هنرمند سنگ‌تراشی که برای اولین بار مسجد جامع كبير شهر یزد را سنگ‌فرش کرده، بعد از ۷۵ سال دوباره به اين مسجد جامع بازگشته تا سازه‌هایش را تعمیر کند. هفتاد و پنج سال پیش به عنوان استاد ماهر سنگ‌تراشی به خواست «سید محمد وزیری» متولي مسجد جامع کبیر یزد، از مهریز سنگ‌های سیاه را از […]
هنرمند سنگ‌تراشی که برای اولین بار مسجد جامع كبير شهر یزد را سنگ‌فرش کرده، بعد از ۷۵ سال دوباره به اين مسجد جامع بازگشته تا سازه‌هایش را تعمیر کند.
هفتاد و پنج سال پیش به عنوان استاد ماهر سنگ‌تراشی به خواست «سید محمد وزیری» متولي مسجد جامع کبیر یزد، از مهریز سنگ‌های سیاه را از دل معدن بیرون کشید و با دقت زیاد زمین خاکی مسجد جامع کبیر یزد را سنگ فرش کرد.
او که حالا پس از ۷۵ سال گذر زمان، دوباره به مسجد جامع آمده تا دست مایه خود و سه شاگردش را دوباره مرمت کند، می‌گوید: قطعه شعر یزدی را از روز اول که برای سنگ فرش کردن مسجد جامع دست به کار شدیم، سرودم و خواندیم و از دل معدن، سنگ هاي سیاه را بیرون کشیدیم.
او اضافه می‌کند: سنگ‌تراشی، کار دشوار و پر خطری است، با استفاده از باروت، سنگ‌ها را از کوه و معدن جدا میكرديم و با سختی آن را بیرون می‌کشیدیم و سپس دست بکار پیکرتراشی، حجاری و حکاکی می‌شدیم.
«محمود زارع بیدکی» معروف به «محمود سنگ‌تراش» با اشاره به این که پدر و عمويش نيز از سنگ‌تراشان مشهور، ماهر و حرفه‌ای مهریز بودند، می‌گوید: هنر دستي و پيشه‌ي سخت سنگ‌تراشي را به عنوان شغل اصلی دنبال و از همین راه نیز گذران زندگی میكرديم .
وي ادامه مي‌دهد: این هنر را به دليل علاقه و برای جلوگیری از حذف و انزوای آن به فرزندانم نیز آموزش داده‌ام اما فرزندان عمويم ابراهیم در این هنر نماندند و سنگ‌تراشی را که کار دشوار و تا حدودی کم‌درآمد است را ادامه ندادند.
«محمود سنگ‌تراش» که این پیشه را به عنوان میراث گرانبهايي در یزد می‌داند، می‌گوید: جد به جد من، همگی سنگ‌تراش بوده‌اند لذا من هم از ۱۲ سالگی تاكنون که ۹۰ ساله‌ام به اين حرفه مشغول هستم و آن را برای پسر و نوه‌ام به جا گذاشته‌ام.
او در مورد نحوه کارش در این هنر می‌گوید: سنگ‌ها را با باروت از معدن سنگي در مهریز جدا مي‌كرديم به اين طريق كه با دست۷۰ سانتی‌متر داخل سنگ را چال می‌زدیم و داخل آن را باروت و حدود ۱۰ سانتی‌متر فيتيله قرار مي‌داديم و سپس میله ماشه را پس از آتش زدن می‌کشیدیم و به سرعت از آنجا دور می‌شدیم، پس از آن هم سنگ‌ها را می‌تراشیدم و جفت و جور می‌کردیم.
این سنگ‌تراش می‌گوید: در حال حاضر توان ادامه آن را ندارم و بیشتر فرزند و نوه‌ام را راهنمایی می‌کنم اما همیشه جای چکش‌ها و تیشه‌های این هنر را بر جای جای بدنم به همراه دارم.
او اضافه می‌کند: البته جز مسجد جامع يزد، مکان‌های زیادی در طول این سال‌ها به دست من با سنگ آراسته شده‌اند و حتي سنگ حناسایی‌های مازاری را نیز من تراشيده‌ام.
باب سخن را با پسر اين سنگ‌تراش مهريزي كه پدر را همراهي مي‌كند، مي‌گشاييم. «علی زارع بیدکی» كه ۴۷ بهار از زندگي او مي‌گذرد، معتقد است که باید راه پدر را ادامه دهد تا این میراث ارزنده زنده بماند ولي با اين حال در كنار فعاليت در اين پيشه، به علت به صرفه نبودن درآمد آن براي گذران زندگي، در مهریز یک آتلیه دارد و به کار عکاسی نیز مشغول است.
او كه از هفت سالگی خودش را با تیشه و کلنگ و معدن و سختی‌های اين حرفه وفق داده، به خبرنگار ایسنای یزد در اين رابطه می‌گوید: هر چند این هنر را به عنوان میراث خانوادگی و اجدادی حفظ کرده‌ام و به طور جدی دنبال می‌کنم اما درآمد آن برای امرار معاش به صرفه نیست.
وی حمایت و توجه میراث فرهنگی را انگیزه‌اي برای تداوم این هنر می‌داند و می‌گوید: حتی فکرش را هم نمی‌کردم اداره کل میراث فرهنگی پیگیر باشد و پدر را برای مرمت دست سازه‌های ۷۵ سال پیش خود فرا بخواند و گویا همین عامل دلگرمی و انگیزه‌ای برای ادامه دادن و فعاليت بيشتر در این هنر دست و موروثی است.
این سنگ‌تراش جوان مهريزي با بیان اين که این هنر بسیار دشوار است، تصریح می‌کند: هر چند سنگ‌تراشی برای احیا و زنده ماندن قابل آموزش دادن است اما هنر سختی محسوب مي‌شود و شايد ۲۰ درصد از هنرجويان علاقه‌مندي خود به فعاليت در اين حرفه را حفظ كنند.
وی از پسرش نیز به عنوان یکي از میراث‌داران اين هنر یاد می‌کند و می‌گوید: پسرم نسبت به من، علاقه بیشتری به اين هنر دارد و کارهای حکاکی سنگ را نیز انجام می‌دهد، او ۲۱ ساله و جوانترين سنگ‌تراش استان است و شش سال سابقه‌ي فعاليت در اين حرفه را دارد.
