سال‌ها است که کشور ما با موضوع قاچاق دست به گریبان است و دلیل آن اختلاف قیمت با کشورهای همسایه است. وقتی قیمت تمام شده سوخت در ایران با کشورهای همسایه فاصله زیادی دارد زمینه قاچاق بیشتر فراهم شده و از بخش‌های مختلف کشور قاچاق صورت می‌گیرد، به طوری که اکنون از شرق و غرب کشور با خودرو و یا بصورت کولبری و از جنوب از مسیر لنج و کشتی سوخت به خارج از کشور قاچاق می‌شود.
قاچاق سوخت از سوی دیگر درحال نابود کردن اقتصاد انرژی پايه ايران است و سیاست‌گذاری ها را با مشکلاتی جدی مواجه کرده است. در خرداد ماه سال جاری مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران از اجرایی‌شدن طرح‌های نه‌گانه در این شرکت برای مبارزه با قاچاق سوخت و فرآورده‌های نفتی خبر داد. اما با گذشت بیش از دو ماه هنوز شاهد تأثیر چشمگیری در قاچاق سوخت نیستیم.قاچاق سوخت یک مسأله امنیتی است که باید از سالیان قبل برای جلوگیری از آن راهکارهایی اساسی اندیشیده می شد اما به نظر می رسد هنوز عزم دولت در این خصوص جزم نشده است و ثروت ملی ایران، آن هم در شرایطی که کشور با چالش ناترازی مواجه است، به راحتی به آن سوی مرزها رفته، فروخته می شود و پول آن تنها به جیب قاچاقچیان می رود.
طبق برخی برآوردها، مجموع قاچاق بنزین و گازوئیل از کشور روزانه حدود ۲۰ میلیون لیتر است که سالانه ۵ میلیارد دلار معادل بیش از ۲۰۰ هزار میلیارد تومان خسارت است. در حال حاضر، قیمت داخلی بنزین لیتری ۱۵۰۰ تا ۳۰۰۰ هزار تومان، و گازوئیل لیتری ۳۰۰ تا ۶۰۰ تومان است درحالی که این فرآورده‌ها در کشورهای همسایه بین ۲۰ تا ۴۰ هزار تومان به فروش می‌رسد.
به گفته محمدعلی قدیری، کارشناس حوزه انرژی، این حجم از قاچاق سوخت از نظر ارزش حدود ۵ میلیارد دلار یا بیش از ۲۰ هزار میلیارد تومان برآورد شده است و این مقدار از انحراف و قاچاق سوخت در کشور برآورد می‌شود؛ ۵ میلیارد دلار عدم النفع حاصل از قاچاق سوخت، تقریبا معادل ساخت یک پالایشگاه ۲۰۰ هزار بشکه‌ای است.
به گفته مسئولان حدود ۵۸ هزار بشکه در روز از عرضه گازوئیل داخلی به مصرف داخلی نمی رسد. به دلیل ارزان بودن سوخت ایران، روزانه نزدیک به ۱۰ میلیون لیتر گازوئیل از جمهوری اسلامی خارج می شود.
قاچاق سوخت یکی از معضل‌ها و چالش‌های اصلی در استان‌های مرزی است. البته این امر همیشه در قالب سودجویی تعریف نمی‌شود بلکه در استان‌های مرزی کمبود شغل و مشکلات معیشتی، سبب سوخت‌بری شده است. به طور مشخص در استانی مثل استان هرمزگان به واسطه بیکاری، ارزانی قیمت و همچنین وسوسه‌برانگیز بودن چندین برابری درآمد آن نسبت به دیگر مشاغل؛ سوخت‌بری مردم و به ویژه جوانان و نوجوانان این استان را با خود همراه کرده و حیات آنها را به خطر انداخته است.
بنابراین مبارزه با قاچاق سوخت به موضوعی چندوجهی بدل شده و راه حل های چندوجهی می‌طلبد.
- نویسنده : ملیحه منوری ـ سردبیر
