اشاره نیلوفر منصوری دبیر گروه اجتماعی اشتغال زنان گرچه امروزه موضوعی پیش پا افتاده برای جامعه است اما موضوع نابرابری های درآمد، حکایتی از تبعیض و تفاوت جنسیتی در فرآیند دستمزدهای دریافتی است. از آنجایی که ۵۰درصد نیروی کار جامعه را زنان تشکیل می‌دهند، اما موضوعاتي مانند افکار کليشه اي جنسيتي، تبعيض در استخدام، پرداخت […]
اشاره
نیلوفر منصوری
دبیر گروه اجتماعی
اشتغال زنان گرچه امروزه موضوعی پیش پا افتاده برای جامعه است اما موضوع نابرابری های درآمد، حکایتی از تبعیض و تفاوت جنسیتی در فرآیند دستمزدهای دریافتی است. از آنجایی که ۵۰درصد نیروی کار جامعه را زنان تشکیل می‌دهند، اما موضوعاتي مانند افکار کليشه اي جنسيتي، تبعيض در استخدام، پرداخت و ارتقاي شغلي، موضوعات خانوادگي و جهت گيري جنسيتي موثر بر مشارکت زنان در نيروي کار و نابرابري در دستمزد از جمله موضوعات مهم اين بخش است. کار یکسان اما درآمد نابرابر، حکایت جدیدی از تبعیض و تفاوت جنسیتی در میزان دستمزدهای دریافتی زنان و مردان نیست اما نکته حائز اهمیت این که با رونق فناوری های نوین و پا به عرصه وجود گذاشتن استارتاپ هایی همچون «اسنپ» همچنان شاهد این اختلاف درآمدی در کار یکسان هستیم.
تحقیقات و پژوهش‌های صورت گرفته در کشور ما حاکی از این است که تفاوت و تبعیض دستمزد زنان و مردان در ایران در بخش دولتی و خصوصی فرق می‌کند. در بخش دولتی بخش هایی از دستمزد مثل حق عائله مندی، حق الجذب، اضافه کاری و حق ماموریت و… دریافتی زنان کمتر از مردان است اما در بخش خصوصی به ویژه مشاغل غیررسمی دستمزد مردان به طور قابل توجهی بیشتر از زنان است. این مساله به خودی خود باعث می شود تا استارتاپ ها پررنگ تر شوند.
امروزه اینترنت و فضای مجازی، راهی در پیش پای بسیاری از هموطنانمان قرار داده تا حمل و نقل عمومی هم به وسیله زنان رنگ و بوی تازه ای بگیرد. اسنپ یکی از این اپلیکیشن های امروزی است که در ارایه خدمات خود، امکاناتی را برای بانوان اختصاص داده است تا در کنار ایجاد اشتغال برای بانوان، افرادی که تمایلی به راننده مرد ندارند بتوانند از این خدمات بهره ببرند. با این وجود شنیده های حکایت از این دارد که بسیاری از بانوان شاغل در این فضای مجازی از سختی کار و حقوق نابرابر سخن می گویند.
حکایت از انجا شروع شد که یکی از بانوان که راننده اسنپ بود؛ شهیندخت ملاوردی، معاون پیشین امور زنان و خانواده ریاست جمهوری را در فضای مجازی مورد مخاطب قرار داده و خواسته است که به داد زنان زحمتکش اسنپ برسد. وی در توضیح این درخواست خود عنوان کرده بود که کرایه اسنپ بانوان کمتر از آقایان است؛ مولاوردی هم در پاسخ نوشت: تلاشم را برای شنیدن صدایتان به کار می بندم. انشالله مثمر ثمر باشد.
رتبه ۱۴۰ ایران در شکاف جنسیتی
موضوع تبعیض و تفاوت جنسیتی در رابطه با میزان دستمزدهای دریافتی زنان و مردان مطلب تازه ای نیست و نقل محافل و گروه‌های اقتصادی، اجتماعی و حقوق بشری است. در میان کشورهایی که مطالعه بر روی آنان صورت گرفته، بلژیک با ۳.۳ درصد تفاوت، بهترین وضعیت را دارد. در مقابل، زنان شاغل در هند بطور متوسط ۵۶ درصد کمتر از مردان حقوق می‌گیرند و به این ترتیب نرخ نابرابری دستمزد میان زنان و مردان این کشور، بدتر از دیگر نقاط جهان است. در ایران اما شکاف جنسیتی بسیار زیاد است.
به گفته لیلا فلاحتی، مدیرکل بین‌الملل معاونت امور زنان و خانواده ریاست‌جمهوری در دی‌ماه ۹۶؛ ایران در بین ۱۴۴ کشور جهان از نظر شکاف جنسیتی در رده ۱۴۰ قرار دارد. بر اساس قانون کار ایران، کارفرما نباید به کارگران چه زن و چه مرد کمتر از حداقل دستمزدی که هرسال شورای عالی کار اعلام می‌کند، بپردازد. طبق قانون کار زنان و مردانی که در یک کارگاه و به یک اندازه کار می‌کنند، باید دستمزد مساوی بگیرند. اما در ایران دستمزد زنان از مردان پایین‌تر است، زنان کارگر در مشاغل برابر با کارگران مرد، حقوق مساوی دریافت نمی‌کنند و در بسیاری از موارد شامل بیمه و افزایش حقوق نمی‌شوند.
کارشناس مسائل فرهنگی درباره سهم درآمدی مردان و زنان در کشور با اشاره به غفلت درباره «قابلیت‌سازی» و «توانمندسازی» زنان می‌گوید: متاسفانه از ظرفیت کاری زنان به درستی استفاده نکرده و تناسب در این زمینه رعایت نمی‌شود، در حالی که اکثر زنان از نظر دقت در انجام برخی امور توانایی و تبحر بیشتری نسبت به مردان دارند.بنابراین فرصت‌سازان ما اعم از مدیران، مسئولان و حتی قانونگذاران و برنامه‌ریزان باید نگاه ویژه‌یی در این مورد داشته باشند و از سوی دیگر زنان هم باید برای توانمندسازی تلاش کنند.
رجبعلی خسروآبادی، می‌افزاید: سهم درآمدی مردان و زنان کشور در مقایسه با استانداردهای جهانی بسیار پایین است. همچنین فرصت‌های کمتری از نظر شغلی در مقایسه با سایر کشورها ایجاد شده است.
مردسالاری در بازار کار
متاسفانه در کشور ما آن طور که باید و شاید به نقش زنان در توسعه و پیشرفت جامعه به عنوان نیمی از جمعیت کشور توجه نمی‌شود. به گفته کارشناسان، مشکلات زنان برای اشتغال در استان و شهرهای مختلف کشور به مراتب بیشتر از مردان است و این موضوع در شهرهای کوچک بیشتر نمود دارد. باورهای سنتی در اجتماعات کوچکتر تنها مشاغل خاصی همچون معلمی، پرستاری و پزشکی را مناسب زنان می‌دانند. خانواده‌ها اشتغال دخترانشان را به کارهای دیگر بسختی می‌پذیرند. جای تاسف است که در قرن بیست و یکم همچنان نگاه جنسیتی بر جوامع حاکم است و این مساله که زنان توان انجام کارهای سنگین را به لحاظ بدنی و فکری ندارند هنوز مطرح می‌شود.
در بسیاری از کشورها زنان حتی در نوشتن قانون و تعیین حق و حقوق خود نقشی نداشته و در بسیاری از موارد قانون به نفع مردان تنظیم شده است. احمد کاظمی، کارشناس مسائل اجتماعی نیز معتقد است: فرهنگ اقتدارگرا و مردسالار هموار رواج دهنده باورهای سنتی و کلیشه‌های جنسیتی بوده است.همچنین کمبود آگاهی زنان نسبت به حقوق فردی، خانوادگی و اجتماعی، حرفه‌یی، عدم شرکت فعالیت‌های اجتماعی، فرهنگی، سیاسی به استمرار ساخت نابرابر کمک می‌کند.
