وجود بارش های اخیر آسیب خاصی به پایتخت وارد نکرد. شهردار تهران در این زمینه معتقد است: ما می‌دانستیم با بارندگی‌های غیرمتعارف روبه‌رو می‌شویم، به همین دلیل از زمستان سال ۹۷ لایروبی مسیل‌ها و رودها را در تهران آغاز کردیم. پیروز حناچی که در یک برنامه تلویزیونی صحبت می کرد خاطرنشان کرد: با همکاری وزارت ارتباطات هشدارهایی به مردم نقاطی که احتمال وقوع سیلاب و طغیان رودخانه‌ها در آنجا وجود داشت، داده شد که این روند در آینده به‌طور تخصصی‌تر ادامه پیدا می‌کند.
آسیب‌پذیری جنوب پایتخت
با وجود اینکه شهردار تهران معتقد است که اقدامات از پیش تعیین شده برای جلوگیری از وقوع سیل در تهران موثر بوده است؛ اما رئیس شورای شهر نظر دیگری دارد به گفته محسن هاشمی زیرساخت های بخش هایی از شهر همچنان در مقابل سیل، آسیب‌پذیر است. وی معتقد است که بروز خشکسالی در دهه های اخیر موجب شده بود در بسیاری از نقاط کشور به مسیل‌ها و شبکه جمع‌آوری، جذب و هدایت آب‌های سطحی بی‌توجهی شود. همچنین هم به بستر رودخانه‌ها و مسیر عبور آب تعرض شد و هم پروژه‌های کلیدی آبخیزداری و آبخوان‌داری که عامل جذب و ذخیره روان‌آب‌ها در سفره‌های زیرزمینی هستند، به‌دلیل کمبود منابع به رکود گرایید و نتیجه این غفلت را با خسارت سنگین سیل که بیش از ده‌ها هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود، کشور و مردم تحمل کردند.
تهران بحرانی نمی شود
با وجود تمام اما و اگرهای موجود در زمینه سیلابی شدن پایتخت؛ گروهی نیز معتقد هستند که این بلا دامنگیر این ابرشهر نمی شود. به گفته یک استاد دانشگاه باتوجه به اینکه در همه طرح های تفصیلی و جامع تهران درباره وقوع سیل پیش بینی های لازم انجام و مسیر سیلاب در این شهر تعیین شده، تهران در شرایط بحرانی از نظر وقوع سیلاب قرار نمی گیرد. محمود گلابچی معتقد است: مطالعات هیدرولوژیک و شناسایی حفره های آب‌ریز در طرح های جامع و تفصیلی تهران انجام شده که نشان می دهد احتمال بروز سیل در پایتخت بسیار کم است.
وی با بیان اینکه تهران از نظر توپوگرافی با استان‌های سیل‌خیز بسیار متفاوت است، یادآور شد: گرچه در چند سال گذشته وقوع سیل در ناحیه شمال تهران را تجربه کردیم اما خوشبختانه در تمام مطالعات طرح تفصیلی تهران به شرایط آب ریز توجه شده است. آنطور که این استاد دانشگاه می گوید، مهم ترین عامل افزایش خسارت ها در سیل اخیر در چند استان، توسعه نامناسب شهری، ساخت و ساز در حریم رودخانه ها و جانمایی نادرست ساختمان ها است.
خطري كه به اندازه زلزله تهران را تهديد مي كند
رئيس سازمان مديريت بحران کشور نیز سيل را حادثه اي می داند که مي تواند به اندازه زلزله براي تهران خطرناک باشد. به گفته اسماعیل نجار، به منظور پيش بيني و پيشگيري از وقوع سيل، سامانه هاي هشدار سريع در حوزه هاي آبريز تهران نصب مي شود. وی درباره احتمال ورود سيل در تهران معتقد است که وقوع سيل در تهران سابقه داشته و در يکي دو سال گذشته نيز نشانه هايي از آن ديده شده است؛ مانند حادثه سيل کن يا سيلاب متروي تهران؛ از اين رو مي توان گفت سيل هميشه خطرات و خسارات زيادي دارد.
نجار با بيان اين که در تهران هفت حوزه آبريز وجود دارد، گفت: اگر بنا باشد در تهران سيلي رخ دهد اين هفت حوزه از نقاطي است که مشکل ايجاد خواهد کرد و البته در نقاطي ديگر نيز احتمال بروز سيلاب وجود دارد. رئيس سازمان مديريت بحران کشور افزود: همچنين مساله ديگر خروجي هاي آب از تهران است که مي تواند در روستاهاي پايين دستي مشکل ايجاد کند؛ لذا در اين باره مطالعاتي انجام شده و اقداماتي نيز بايد انجام شود. نمونه اخير اين حادثه را در سيلاب قيام دشت مشاهده کرديم. وزارت راه و شهرسازي، وزارت نيرو، شهرداري تهران، وزارت جهاد کشاورزي و سازمان جنگل ها و مراتع از جمله مراکزي هستند که در اين زمينه مسئوليت دارند.
