زهرا ایرانشاهی ۱۴۱ هزار هکتار از عرصه‌های شهری کشور را بافت فرسوده تشکیل می‌دهد، در حالی که این رقم حدود یک‌چهارم مساحت شهری کشور است. ضمن اینکه در همین محلات فرسوده درمجموع پنج میلیون و ۷۰۰ هزار خانوار که جمعیتی بالغ‌بر ۲۰ میلیون نفر را شامل می‌شود در دو هزار و ۷۰۰ محله زندگی می‌کنند […]
زهرا ایرانشاهی
۱۴۱ هزار هکتار از عرصه‌های شهری کشور را بافت فرسوده تشکیل می‌دهد، در حالی که این رقم حدود یک‌چهارم مساحت شهری کشور است. ضمن اینکه در همین محلات فرسوده درمجموع پنج میلیون و ۷۰۰ هزار خانوار که جمعیتی بالغ‌بر ۲۰ میلیون نفر را شامل می‌شود در دو هزار و ۷۰۰ محله زندگی می‌کنند و وضعیت اجتماعی و اقتصادی این بافت‌ها- به ویژه در سکونتگاه‌های غیررسمی- دچار آسیب‌های جدی است.
بر همین اساس، وزارت راه‌وشهرسازی اهتمام خود را به شکلی کاملا جدی بر تسهیل زندگی در این مناطق گذاشته است. درواقع مجموعه‌های متبوع این وزارتخانه با سرمایه‌گذاری بسیار بالا و در راستای اهداف تعیین شده طبق یک بازه زمانی مشخص، سعی بر بهسازی این بافت‌ها دارند.
مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری ایران در همین ارتباط با اشاره به برخی از تجربیات نهادهای مختلف در محلات و محدوده های هدف بازآفرینی شهری بر لزوم همکاری بیشتر میان دفاتر تسهیلگری و توسعه محلی فعال در این محدوده‌ها تاکید کرده است.
سید محمد پژمان از همکاری هر چه بیشتر با سازمان امور اجتماعی وزارت کشور استقبال کرده و گفته است: با توجه به گستردگی محدوده ها و محلات هدف ظرفیت‌های فراوانی برای حضور و همکاری دستگاه های مختلف در این محدوده‌ها وجود دارد.
او همچنین خواستار تدوین و اجرای سناریوهای خروج همه دستگاه های دولتی که دفاتر تسهیلگری و توسعه محلی در محدوده های هدف بازآفرینی شهری راه اندازی کرده اند و واگذاری امور اجرایی به مدیریت شهری در چارچوب قوانین مرتبط شد.
با این حال معاون وزیر راه و شهرسازی اولویت اقدامات دستگاه های عضو ستاد به ویژه سازمان امور اجتماعی را مصوبات ستادهای شهرستانی و استانی دانسته و افزوده است: کمیته فرماندهی برای انتخاب محلات هدف راه اندازی دفاتر و پیشبرد برنامه تسهیلگری تشکیل شود تا همه دستگاه ها از طریق دفاتر فعال محلی خدمات خود را ارئه کنند و محوریت اجرای برنامه ها مدیریت شهری در نظر گرفته شود.
ساخت شهرهای جدید، با بازآفرینی
محلات فرسوده
معاون وزیر راه و شهرسازی با اشاره به اینکه بازآفرینی شهری به دلیل ابعاد گسترده و پیچیده ای که دارد، دستگاه های مختلفی را درگیر کرده است، گفت: براساس برنامه های چهارم و پنجم توسعه مقرربود، امر نوسازی بافت های فرسوده اتمام شود همچنین در برنامه ششم توسعه نیز قرار بود، سالانه ۱۰ درصد از بافت فرسوده نوسازی شود، که متاسفانه این امر هنوز محقق نشده است.
پژمان با بیان اینکه برای رسیدن و تحقق به اهداف آرمانی و بزرگ در بازآفرینی شهری نیازمند ابزار و ساختار هستیم، گفت: متاسفانه با وجود هدف گذاری اولیه در بازآفرینی شهری اما مراحل بعدی نظیر ساختار و ساز و کارهای اجرایی، قوانین و مقرارت و همکاری بعدی دستگاه های ذیربط مغفول می ماند و زیاد مورد توجه قرار نمی گیرد.
مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری ایران با یادآوری اینکه بازآفرینی شهری لایه لایه و پیچیده است، افزود: هر گونه اختلال کوچک در جریان همکاری دستگاه هاه های نقش آفرین در برنامه ملی بازآفرینی، باعث توقف این برنامه می شود.
پژمان با اشاره به اینکه در بافت های فرسوده و ناکارآمد شهری، افراد دهک پایین ساکن هستند، گفت: ساکنین بافت های فرسوده و ناکارآمد با مشکلات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بسیاری مواجه هستند. توقع داشتن از ساکنان این بافت ها برای داشتن نقش جدی در بازآفرینی شهری، یک توقع نادرست است.
مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری ایران با اشاره به اینکه بافت های فرسوده و ناکارآمد شهری با ضعف زیرساختی، روبنایی، مقاومت بنا روبرو هستند، گفت: در واقع با بازآفرینی شهری تقریبا می خواهیم شهر جدید بسازیم.
پژمان با اشاره به اینکه دولت عزم جدی برای نوسازی بافت های فرسوده و ناکارآمد دارد و باید همه دستگاه های ذیربط دولتی به پا خیزند، گفت: شرکت بازآفرینی شهری ایران به نمایندگی از وزارت راه و شهرسازی متولی بازآفرینی شهری در کشور است اما این به این معنا نیست که این شرکت به تنهایی می تواند همه کارهای مرتبط با نوسازی بافت های فرسوده را انجام دهد بلکه برای تحقق برنامه ها و اهداف بازآفرینی شهری باید همه دستگاه های ذیربط مدیریت شهری بسیج و در میدان عمل باشند.
پژمان با بیان اینکه قرار نیست درگذشته بمانیم و نگاه موزه ای به بافت های تاریخی داشته باشیم، افزود: ما به دنبال این هستیم که با استفاده از ظرفیت های موجود و با حفاظت از ساختارهای تاریخی، زندگی و فعالیت های اقتصادی گذشته ساکن این بافت ها را احیا کنیم.
مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری ایران با بیان اینکه اگر اقتصاد شهر فعال نباشد آن شهر مرده است، گفت: اگر ما قادر نیستیم پاسخگوی احتیاجات و نیازهای مردم ساکن در بافت های فرسوده و ناکارآمد باشیم بنابراین بهتر است با اقدامات نادرست، چیزی را به مردم تحمیل نکنیم.
پژمان با اشاره به اینکه در بخش مطالعه و طراحی در بازآفرینی شهری عقب هستیم، گفت: در بازدید از پروژه بازآفرینی خیابان جعفری شهر بروجرد، سوال های متعددی مطرح است. برای نمونه می توان پرسید، با چه مطالعه و منطقی این پروژه در حال اجراست؟ آیا مدیریت شهری این پروژه را تایید کرده است؟ آیا مهندسان مشاور در این نقطه حساس شهر، مطالعات اجتماعی را به نحو مطلوبی انجام داده اند؟ آیا انجام این پروژه، مورد پسند مردم شهر است؟ آیا تصمیم اجرای این پروژه به شیوه تحمیلی و از بالا به پایین بوده است؟ آیا مطالعات اقتصادی این پروژه به گونه ای انجام شده که به اقتصاد مردم ساکن ضرر نرساند؟
معاون وزیر راه و شهرسازی با اشاره به اینکه طرح ها و پروژه های بازآفرینی شهری باید به دل مردم بنشیند، گفت: ما باید به صورت آشکار به مردم اعلام کنیم که با انجام بازآفرینی شهری، رفاه مردم در زمینه های اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی ارتقا پیدا می کند.
مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری ایران با بیان اینکه اختیارات شرکت بازآفرینی شهری ایران در قالب هئیت های اجرایی به استان ها تفویض شده است، گفت: شرط موفقیت بازآفرینی بافت های تاریخی، مرمت، نوسازی و حفظ ارزش آنها در گرو همدلی، صمیمت و پیشبرد یک برنامه اجرایی کارشناسی است.
معاون وزیر راه و شهرسازی عدم مداخله دولت در بازآفرینی شهری یک اصل به شمار می آید، گفت: سیاست ها و راهبردهای برنامه های بازآفرینی شهری باید کارشناسی، اجرایی و همراه با جذابیت اقتصادی و اجتماعی باشند. در این صورت است که مردم پیگیر تحقق پروژه های بازآفرینی خواهند بود.
بدون ارتقای توانمندی ساکنان بافت های فرسوده، بازآفرینی محقق نمی شود
این مقام مسئول درباره ضرورت همکاری مردم در نوسازی بافت های فرسوده، بیان کرد: سیاست اصلی دولت در نوسازی بافت ها کاهش نارسایی ها و مشکلات و ارتقا کیفیت زندگی مردم است و دولت در این زمینه نگاه منفعت طلبی و سودجویی وجود ندارد.
مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری ایران، افزود: بنابراین وقتی سیاست ما بهبود زندگی مردم است باید این اطمینان را به مردم بدهیم تا مطمئن شوند اقدامات ما از بعد سرمایه گذاری و به منظور سود جویی نیست. گرچه کسانی که در این زمینه ما را همراهی می‌کنند و در راستای اجرای پروژه ها وقت، انرژی و سرمایه می گذارند، باید سود معقولی را ببرند.
وی تاکید کرد: نباید از این موضوع غافل شد که یکی از نارسایی های مناطق فرسوده عدم توانمندی خانواده هاست و حتی اگر مساکن و محله های نو ایجاد شود تا خانواده ها در ابعاد مختلف اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی توانمند نشوند ما به هدف مطلوب خود که بازآفرینی است، نرسیده ایم.
گفتنی است که در دومین جلسه نشست مشترک اعضای اتاق تعاون ایران با معاونان و مدیران ستادی شرکت بازآفرینی شهری ایران مقرر شده است که شرکت بازآفرینی شهری ایران بخشی از اختیارات خود را به تعاونی ها واگذار کند. بنابراین بار دیگر به سطور نخستین این نوشتار بازمی‌گردیم. چراکه این خبر نیز حکایت از اهتمام جدی و ویژه وزارت راه‌وشهرسازی بر حل مشکلات مسکن کشور دارد.
