شهلا منصوریه دبیر گروه اجتماعی کودک را در یک گوشه از اتاق گیر انداخته و با کمربند به جانش افتاده است. کودک با گریه و جیغ های پیاپی به دنبال راه فراری می گردد، اما پدر، با خشم هرچه تمامتر او را زیر ضربات سهمگین شلاق یا کمربند خود گرفته است. خشونت علیه کودکان، فقط […]
شهلا منصوریه
دبیر گروه اجتماعی
کودک را در یک گوشه از اتاق گیر انداخته و با کمربند به جانش افتاده است. کودک با گریه و جیغ های پیاپی به دنبال راه فراری می گردد، اما پدر، با خشم هرچه تمامتر او را زیر ضربات سهمگین شلاق یا کمربند خود گرفته است. خشونت علیه کودکان، فقط آزار جسمی نیست، بلکه هر کس به شیوه های مختلفی مبادرت به این کار می کند. مصادیق کودک آزاری هر لحظه در جلوی چشم ما رژه می رود، گاهی در کنج خانه، گاهی سر خیابان و گاهی دیگر سر چهارراه‌ها. وادار کردن کودکان به انجام کارهای سخت و طاقت فرسا، که شاید در کشور ما یک امر عادی و ابتدایی محسوب می شود، نیز از مثابه کودک آزاری شناخته می شود.
والدینی که به دلیل بی توجهی و سهل انگاری منجر به فوت یا جراحات فرزندانشان شوند مجازات حبس دارند، این موضوعی است که نمایندگان مجلس شورای اسلامی برای رفع ایرادات شورای نگهبان به لایحه حمایت از اطفال و نوجوانان تصویب کردند. طبق این مصوبه؛ «هر گاه بی توجهی و سهل انگاری والدین منجر به نتایج موضوع این ماده (فوت طفل یا نوجوان، فقدان یکی از حواس و یا منافع، قتل، نقص یا از کار افتادگی عضو، زوال عقل یا بروز بیماری صعب‌العلاج یا دائمی جسمی یا روانی و یا ایجاد جراحت از نوع جائفه یا بالاتر، نقصان یکی از حواس یا منافع، شکستگی استخوان یا دیگر اعضا، و یا بروز بیماری روانی، آزار جنسی یا عاطفی) شود حسب مورد به مجازات تا حداقلِ مندرج در بندهای فوق، (حبس درجه ۵،۶،۷،۸) محکوم می‌شوند به استثنای بند ت (جراحت سر و صورت و یا گردن) که در این مورد دیه پرداخت می‌شود.»
به گفته کارشناسان کودک آزاری یکی از عوامل زنده به گوری دخترکان و پسرکان معصوم و بی گناهی است که به واسطه بیماری های متعدد و وحشتناک افراد جامعه و یا ناآگاهی والدین که در کمین آن ها قرار دارد؛ آسیب می بینند. علی رغم گستردگی و خطر‌آفرینی این پدیده نامیمون، کودک آزاری هنوز در جامعه ما ناشناخته است و ابعاد، ریشه ها و پیامدهای آن به درستی تبیین نشده است.
آموزش گزارش کودک آزاری
روانشناسان معتقدند که کودک آزاری ابعاد مختلفی را دربر می گیرد ولی بسیاری از مردم تنها تصور کودک آزاری را در زمینه جسمی می پندارند که این مساله نشان از آگاهی نداشتن مردم نسبت به این موضوع مهم است. اما همیشه هم اینطور نیست. عوامل مختلفی می‌تواند باعث کودک آزاری شود. کارشناسان می گویند ویژگی های فردی، خانوادگی، اجتماعی و اقتصادی، اعتیاد، اختلالات روانی و در برخی موارد ویژگی های بومی باعث چنین اتفاقاتی می شوند. وقتی پدر و مادر بدون پشتوانه فکری و ناپخته ازدواج کنند و از لحاظ اقتصادی شرایط خوبی نداشته باشند یا دچار اعتیاد و اختلالات روانی باشند هم می تواند در کودک تأثیر منفی داشته باشد و کودک را در برابر خطرات احتمالی ضعیف کند.
عامه مردم تصور می کنند که ذهن کودکان فرار است و مسائل کودکی را از یاد می‌برند، این درحالی است که کارشناسان معتقدند آسیبی که با کودک آزاری بر کودکان وارد می‌شود، می تواند رشد آنها را متوقف کند یا در توقف آن دخیل باشد. ضمن اینکه نباید از این موضوع غافل شد که آموزش های ما در این موارد بسیار اندک است. به بچه ها یاد نمی دهیم اگر در مدرسه یا از سوی نزدیکان مورد آزار قرار گرفتن نباید سکوت کنند و باید به سرعت مساله را به فردی که به او اعتماد دارند اطلاع دهند. افرادی که بچه‌ها را آزار می دهند معمولا آنها را می ترسانند تا سکوت کند و وقتی کودک گزارش کودک آزاری را یاد نگرفته و حتی نمی داند چه مواردی آزار محسوب می شود، این ترساندن واقعا به سکوتش منجر می‌شود.
ابعاد مختلف کودک آزاری
در فرهنگ و عرف تعاریف زیادی از کودک آزاری شده است. به گفته یک روانشناس؛ کودک آزاری انواع مختلفی دارد که شامل جنسی، جسمی، عاطفی و غفلت است ولی در عرف جامعه وقتی نام کودک آزاری مطرح می شود تمام افکار به سمت کتک کاری (آزار جسمی) هدایت می شود.
نجمه سالار کریمی می گوید که کودک آزاری در معنای عام یعنی هر نوع آسیب به جسم، روان، بهداشت و زیستی کودک وارد شود اما آزار عاطفی بیشترین نوع کودک آزاری را شامل می شود. این مدرس دانشگاه، با بیان اینکه بیشتر خانواده ها اطلاع از نوع برخورد با کودک خود را ندارند ادامه می دهد: سهوا برخوردهای ناصحیحی در مورد فعالیت های روزانه کودکان می کنند که در بخش کودک آزاری محسوب می شود ولی والدین، این مساله را نمی دانند.
به گفته این روانشناس، غذا خوردن، انجام تکالیف، یادگیری کودکان، تشویق و تنبیه از جمله کارهای روزمره کودکان است که با نظارت والدین انجام می‌شود اما تعداد زیادی از خانوادهها نحوه صحیح برخورد در این شرایط را نمی دانند و با برخوردهای اشتباه، شخصیت نابههنجار را برای کودکان رقم می زنند.
کودک‌آزاری تحت تأثیر مواد مخدر
مسئولین نیز برای خود تعاریف خاصی از کودک آزاری دارند. به گفته معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی کشور، کودک آزاری تنها دارای آسیب جسمی نیست و اثرات روانی نیز دارد که تأثیر آن به مراتب بیشتر است، حبیب الله مسعودی فرید می گوید که کودک‌آزاری تحت تأثیر موادمخدر یکی از دغدغه ها و نگرانی هاست، چراکه این افراد بر اثر مصرف موادمخدر و محرک ممکن است آسیب‌های شدیدی را وارد کنند.
به گفته این مقام مسئول؛ یکی از مهم ترین آسیب های اجتماعی کشور نداشتن مهارت های ارتباطی و زندگی درست است. زیرا نداشتن مهارت های ارتباطی می تواند منجر به بروز آسیب هایی چون پرخاشگری و خشونت های داخل و بیرون از خانواده شود.
اطلاع ندادن کودک آزاری جرم است
خیلی از ما نمی دانیم وقتی با کودک آزاری در اطرافیان یا همسایگانمان یا مدرسه مواجه می شویم چه کاری می توانیم انجام دهیم و باید به کجا اطلاع دهیم. جالب است بدانید اطلاع ندادن کودک آزاری جرم محسوب می شود! برای گزارش کودک آزاری تنها کافی است با شماره تلفن ۱۲۳ تماس بگیرید و مورد را توضیح دهید. براساس مصوبه مجلس در سال ۱۳۸۱، صدمه، آزار، شکنجه جسمی و روحی کودکان، جلوگیری از تحصیل آنان، رسیدگی نکردن به سلامت و بهداشت جسمی و روانی کودکان جرم به حساب می آید و تا شش ماه زندان یا پرداخت جریمه نقدی، مجازات دارند. هرچند که به قول فعالان حقوق کودکان، این مجازات ناکافی و غیربازدارنده است. با این حال از همین قانون هم باید استفاده کرد.
