ریحانه جولایی از زمانی که یادمان می‌آید گفته‌اند «مهریه را که داده و که گرفته» اما واقعیت با گفته‌ها و شنیده‌ها تفاوت زیادی دارد و بسیاری از مردان به خاطر این موضوع راهی زندان شده‌اند یا دست‌کم بخشی از پس‌انداز و زندگی خودشان را از دست داده‌اند. آمارها می‌گویند در حال حاضر ۲۵۰۰ مرد ایرانی […]
ریحانه جولایی
از زمانی که یادمان می‌آید گفته‌اند «مهریه را که داده و که گرفته» اما واقعیت با گفته‌ها و شنیده‌ها تفاوت زیادی دارد و بسیاری از مردان به خاطر این موضوع راهی زندان شده‌اند یا دست‌کم بخشی از پس‌انداز و زندگی خودشان را از دست داده‌اند. آمارها می‌گویند در حال حاضر ۲۵۰۰ مرد ایرانی به دلیل ناتوانی در پرداخت مهریه در حبس هستند. در شرایطی که زنان از قانون حمایتی کاملی برخوردار نیستند، مهریه تنها سلاحی است که زنان برای حفظ و نگهداری زندگی می‌توانند از آن استفاده کنند و مثل بقیه چیزها از چشم و هم‌چشمی دور نمانده است. مهریه‌های بالا و تعداد سکه‌های نجومی و همسرانی که روزهای ابتدایی داغ هستند و زیر بار هرگونه درخواستی می‌روند دلیلی شده تا امروز وضعیت مهریه در ایران به یک بحران تبدیل شود. قصه مهریه‌های بالا، این روزها با بالا رفتن بی‌رویه قیمت طلا و سکه پرغصه‌تر هم شده است. طوری که در همین روزهای گرانی، حدود هزار نفر به آمار مردان زندانی مهریه اضافه شده است. حالا سؤالی که در این بین مطرح می‌شود این است که مقصر اصلی این وضعیت کیست؟ زنانی که از نظر خودشان حق طبیعی‌شان را مطالبه می‌کنند، مردانی که به همسران خود اعتماد می‌کنند و مهریه‌ای بالاتر از توانشان را قبول می‌کنند یا حاکمیت و قانونی که برای این اوضاع آشفته راهکار درست و درمانی ندارد؟
رتبه دوم زندانیان غیر عمد به خاطر مهریه
آمار کشوری می‌گوید که زندانیان مهریه بعد از زندانیان چک برگشتی، رتبه دوم زندانیان غیر عمد در کشور را دارند. سال ۱۳۹۱ قانونی تصویب شد که بسیاری از مردان گرفتار بدهی مهریه را خوشحال کرد. طبق این قانون اگر مردی مهریه بالای ۱۱۰ سکه را پذیرفته باشد و توانایی مالی پرداخت آن را نداشته باشد، به زندان نمی‌رود و فقط میزان ۱۱۰ سکه جهت بازپرداخت برای او قسط‌بندی خواهد شد. این قانون در سال ۱۳۹۱ موجب نجات خیلی از آقایان از افتادن به زندان شد؛ اما خیلی‌ها معتقدند این میزان تعیین‌شده هم برای خیلی‌ها زیاد است و قسط‌بندی آن به مرد فشار مالی می‌آورد. از آن‌طرف با بالا رفتن قیمت سکه در ماه‌های اخیر اگر برفرض مردی موظف بود ماهی یک سکه به‌عنوان مهریه به همسرش پرداخت کند، این رقم برای او یک‌میلیون تومان خرج داشت، اما حالا قیمت سکه ۵ برابر شده و او هم باید ۵ میلیون تومان پرداخت کند. همین وضعیت باعث شده تا این روزها دادگاه‌ها پر از پرونده‌های «درخواست تعدیل» باشند. درخواستی که مرد طی آن از دادگاه می‌خواهد تا با بررسی مجدد وضعیت مالی‌اش تأیید کند که توانایی پرداخت مقدار مشخص‌شده از مهریه را در ماه ندارد و رقم آن را برایش کمتر کند. این در حالی است که بنا بر روایات دینی مهریه حق طبیعی زن است و مرد باید آن در هنگام عقد به زن تقدیم کند.
۹۵ درصد مردان توان پرداخت مهریه ندارند
حالا آمارها می‌گویند بیش از ۹۵ درصد مردان توانایی پرداخت مهریه را ندارند. این روزها یکی از مسائل مطرح‌شده درباره مهریه دستورالعمل جدید قوه قضائیه مبنی بر بازنگری پرونده زندانیان مهریه و حبس زدایی از آن است که این دستورالعمل تبعات فرهنگی را در جامعه ایجاد خواهد کرد، چراکه دیگر دختران برای ازدواج، مردانی که تمکن مالی کمی دارند را انتخاب نمی‌کنند و این ریسک را نخواهند کرد، زیرا اگر مرد تمکن مالی پرداخت مهریه را نداشته باشد، در صورت تشخیص اعسار زندانی نخواهد شد و این یعنی فرهنگ ازدواج با چنین دستورالعمل‌هایی در آینده تغییر پیدا می‌کند.
بر اساس قوانین جمهوری اسلامی چنانچه مهریه در زمان عقد معادل ۱۱۰ سکه باشد زن طبق قانون توانایی مطالبه آن را دارد و مشمول قانون محکومیت‌های مالی می‌شود، در صورت عدم پرداخت دادگاه می‌تواند طبق درخواست زن حکم بازداشت مرد را صادر کند، حال اگر مهریه بیش از ۱۱۰ سکه یا معادل آن در نظر گرفته شود در رابطه با مازاد آن تنها توانایی مالی مرد ملاک پرداخت قرار می‌گیرد، به‌طوری که در صورت عدم توانایی مرد مهریه بیش از ۱۱۰ سکه مشمول محکومیت‌های مالی در ایران در نظر نمی‌گیرند و برای مرد حبسی را در پی ندارد.
راهی برای کسب استقلال زنان
خوب می‌دانیم که پس از ازدواج یک سری حقوق از زنان سلب می‌شوند. ازجمله این حقوق می‌توان به حق طلاق، حق اشتغال، حق اولاد، حق تحصیل و یا حق سفر و خروج از کشور اشاره کرد. راهکار بهتر برای حل بحران مهریه این است که زنان در هنگام ازدواج به جای مهریه‌های سنگین که حالا پرداخت آن هم به‌صورت قسطی انجام می‌شود، حقوق اولیه خود را که به‌واسطه ازدواج سلب می‌شوند به دست آورند.
شروط ضمن عقد می‌تواند شامل هر خواسته مشروع و معقول و مشخص و معینی باشد بنابراین برابر ماده ۱۱۱۹ قانون مدنی طرفین می‌توانند تمامی شروطی را که مخالف مقتضای ذات عقد نباشد برای یکدیگر بگذارند. امروز پیشنهاد تمام وکلا و کارشناسان حقوق به زوج‌های جوان این است که از شروط من عقد غافل نشوند و به جای مهریه از شروط ضمن عقد بهره‌مند شوند.
از سوی دیگر به هنگام جدایی قانون از زنی که شروط ضمن عقد را به جای مهریه‌های بالا انتخاب کرده است حمایت‌های بیشتری هم می‌کند. درحالی‌که سکه‌های مهر شده تا ۱۱۰ عدد قابل پرداخت است و این رقم با گرفتن وکیل حرفه‌ای از طرف مرد می‌تواند کمتر هم شود.
