شهلا منصوریه دبیر گروه اجتماعی می گوید: زمان خیلی کمی می برد؛ بی صدا می توان در کمتر از چند صدم ثانیه درختی را قطع کرد. ریسک نمی کند و بی محابا حرفش را می زند بدون لحظه ای تردید. ادامه می دهد: ریسک قاچاق چوب در برابر پولی که در ازای یک شب کار […]
شهلا منصوریه
دبیر گروه اجتماعی
می گوید: زمان خیلی کمی می برد؛ بی صدا می توان در کمتر از چند صدم ثانیه درختی را قطع کرد. ریسک نمی کند و بی محابا حرفش را می زند بدون لحظه ای تردید. ادامه می دهد: ریسک قاچاق چوب در برابر پولی که در ازای یک شب کار پرداخت می شود، به صرفه است به همین دلیل هم احتمال گرفتار شدن در تله ماموران حفاظت از جنگل ها را به جان می خریم. برایشان سخت، اما شدنی است که هر روز راه و روش جدیدی را برای فرار از قانون و ایست های بازرسی امتحان کنند تا به خواسته خود برسند. جنگل های هیرکانی ایران چندی پیش در اجلاس یونسکو در باکو به ثبت جهانی رسید و بحث چگونگی حفاظت از این منابع طبیعی همچنان محل بحث و گفت‌وگو میان مدیران دستگاه های مسئول و استانداران ۵استان گلستان، مازندران، گیلان، خراسان شمالی و سمنان است.
قاچاق چوب، معضلی است که همواره از گذشته تا کنون در جنگل های ایران وجود داشته است. کمبود نیروهای حفاظتی سازمان جنگل ها در مقابل اراضی تحت کنترل شان، خلاءهای قانونی و از همه مهمتر کمبود اعتبار، موجب شده تا قاچاق چوب به مسأله ای عادی برای جنگل های کشور تبدیل شود. اواخر خرداد ماه امسال بود که عده ای با حمله به نگهبانان شرکت نکاچوب، برای به دست آوردن چوب های ارزشمند جنگلی از هیچ تلاشی فروگذار نکردند. خبری که رییس اداره منابع طبیعی شهرستان ساری نیز آن را تایید کرد و افزود: این قاچاقچیان چوب که با خودروی شخصی در حال قاچاق بودند در مقابل ایست مأموران یگان حفاظت منابع طبیعی ساری مقاومت و با سلاح سرد قمه و چاقو به مأموران ایست بازرسی روستای (چورت) حمله کردند.
اخبار تلخی که حکایت از گستاخ تر شدن متجاوزان منابع طبیعی و دلیرمردی های حافظان و پاسداران حریم سبز طبیعت دارد، تنها نشانگر یک امر کاملا واضح است. مسلما اتفاق اخیر و اتفاقاتی از این دست، آزمون های خوبی بوده است برای آنکه مدافعان طرح تنفس جنگل که برخی از آن با عنوان (مدیریت پایدار جنگل های شمال) نیز یاد می کنند، قدری هوشیارتر و بیدارتر شوند که وقتی کار بدست نیروهای کاردان، وفادار و از جان گذشته سپرده شده است دیگر چه جای سخن گفتن از طرحی که هنوز نیامده، اوضاع را به نفع قاچاقچیان و به ضرر جنگلبانان و حافظان منابع طبیعی تغییر داده است؟!
قاچاق چوب، مهم ترین چالش
به گفته استاندار مازندران، حفاظت از جنگل های هیرکانی نیازمند طراحی یک بسته کامل از تمام ملزوماتی است که باید تمام ارگان ها به آن ورود کنند؛ از قاچاق چوب گرفته تا نیاز به نیروهای حراست کننده که برای هر ۱۰۰۰ هکتار یک نفر در اختیار داریم و این نشان می‌دهد که باید تعداد سمن ها افزایش یابد تا موثرترین و کاربردی ترین حفاظت را در خصوص جنگل‌های هیرکانی اعمال کنیم.
احمد حسین‌زادگان در گفت و گو با روزنامه جمله، بر لزوم مبارزه با قاچاق چوب در جنگل های هیرکانی تاکید کرد و ادامه داد که این موضوع یکی از مباحث اساسی در حفظ و صیانت از این جنگل هاست. به گفته وی آمار دقیقی از قاچاق چوب در مازندران وجود ندارد اما بحث ها و اظهارنظرهای مختلفی در این زمینه است.
استاندار مازندران با اشاره به اظهار نظرهای دوگانه در این خصوص ادامه می دهد: با اجرای قانون تنفس جنگل های شمال، مساعدت های خوب دولت، مجلس و وزارت جهاد کشاورزی صورت گرفت. در همین زمینه گروهی معتقدند که قبل از اجرای طرح، قاچاق چوب کمتر بوده و در عین حال گروهی هم بر عقیده هستند که بهره برداری از جنگل های شمال با محدودیت رو به رو شده است،.
وی معتقد است که کسی نمی تواند آمار دقیقی در این زمینه ارائه بدهد. اگر هم آماری ارائه می شود در حد کشفیاتی است که اکنون وجود دارد. ولی موضوع مهم این است که متاسفانه قاچاق چوب داریم و بدون شک باید در قالب مبارزه با قاچاق چوب و کالا و ارز به صورت جدی با موضوع برخورد بشود و هم سازمان های متولی با بهره گیری از کمک نیروهای مردمی و اجتماعی، دهیاری، شوراها و پایگاه های بسیج و از سوی دیگر نقش رسانه ها برای فرهنگسازی و اطلاع رسانی بسیار مهم است.
تأمین معیشت جنگل نیشینان
تراکم جمعیت در شمال و در حاشیه جنگل های هیرکانی، تا حدودی بیش از سایر مناطق دیگر کشور است. روستائیانی که در همسایگی این جنگل ها زندگی می کنند و معیشت شان وابسته به جنگل است و این موضوع در رابطه با شدت تخریب رابطه مستقیم دارد. حسین زادگان علت بخشی از تعرضات صورت گرفته به جنگل های هیرکانی در گذشته را ناشی از بی اطلاعی شهروندان از مزیت های این موهبت طبیعی می داند و می افزاید: رسانه ها باید همانند سایر حوزه های دیگر در این بخش نیز اطلاع رسانی درستی نسبت به ظرفیت ها، مواهب این ذخایر به جامعه داشته باشند تا با آگاهی دهی به جامعه بتوانیم نسبت به آن حفاظت همگانی بیشتری را ایجاد کنیم. اما قبل از همه این موارد، باید دلایل قاچاق چوب را موشکافی کرد.
استاندار مازندران در این زمینه معتقد است برای رفع مشکل اقتصادی جنگل نشینان باید کاری کرد زیرا اقتصاد و معیشت این خانوارهای موسوم به جنگل نشین از این اراضی تأمین می شد و با محدودیت های ایجاد شده یا در حال ایجاد برای ورود به جنگل از محل قانون تنفس، اقتصاد این خانوارها دچار مشکل شده است. این افراد به گمان خود بهره برداری از جنگل حقشان است. اما گروهی دیگر هم به دنبال سودجویی دست به این کار می زنند که هر دو به نوعی مذموم و غیرقانونی است و باید این موارد تفکیک شود.
وی در پاسخ به این سوال که برای مقابله با این پدیده چه کارهایی در استان صورت گرفته است؛ تاکید کرد که در استان با خلق موضوع در جلسات مهم شورای تامین و استفاده از ظرفیت های دیگر این وضعیت را کنترل می کنیم اما نمی توان گفت که در این زمینه موفق شده ایم و این چالش به صورت جدی وجود دارد. بر همین اساس نیاز است که دستگاه های متولی با کمک مردم در این زمینه بیشتر تلاش کنیم.
سخن پایانی
بر اساس آمارهای رسمی، مازندران حدود چهار هزار پارچه روستا و آبادی دارد که از این تعداد ۶۰ درصد در همسایگی و هم مرز با مراتع و جنگل‌ها واقع هستند و معیشت ساکنان این روستاها و آبادی‌ها هم عمدتاً وابسته به جنگل و مرتع است. باید به این مهم توجه کرد که جنگل های هیرکانی شمال ایران تقریبا از نادرترین نمونه های آن در جهان است که شگفتی نمایندگان یونسکو را نیز برانگیخته بود. جنگل هیرکانی نوار باریکی است که تمرکز آن در خزر بوده و درختان دیر زیست حدود سه هزارساله با منبع غنی ژن های سه هزار سال گذشته را دارد و پرفسور هانس دیتر کناپ نماینده سازمان یونسکو و بنیاد سوکهو از کشور آلمان در زمان بازدید از این جنگل ها، با بیان اینکه تاکنون در جای دیگر دنیا چنین جنگل های پهن برگ خزان کننده را ندیده ام از وضعیت تخریب، قطع درختان و چرای بیش‌ازحد دام در جنگل‌های شمال اظهار تأسف کرده بود.
