اتوپیا و مخلیه اجتماعی
اتوپیا و مخلیه اجتماعی

گفتار مسلط در زمانه ما، از بی‌اعتباری «اتوپیا» سخن می‌گوید؛ از اینکه تمام انواع اتوپیا ره به ناکجاآباد می‌برند. در نتیجه تجربه شوروی و «سوسیالیسم واقعاً موجود»، و حاکمیت اندیشه‌های محافظه‌کارانه، اتوپیا معادل شده است با تمامیت‌خواهی و اردوگاه‌های کار اجباری و برخلاف معنای ظاهریِ این مفهوم، جمیعِ همه رضایل. این گفتار مسلط اما، اتوپیا […]

گفتار مسلط در زمانه ما، از بی‌اعتباری «اتوپیا» سخن می‌گوید؛ از اینکه تمام انواع اتوپیا ره به ناکجاآباد می‌برند. در نتیجه تجربه شوروی و «سوسیالیسم واقعاً موجود»، و حاکمیت اندیشه‌های محافظه‌کارانه، اتوپیا معادل شده است با تمامیت‌خواهی و اردوگاه‌های کار اجباری و برخلاف معنای ظاهریِ این مفهوم، جمیعِ همه رضایل. این گفتار مسلط اما، اتوپیا را یک «وضعیت» تصور می‌کند، یا حتی یک مکان. در حالیکه اتوپیا شاید بیش از هر چیز نوعی «انرژی» است یا به تعبیر پل ریکور بیانی از مخلیه اجتماعی. ریکور در مقاله‌ای درخشان تلاش می‌کند اتوپیا و ایدئولوژی را در نسبت با هم بررسی کند و نشان دهد که چگونه هر دو بیان‌های مختلفِ «مخلیه اجتماعی» هستند و هر دو هم به شدت لازم. او در این زمینه تاحدی متاثر از کتاب «ایدئولوژی و اتوپیا» کارل مانهایم، جامعه‌شناس آلمانی، است. مانهایم معتقد بود که « ناپدیدی یوتوپیا به ایستاییِ امور منجر می شود که در آن خود انسان دیگری چیزی بیشتر از یک شی نیست. بدون امید یوتوپیایی موجودات انسانی از ماهیت انسانی بیگانه می شوند و شی‌واره می شوند». از نظر مانهایم یوتوپیا اراده‌ای برای تغییر است. اندیشه یوتوپیایی همچنین محرک اصلی تغییرات تاریخی است. میل اوتوپیایی ایستادن در جایی بیرون از خودمان است.
ریکور معتقد است گفتار مسلط اتوپیا را متهم می‌کند به اینکه چیزی جز گریز از واقعیت نیست، وهمی است که در سیاست عملی نیست. در حالیکه کارکرد اصلی اتوپیا این است که ایدئولوژی مسلط، همین «واقعیت‌»های در ظاهر مستحکم را به چالش بکشد. «اگر ايدئولوژى، واقعيت را حفظ كرده و به آن تداوم مى‏بخشد، اوتوپيا آن را از اساس مورد ترديد قرار مى‏دهد. در اين معنا، اوتوپيا بيان تمام قابليتهاى گروهى است كه خود را توسط نظم موجود سركوب شده مى‏يابد. اوتوپيا نوعى خیال‌‏پردازى است، و قاطعانه‏ترين پاسخ به كاركرد يكپارچه‌ساز ايدئولوژى است. «جاى ديگر» و «دگر بودگى» كه مربوط به اوتوپيا است، پاسخى قاطع به «اين گونه بودن و نه به گونه‏اى ديگر» است كه توسط ايدئولوژى ترويج مى‏شود. البته انواع مختلف اتوپیاها وجود دارد، اتوپیا فقط برنامه‌ای سیاسی حکومتی نیست. ریکور وجه اشتراک انواع اتوپیاها را این می‌داند که شیوه‌های اعمال قدرت را به چالش می‌کشد؛ قدرت خانوادگى، قدرت اقتصادى و اجتماعى، قدرت سياسى، قدرت فرهنگى و دينى.پس تصور موجود از اتوپیا را باید به چالش کشید، تصوری که آن را یک وضعیت محل یا ناکجاآبادی می‌داند. بدون قدرت خیالی و انرژی بخش اتوپیا، وضعیت موجود حالت طبیعی امور و تغییرنیافتنی به نظر خواهد رسید.
٭ ٭ ٭
منظور مانهایم از تدوین کتاب «ایدئولوژی و اُتوپیا» درواقع، طرح اصول کلی و مبانی جامعه‌شناسی شناخت است. پرسش بنیادین و آغازین او دربارة «چگونه اندیشیدن» آدمیان است. او در این کتاب، شیوه اندیشیدن افراد و به‌ویژه روشن‌فکران را باتوجه‌به زمینة اجتماعی و تاریخی زمانه‌ای که اندیشه در این ظرف مکانی ـ زمانی صورت می‌پذیرد موردبحث قرار می‌دهد. به‌دنبال همین امر، تدوین کتاب ایدئولوژی و اتوپیا، محصول دورة تاریخی بحران‌زده کنونی، به‌ویژه در زمانة پرتلاطم کشورهای مجارستان و آلمان در سال‌های بین دو جنگ جهانی و به‌قدرت‌رسیدن فاشیزم در اروپاست. او کوشش می‌کند به مبانی چگونگی تفکر و شناخت دست یابد، ولی البته راهی برابرهایی از این بحران فکری نمی‌یابد. هرچند او خود تحت‌تأثیر همین شرایط از زادگاهش بوداپست و مجارستان به آلمان و سپس به انگلستان مهاجرت می‌کند. برخی مفسران کتاب مانهایم را اثری فلسفی دانسته‌اند، ولی او به‌نظر خودش می‌کوشد تا با دست‌یافتن به مبانی عینی و واقعی تفکر و شناخت و باتوجه‌به اصل نسبت‌گرایی (ارتباطی) اندیشه با شرایط تاریخی ـ اجتماعی از مباحث انتزاعی فلسفه فاصله بگیرد.
کتاب «ایدئولوژی واتوپیا»، نوشته کارل مانهـایم از جملـه کتـب مرجـع در دروس جامعه شناسی شناخت ، جامعه شناسی سیاست و جامعه شناسـی علم در مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد و دکترا است. با توجه به اینکه این کتاب اثر یکی از بنیانگذاران اصلی این رشته است، برخی از اصطلاحها برای اولین بار در کتاب تعریف شده است. نظم منطقی و انسجام مطالب در هر فصل بسیار بالا است و مانهـایم کـل منـابع موجود در دوره‌ی خویش را ، کـه بـا موضـوع ایـدئولوژی اتوپیـا و جامعـه شناسـی معرفت مرتبط شده، مورد اسـتفاده قـرار داده و بـه طورمفصـل بـه ذکـر آن منـابع پرداخته است. وی بـا طـرح ایـده روشـنفکران آزاد، مـی‌کوشـد چشـم انـدازهای گوناگون دوران خویش را به صورت ترکیبی، برای حل مسائل سیاسـی آن عصـر، مـورد اسـتفاده قـرار دهـد. جهـت گیـری فلسـفی و جامعـه شناسـی مانهـایم از اندیشه‌های مارکسیستی متأثراست و به اعتبار چـپ بـودن آشـکارا نـافی دیـن در تمامیت آن است.
٭ ٭ ٭
کارل مانهایم (زاده ۲۷ مارس ۱۸۹۳ در بوداپست – درگذشته ۱۹ ژانویه ۱۹۴۷ در لندن) فیلسوف و جامعه‌شناس مجاری‌الاصل است. کتاب ایدئولوژی و اتوپیا او در جامعه‌شناسی معرفت شهرت زیادی دارد و بسیاری او را مؤسس این رشته می‌دانند.مانهایم در ۱۸۹۳ در بوداپست از پدری آلمانی و مادری اصالتاً مجاری به دنیا آمد. برای تحصیلات دانشگاهی به فرایبورگ و هایدلبرگ و نهایتاً پاریس رفت. در طول تحصیلش در بوداپست و هایدلبرگ با یولیسما لانگ آشنا شد و نهایتاً در ۱۹۲۱با او ازدواج کرد. وی رساله دکتری خود را درباره «تحلیل ساختاری شناخت» نوشت. از اساتید مشهور او می‌توان به گئورگ لوکاچ، گئورگ زیمل، بلا زالای و امیل لاسک اشاره کرد. در سال ۱۹۲۵ او استاد خصوصی دانشگاه هایدلبرگ و در سال ۱۹۲۹ نیز استاد جامعه‌شناسی و اقتصاد دانشگاه فرانکفورت بود. در ۱۹۳۳ به لندن مهاجرت کرد و تا آخر عمر آنجا ماند. در لندن ابتدا به مدرسه اقتصاد لندن و سپس مؤسسه تعلیم و تربیت دانشگاه لندن رفت. در ۱۹۴۶ استاد کرسی علوم تربیت در این دانشگاه شد و یکسال بعد درگذشت.

 

 

 

 

اولین صدبازار صنایع‌ دستی افتتاح شد

اولین پنجشنبه بازار صنایع دستی به صورت یک روزه و با هدف توسعه فروش و عرضه، در محل موزه باغ هنر اراضی عباس آباد افتتاح شد.بر اساس آنچه معاون صنایع دستی پیش‌تر در سفر خود به استان گلستان اعلام کرده بود، در بخش ایجاد بازارچه‌های دائمی صنایع‌ دستی طرحی با عنوان «صد بازار» در معاونت صنایع‌ دستی و هنرهای سنتی در نظر گرفته شده است. بنابر اظهارات مریم جلالی (معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی) در این طرح بازارچه‌های صنایع‌ دستی به بسته کامل فرهنگی تبدیل می‌شوند که در آن صرف فروش تولیدات صنایع‌ دستی اتفاق نمی‌افتد، بلکه میراث ناملموس هر شهر و منطقه در این مکان منعکس خواهند شد. براساس همین برنامه اولین پنجشنبه بازار صنایع دستی به صورت یک روزه و با حضور هنرمندانی از رشته‌های متنوع صنایع‌ دستی مانند سفال و سرامیک، گلیم‌بافی، نمدمالی، تولیدات چرمی دست‌دوز، حصیربافی، البسه محلی و … از صبح روز پنجشنبه ششم مرداد افتتاح شد.سید حسین علوی (مدیرکل دفتر تجاری‌سازی و بازاریابی صنایع‌دستی) که در مراسم افتتاحیه این بازار حضور داشت، با اشاره به مشارکتی بودن این پروژه اظهار کرد: «در گام اول با همکاری شهرداری تهران این پروژه مشارکتی را پیگیری کردیم که به لطف خدا توانستیم امروز در کنار هنرمندان عزیز کشور شاهد اولین گردهمایی صدبازار در اراضی عباس‌آباد باشیم.»او اضافه کرد: «در نظر داریم با تقویت صدبازار در تهران، شاهد گسترش و اجرایی شدن آن در سراسر کشور باشیم. نام‌گذاری صدبازار، به دلیل وجود بیش از صد غرفه صنایع‌ دستی در این بازار و همچنین کلمه صد مخفف صنایع‌ دستی است.»علوی ادامه داد: «عمده تولیدکنندگان صنایع‌ دستی خرده تولیدکنندگان و خرده فروشندگان و عزیزانی هستند که اثر هنری فاخر می‌کنند اما دسترسی به امکانات عرضه مستقیم بازار را ندارند.»مدیرکل بازاریابی و تجاری‌سازی صنایع‌ دستی همچنین اظهار کرد: «هدف ایجاد این بازارچه‌ها تسهیل ارتباط تولیدکنندگان و فروشندگان صنایع‌ دستی با خریداران و بازدیدکنندگان و همچنین عرضه مستقیم محصولات با قیمت تولیدی برای مصرف‌کنندگان است.»

 

 

 

 

رویداد

رقابت «زنگ تفریح» در جشنواره مورد تأیید جوایز گویا اسپانیا
«زنگ تفریح» ساخته نوید نیکخواه آزاد به چهل و پنجمین دوره جشنواره بین‌المللی مستقل الچه، مورد تأیید جوایز گویا اسپانیا راه یافت.
فیلم کوتاه «زنگ تفریح» ساخته نوید نیکخواه آزاد در صد و هفتمین حضور جهانی خود به چهل و پنجمین دوره جشنواره بین‌المللی مستقل «الچه» (Elche International Independent Film Festival) معروف به «FICIE» در اسپانیا راه یافت. این جشنواره مورد تأیید آکادمی هنر و علوم سینمایی اسپانیا است و درگاه جوایز گویا (Goya Awards)، اسکار اسپانیا به شمار می‌آید و که آخرین دوره آن حدفاصل ۳۱-۱۷ تیر (۸-۲۲ جولای) در شهر الچه (آلیکانته، اسپانیا) برگزار شد.
«زنگ تفریح» به تازگی به مسابقات چالش جهانی (World FICTS Challenge) چهلمین دوره جشنواره جهانی فیلم‌های ورزشی میلان (SPORT MOVIES & TV – ۴۰ MILANO INTERNATIONAL FICTS FEST )، مورد تأیید کمیته بین المللی المپیک نیز راه یافته است. فیلم کوتاه «زنگ تفریح» به تهیه‌کنندگی مشترک نوید نیکخواه آزاد و دلیا گیه‌را پارا (تهیه کننده اسپانیایی) ساخته شده و محصول مشترک ایران و اسپانیا است.

 

 

 

سینما

مدیر کن از کمیته اسکار فرانسه کنار گذاشته شد

اعضای اصلی کمیته اسکار سینمای فرانسه که تصمیم‌گیرنده درباره فیلم نماینده این کشور در جواز اسکار هستند، کنار گذاشته شدند. به عنوان بخشی از این بازنگری، اعضای دائمی کمیته اسکار سینمای فرانسه شامل «تیری فرمو» مدیر جشنواره فیلم کن، «ورونیک کایلا» رئیس آکادمی سزار و «سرژ توبیان» رئیس یونیفرانس، دیگر عضو این کمیته نخواهند بود و در نتیجه نقشی در انتخاب نماینده سینمای فرانسه در جوایز اسکار نخواهند داشت.
این حکم از سوی «ریما عبدالملک» صادر شده که به تازگی به عنوان وزیر فرهنگ فرانسه انتخاب شده و جزئیات آن در مجله «Officiel» منتشر شده است.  تصمیم برای اصلاح کمیته اسکار فرانسه ناشی از انتقاد از ارسال فیلم‌هایی به اسکار است که اغلب برای اولین بار در جشنواره کن اکران شده‌اند، اما لزوماً بهترین شانس را برای رفتن به جوایز اسکار و در نهایت کسب نامزدی در این جوایز سینمایی نداشتند.
سال گذشته در تصمیمی جنجالی فیلم برنده نخل طلای «تیتان» ساخته «جولیا دوکورنو» به عنوان نماینده سینمای فرانسه راهی اسکار شد و درام «اتفاق» ساخته «آدری دیوان»که برنده جایزه شیر طلایی ونیز شده بود کنار گذاشته شد و این مساله نگرانی‌هایی را در مورد تضاد منافع احتمالی ایجاد کرد.
در نتیجه از این پس اعضای کمیته اسکار سینمای فرانسه هر ساله توسط وزیر فرهنگ معرفی می‌شوند و شامل دو پخش‌کننده فیلم، دو تهیه کننده، دو فیلمساز و یک چهره صنعت سینما خواهند بود. رؤسای هیات ملی فیلم (CNC) و یونیفرانس نیز می‌توانند به عنوان ناظر در جلسات کمیته شرکت کنند.
فرانسه آخرین بار در سال ۱۹۹۳ با فیلم «هندو چین» ساخته «رژیس وارنیه» موفق به کسب جایزه بهترین فیلم شد.  سینمای فرانسه پس از ایتالیا در رتبه دوم پرافتخارترین کشورها در عرصه اسکار بین‌المللی قرار دارد.

 

 

نمایش

رکورد فروش ۵۲۷ میلیون تومانی تئاتر

مجموعه تئاترشهر، تماشاخانه سنگلج و تالار هنر به عنوان سالن‌های اداره کل هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ در هفته آخر تیر در حالی میزبان ۱۲ هزار و ۳۵۵ نفر و فروش ۵۲۷ میلیون و ۲۰۸ هزار تومانی بود که با توجه به آغاز اجرای آثار نمایشی مختلف، رکورد مطلوب تعداد مخاطب و فروش را از خود به جای گذاشتند.
همزمان با رونق گرفتن فصل اجراهای نمایشی از ابتدای سال جاری در سایه تسریع روند واکسیناسیون و رسیدن جامعه به ایمنی نسبی از یک سو و همچنین تنوع اجراهای تئاتری در گونه‌های مختلف تئاتر بزرگسال، نمایش‌های آئینی و سنتی و تئاتر کودک و نوجوان در تالارهای اقماری زیر مجموعه اداره کل هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از سوی دیگر، به مرور شاهد بازگشت رونق اجراها و حضور پر شور مخاطبان و نزدیک شدن اعداد و ارقام آماری مخاطبان و فروش نمایش‌ها به دوران پیش از کرونا هستیم.
طی نگاهی آماری می‌توان دریافت که هفته پایانی تیر ماه ۱۴۰۱ در قیاس با ۱۲ هفته بهار ۱۴۰۱ با ثبت رکورد میزبانی از ۱۲ هزار و ۳۵۵ نفری در قیاس با سه ماهه نخست سال، رکوردی منحصر به فرد را از خود به جای گذاشته است.
همچنین از حیث میزان فروش نیز با وجود آغاز اجرای جدی چند اثر نمایشی، در سایه اقبال پر شور مخاطبان شاهد ثبت رکورد فروش این نمایش‌ها به عددی بالغ بر ۵۲۷ میلیون و ۲۰۸ هزار تومان هستیم که با توجه به اعداد زیر ۳۴۰ میلیون طی هفته‌های پیش با رشد قریب به ۸۵ درصدی مواجه شده است.
مؤلفه‌ دیگری که به‌عنوان خط تمیز اصلی میان بدنه تئاتر دولتی و خصوصی شناخته می‌شود نگاهی است که دولت در امر متولی‌گری مدیریت فرهنگی-هنری بر حوزه‌ عدالت و تزریق یارانه‌های دولتی داشته و دارد.