شهلا منصوریه دبیر گروه اجتماعی سال هاست که اخبار و گزارشات زیادی درباره تکدیگری و متکدی خوانده و شنیده ایم؛ واژه ای که اصطلاح امروزی به خودگرفته، گدایی و گدا است. حتی این موضوع را هم بسیار زیاد شنیده ایم که گدایان شهر نیاز مالی ندارند و فقط از سر عادت و بدون زحمت می […]
شهلا منصوریه
دبیر گروه اجتماعی
سال هاست که اخبار و گزارشات زیادی درباره تکدیگری و متکدی خوانده و شنیده ایم؛ واژه ای که اصطلاح امروزی به خودگرفته، گدایی و گدا است. حتی این موضوع را هم بسیار زیاد شنیده ایم که گدایان شهر نیاز مالی ندارند و فقط از سر عادت و بدون زحمت می خواهند پول به دست آورند و مشغول باشند. نیمه های دهه ۸۰ را خیلی ها به خاطر دارند، زمانی که خانه یک زن متکدی آتش گرفت؛ آتش نشانان از خانه اش مبلغ هنگفتی اسکناس پیدا کردند و این داستان، جرقه افسانه گدایان میلیونر را به حقیقت تبدیل کرد. بعدها نمونه های دیگر هم روی کار آمد و پیرمردی ۷۵ ساله که در منطقه تهرانپارس گدایی می کرد که به گفته همسایه ها وی به هیچ وجه نیاز مالی نداشته است.
موضوع تکدیگری و متکدی در کلانشهرها سوژه ای قدیمی و در عین حال به روز است. موضوعی که مسئولان امر، نه تنها برنامه مدون و کاملی برای مهار آن ارائه نداده اند بلکه روز به روز بر وجود باندها و مافیای سوءاستفاده از کودکان نیز افزوده می شود. باندهایی که با درآمدهای چندصدمیلیونی از گوشه و کنار شهر از کودکان و افراد نیازمند بهره کشی می کنند. به گفته کارشناسان اجتماعی حدود ۶۰ درصد از کسانی که به شغل تکدیگری در تهران مشغولند نیاز مالی ندارند و بیش از ۷۰ درصد این افراد به صورت باندهای سازمان یافته به این فعالیت مشغولند.
گدایان در گوشه و کنار شهر، زیرپل ها، روی پل ها، چهارراه ها، اماکن عمومی و خصوصی، با ظاهری نامنظم و ناراحت کننده ظاهر می شوند. بسیاری از شهروندان از این وضعیت گله مند هستند و معتقدند که اغلب ایرانی نیستند.
یکی از رهگذران، صحنه تکدیگری در سطح شهر را دل‌خراش دانست و گفت: دیدن کودکان متکدی در خیابان ها بسیار ناراحت کننده است و دل را آزار می دهد. این خانم میانسال افزود: با اینکه عمده این متکدیان، ایرانی نیستند، اما دیدن کودکانی که با ظاهری نامنظم در هر شرایطی کار می‌کنند ناراحت‌کننده است.
یکی دیگر از شهروندان نیز ضمن ابراز ناراحتی از اینکه متکدیان سر چهارراه جمع آوری نمی شوند، بیان کرد: اغلب این اقشار ایرانی نیستند و از کشورهای همچون پاکستان و افغانستان به اینجا آمده اند.
وی ادامه داد: اگر گل فروشان و تکدیگران ایرانی باشند با جان و دل کمک خواهم کرد اما حضور متکدیان خارجی در سطح شهر غیر قابل تحمل است.
شهروند دیگری گفت: نوع دیگری از تکدیگری به تازگی ایجاد شده و به دستگاه های عابربانک روی آورده و دست به دامان مردم می شوند که به هنگام استفاده از دستگاه عابربانک و خودپرداز، دلشان به رحم بیاید و همانجا در دم، پول را کارت به کارت کند.
پدیده تکدیگری در پایتخت و انبوه متکدیان خارجی به عنوان معضلی است که به نظر می رسد راه حل ها تنها در حد مسکن باقی مانده و مسئولان امر نتوانستند در این زمینه موفق عمل کنند. به گفته سرپرست امور مجلس سازمان بهزیستی کشور کمک مستقیم به کودکان کار و خیابان و متکدیان باعث افزایش تعداد آنها در فضاهای عمومی می‌شود، در کلانشهر تهران روزانه حدود ۱.۵ میلیارد تومان پول به متکدیان از سوی مردم پرداخت می‌شود.
به اعتقاد محمد رحیم فاضلی نژاد بخش وسیعی از کسانی که در سطح خیابان ها و به ویژه کلانشهرها تحت عناوین مختلف، مانند کودک کار، کودک خیابان و… مشغول تکدیگری هستند را اتباع خارجی تشکیل می دهند، گفت: از آن جایی که این افراد مجوز اقامت در ایران را ندارند، هویت آنها نیز قابل شناسایی نیست و به همین دلیل هم توسط نهادهای حمایتی پذیرش، ساماندهی و کشف علت تکدی گریشان نیز امکان پذیر نمی‌شود.
وی توضیح داد: معضل اصلی ما افرادی هستند که در سطح شهر، خیابان، چهارراه‌ها و اماکن پر تردد حضور دارند و با انجام تکدیگری سلامت جامعه را به خطر می اندازند، درحالیکه این افراد به دلیل نداشتن کارت شناسایی، امکان تشخیص هویتشان وجود ندارد. البته مسئولیت رسیدگی به این بخش بر عهده سازمان بهزیستی نیست و قطعا نهادهای مسئول و متولیان باید به این موضوع وارد شوند.
فاضلی نژاد در ادامه براساس آمارهای به دست آمده از پژوهش و پروژه‌های تحقیقاتی در حوزه کودکان کار و خیابان نیز اظهار کرد: برهمین اساس درآمد این کودکان به مبالغ کلانی می رسد و شهروندانی که با نیت خیر به این کودکان کمک می کنند، باید بدانند که این مبالغ از دست کودکان خارج می‌شود و با کمک آنها نه تنها به ارتقای سطح زندگی این کودکان کمک نمی‌شود بلکه در عمل برای سلامت جامعه نیز مضر است.
سرپرست امور مجلس سازمان بهزیستی با تاکید بر اینکه در خصوص کودکان کار و خیابان درصد محدودی از آنها دختران هستند و اکثریت مطلق با پسران است، نیز گفت: فرد متکدی از احساسات مردم سوء استفاده می‌کند. در دهه‌های قبل متکدیان فقط مرد بودند، اما در چند سال اخیر زنان به عرصه تکدیگری ورود پیدا کرده‌اند و به دنبال این موضوع کودکان نیز وارد این حوزه شده‌اند.
فاضلی نژاد با اشاره به نقش سازمان بهزیستی در حمایت از مردم نیازمند، گفت: در حال حاضر این سازمان تا سقف ۵۱۶ هزار تومان به افراد نیازمند یارانه پرداخت می‌کند. در رویکرد مددکاری پول دادن صرف نمی‌تواند به معنای سرویس اجتماعی تعریف شود. در حال حاضر کمتر از پنج درصد متکدیان حاضر در سطح شهرهای ایران نیازمند واقعی هستند و بسیاری از این افراد مجوز اقامت قانونی در داخل کشور را ندارند.
