زهرا ایرانشاهی بندر چابهار به دلیل موقعیت استراتژیک خود میتواند نقش مهمی در توسعه مناسبات سیاسی-اقتصادی کشورمان با شبهقاره و آسیای مرکزی ایفا کند. چابهار تنها بندر اقیانوسی ایران، یکی از نقاط کلیدی در حاشیه خلیجفارس و دریای عمان بوده و در کریدور شمال – جنوب جایگاه مهمی دارد. این بندر در مسیر ترانزیتی شرق […]
زهرا ایرانشاهی
بندر چابهار به دلیل موقعیت استراتژیک خود میتواند نقش مهمی در توسعه مناسبات سیاسی-اقتصادی کشورمان با شبهقاره و آسیای مرکزی ایفا کند. چابهار تنها بندر اقیانوسی ایران، یکی از نقاط کلیدی در حاشیه خلیجفارس و دریای عمان بوده و در کریدور شمال – جنوب جایگاه مهمی دارد. این بندر در مسیر ترانزیتی شرق – غرب قرارگرفته و فوریتهای مختلف اقتصادی و جغرافیایی در زمینه ترانزیت و ترانشیب دارد.
این بندر به یک نقطه ارتباطی و حیاتی برای ارسال کالاهای هندی به افغانستان و فراتر از آن در آسیای مرکزی تبدیلشده است. دولت هند بودجه پیشنهادی خود در سال ۲۱-۲۰۲۰ برای توسعه بندر چابهار را حدود ۱۴ میلیون دلار اعلام کرد که نسبت به سال گذشته دو برابر افزایشیافته است.
افزایش بودجه بندر چابهار نشاندهنده تعهد هند برای توسعه این بندر و همچنین قاطعیت دهلینو برای تبدیل آن به یک گزینه مناسب ارتباطی است. بندر چابهار به علت موقعیت استراتژیک و دستیابی به آبهای آزاد بینالمللی جایگاه ویژهای در مبادلات تجاری کشورمان با سایر کشورهای منطقه دارد. این بندر به علت نزدیکی به کشورهایی نظیر هند، افغانستان، پاکستان و آسیای میانه، از جایگاه ویژهای در ترانزیت کالا به این کشورها برخوردار است.
این در حالی است که از حدود سه ماه پیش، روابط حمل ونقلی ایران و هند در بخش ریلی در صدر اخبار این حوزه قرار گرفت. دلیل آن هم ادعای مسئولان حمل ونقلی هند در عدم مشارکت جویی ایران در خط آهن چابهار-زاهدان بود. مسئولان کشور ما در همان زمان، در اینباره گفتند که هند ایران را معطل کرده و ایران هم تصمیم گرفته که تامین ریل موردنیاز در این پروژه مهم ریلی-دریایی را خود انجام دهد. شرکت ذوب آهن اصفهان در این میان، از دو سال قبل تامین کننده ریل موردنیاز در خطوط ریلی کشور است. این در حالی است که در تامین قطعات ریلی هنوز ایران و هند روابط خوبی با یکدیگر دارند.
در حوزه دریایی هم قضیه به همین ترتیب است. برای هند و روسیه و افغانستان توسعه زیرساختی چابهار از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است. بندر چابهار موجب صرفه جویی ۲۰ درصدی در بخش لجستیکی هند خواهد شد. با توسعه بندر راهبردی چابهار هزینه های لجستیکی هند در زمینه حمل ونقل کالا برای کشورهای مستقل همسود تا ۲۰ درصد کاهش می یابد. کشورهای مستقل همسود قبل از توسعه این بندر برای انتقال کالا از طریق چین یا اروپا قابل دسترسی بودند.
درواقع در یک توسعه راهبردی، بارگیری و تخلیه بار در بندر چابهار آغاز شده و هند قصد دارد کمبودها در زمینه ارتباط زمینی میان دو نطقه را با استفاده از مسیر عبوری از بندر چابهار در ایران جبران کند.
معاون وزیر راه و شهرسازی در اینباره اظهار داشته که در سال جاری چندین دستگاه جرثقیل متحرک ساحلی با همکاری هندیها وارد بندر چابهار میشود.
محمد راستاد درباره آخرین وضعیت حضور هندیها در بندر شهید بهشتی و سرمایهگذاری در بندر چابهار، اظهار داشت: هندیها توانستهاند از بابت عدم شمول مسائل تحریمی، در سرمایهگذاری در بندر چابهار مجوزهایی اخذ کنند و فرآیند تأمین تجهیزات را فعال کردهاند، از اینرو در سال جاری چند دستگاه جرثقیل موبایل (متحرک) ساحلی با همکاری هندیها وارد بندر چابهار میشود.
مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی اظهار کرد: فرآیند ساخت تجهیزاتی که در تعهد هندیها است فعلا در قالب قرارداد بهره برداری موقت در بندر فعال است، هندیها انگیزه خوبی برای ادامه کار دارند و تعهد ۸۵ میلیون دلاری سرمایهگذاری تجهیزاتی آنها ادامه دارد که به محض تأمین این تجهیزات، قرارداد اصلی و BOT (قرارداد ساخت، بهرهبرداری و واگذاری) در این بندر فعال خواهد شد.
راستاد درباره جرثقیلهای ساحلی و دروازهای بندر چابهار توضیح داد: مکندههای غلات،جرثقیلها و همچنین گنتریکرینهای بندر شهید رجایی و جرثقیلهای دروازهای سال گذشته وارد بنادر شدند، در بندر چابهار بخشی که مربوط به تعهد اپراتور هندی است، مانده است که همانطور که اعلام شد جرثقیلهای ساحلی آنها امسال میرسد و مابقی در حال انعقاد قرار داد هستند.
این در حالی است که در یک سال گذشته تلاش شده که تجهیزات بندری همچون قطعات ریلی در داخل کشور تولید شود. در همین زمینه مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی با تأکید بر اینکه بسیاری از تجهیزات بندری با توان داخل در حال تولید است، گفت: سال گذشته جرثقیلهای دروازهای ترمینالهای کانتینری بندر شهید رجایی شامل ۱۵ دستگاه جرثقیل با همکاری تولیدکننده داخلی ساخته و وارد بنادر شد.
وی با تأکید بر اینکه استفاده از تولید داخل برای تأمین تجهیزات دریایی و بندری تمرکز داریم، اظهار داشت: سازمان صنایع دریایی وزارت دفاع نیز در حوزه ساخت تجهیزات دریایی گامهای بلندی برداشته است.
راستاد با اشاره به جایگاه مناسب کشور در صنعت حمل و نقل دریایی دنیا، گفت: در شرایط معمول، سهم ما در حمل و نقل دریایی جهانی مطلوب است، در وضعیت فعلی بیش از ۳۰۰ میلیون تن ظرفیت در بنادر داریم با این حال از نظر موقعیت جغرافیایی کشور، میتوانیم با توسعه ترانزیت و ترانشیپ، بیش از این ظرفیت تخلیه و بارگیری در بنادر کشور داشته باشیم.
مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی با بیان اینکه در سال گذشته بیش از ۱۵۰ میلیون تن انواع کالا در بنادر ما تخلیه و بارگیری شد، گفت: در سال جاری بیش از ۲۸ میلیون تن تخلیه و بارگیری انواع کالا در بنادر مختلف کشور، انجام شده است.
لازم به توضیح است که با توجه به عضویت هند در کریدور بینالمللی شمال-جنوب، این مسیر برای دهلی این امکان را فراهم خواهد میکند که به بازار کشورهای آسیای میانه مانند تاجیکستان و ترکمنستان و ازبکستان و ذخایر انرژی آنها و نیز ترکیه، روسیه و درنهایت شمال اروپا دسترسی پیدا کند.
گفتنی است که نقطه ثقل ارتباطات اقتصادی دو کشور ایران و هند، منافع ناشی از همکاری در کریدور شمال جنوب است؛ این کریدور که ظرف سالهای اخیر بر اهمیت آن به دلیل کاهش زمان و هزینه تمام شده ترانزیت کالا میان شبه قاره هند با روسیه و شمال و شرق اروپا افزوده شده است، می تواند در صادرات محصولات تولیدی هندی به بازار این کشورها نقش محوری ایفا کند.