شهلا منصوریه دبیر گروه اجتماعی مرتب در صندلی خود تکان می خورد؛ دفترش را باز و بسته می کند و مدادش را زمین می اندازد؛ با مداد روی میز ضرب می زند و پایش را روی زمین می سابد؛ روی میزش نقاشی می کشد و گاهی هم به معلمش خیره می شود نمی داند که […]
شهلا منصوریه
دبیر گروه اجتماعی
مرتب در صندلی خود تکان می خورد؛ دفترش را باز و بسته می کند و مدادش را زمین می اندازد؛ با مداد روی میز ضرب می زند و پایش را روی زمین می سابد؛ روی میزش نقاشی می کشد و گاهی هم به معلمش خیره می شود نمی داند که معلم چه می گوید؛ از پنجره بیرون را نگاه می کند و بعد با صدای بلند با همکلاسی اش حرف می زند. بچه های دیگر مرتب پشت میزهای خود نشسته اند و مشغول انجام تکالیفشان هستند، کسی با او حرف نمی زند و حاضر نیست با او بازی کند، زیرا او حاضر نیست مقررات بازی را رعایت کند و اغلب با دوستانش با خشونت برخورد می‌کند؛ وسایلش همیشه نامرتب است و اغلب کتاب و لوازمش را گم می‌کند.
شاید در اطرافیان شما هم کودکانی باشند که جنب و جوش زیادی دارند و به اصطلاح از دیوار راست بالا می روند؛ برای دقایقی نمی توانند در یک جا آرام بنشینند و به سخنان آموزگار یا والدینشان گوش دهند. وسایل بازی و سرگرمی تنها برای مدتی او را سرگرم می کنند و پس از مدت کوتاهی ناآرام و بی قرار دنبال چیز تازه ای هستند، این كودكان، نیاز به تنبیه ندارند؛ بلكه تنها به كمك همه برای بازیافتن آرامش خویش دارند. چرا كه مبتلا به «بیش فعالی» بوده و این عارضه آنها را بازیگوش، بی دقت، ناآرام، حواس پرت و… كرده است. تصور برخی بر این است که این بچه ها بازیگوش هستند و به اصطلاح شیطنت می کنند و این اقتضای سنشان است؛ در حالی که این امکان وجود دارد این کودکان دچار اختلال بیش فعالی باشند.
بیش فعالی اختلال روانی است که از سه سالگی قابل تشخیص است؛ اختلال بیش‌فعالی بیماری پیچیده‌ای است و اغلب تشخیص داده نمی‌شود. درباره کودکی که با چنین اختلالی تشخیص داده می‌شود ۳ علامت را نباید از یاد ببرید که شامل پرتحرکی، کمبود توجه و تمرکز و در نهایت اعمال تکانه‌ای (کارهای ناگهانی و غیرقابل پیش‌بینی) است. زمانی که پزشک بتواند جزئیات لازم را از والدین و مدرسه به دست آورد می‌توان معیارهای لازم را در نظر گرفت. علائم اختلال بیش‌فعالی- کم‌توجهی باید در بیشتر از یک مکان دیده شود مثلا خانه و مدرسه و البته اینکه برای چند ماه این علائم بروز کند. داشتن ۶ علامت یا بیشتر از علائم اختلال کم‌توجهی یا بیش‌فعالی که باید دست‌کم ۶ ماه وجود داشته باشد تا بتوان گفت کودک بیش‌فعال است.
نشانه های عمومی کودکان بیش فعال
برای بررسی علائم این اختلال و اینکه چطور باید با کودکان بیش فعال رفتار کنیم با کارشناس ارشد روان شناسی بالینی گفت و گو کردیم. عطیه رضایی درباره نشانه های عمومی کودکان بیش فعال معتقد است: این کودکان تکالیف و وظایف مدرسه شان را به موقع تمام نمی کنند؛ آن ها نسبت به سخنان و تدریس معلم خود هم بی توجه هستند.
وی بیان کرد: کودکان بیش فعال در انجام کار ها و تکالیف مدرسه شان حواس پرت هستند؛ این افراد تمرکز طولانی مدت ندارند و خیلی زود از انجام وظایف مدرسه شان خسته می شوند.
این کارشناس ارشد روانشناسی بالینی افزود: کودکان بیش فعال کم حوصله هستند؛ آنها اغلب سخنان معلم و دیگران را در هنگام صحبت کردن قطع می کنند؛ توجهی به رعایت نوبت ندارند و بی اجازه در کلاس و خانه راه می روند و می دوند؛ این کودکان همچنین کار های خطرناک را بدون توجه به عواقب آنها انجام می دهند.
رضایی ادامه داد: این کودکان بی قرار و ناآرام هستند و هیچگاه در یک مکان به شکل ثابت نمی نشینند و دائم در حال راه رفتن هستند؛ این مشکلات در مدرسه نمود بیشتری پیدا می کنند، زیرا موجب برهم زدن نظم کلاس می شوند؛ آن ها همچنین تکانشگر هم هستند؛ یعنی بدون فکر کردن اقدام می کنند و معمولاً از کار های خود پشیمان نمی شوند.
راهکارها و ترفندهای معلمان
در همین زمینه یک متخصص روان‌پزشکی کودک، نوجوان و خانواده نیز معتقد است: بیش از هفت درصد دانش‌آموزان دچار بیش‌فعالی هستند و پسرهای اول خانواده‌ها نیز بیشتر به بیش‌فعالی دچار می‌شوند.
کتایون خوش‌خو با تأکید بر اینکه این گروه از بچه‌ها به‌شدت پرتحرک هستند و همین موضوع سبب می‌شود که بچه‌ها نتوانند در کلاس دوام بیاورند، ادامه داد: معلم‌ها باید این گروه از بچه‌ها را شناسایی کنند و به آنها انگ شیطنت نزنند. این گروه از کودکان تحمل نشستن یک ساعت مدام در کلاس را ندارند و معلم باید به آنها اجازه دهد هر نیم‌ساعت یک‌بار برای چند دقیقه از کلاس خارج شوند و دوباره باانرژی سر کلاس برگردند.
فوق تخصص روان‌پزشکی کودک، نوجوان و خانواده بیان کرد: یکی از عمده مشکلاتی که این گروه از دانش‌آموزان با آن روبه‌رو هستند عدم تمرکز است که معلم می‌تواند با ترفندهایی این عدم تمرکز را مدیریت کند. به‌طور مثال نشاندن این دانش‌آموزان در میز اول و صحبت با آنها در کلاس می‌تواند در این مسئله تأثیرگذار باشند. خوش‌خو در ادامه خاطرنشان کرد: بین سن ۱۲ تا ۲۰ سالگی اختلال بیش‌فعالی بهبود پیدا می‌کند اما قبل از آن خانواده و معلم‌ها هستند که با مدیریت درست می‌توانند درگذر از این بحران نقش مهمی داشته باشند. این روان‌پزشک در ادامه عنوان کرد: البته دارو هم می‌تواند به خانواده‌ها برای کاهش تحرک این بچه‌ها کمک کند. اما باید به خاطر داشت که این داروها باید با دستور پزشک و به میزانی که وی تجویز می‌کند مصرف شود.
