زهرا ایرانشاهی در حال حاضر و پس از آزمون و خطاهای بسیار در حوزه حمل‌ونقل جاده‌ای، ثابت شد که حمل‌ونقل ریلی به‌عنوان یکی از بخش‌های مهم صنعت حمل‌ونقل کشور دارای مزایای رقابتی بی شماری است. ایران به دلیل داشتن موقعیت جغرافیایی خود و همسایگی با کشورهای مهم دنیا همواره در چهارراه ترانزیت جهان قرار داشته […]
زهرا ایرانشاهی
در حال حاضر و پس از آزمون و خطاهای بسیار در حوزه حمل‌ونقل جاده‌ای، ثابت شد که حمل‌ونقل ریلی به‌عنوان یکی از بخش‌های مهم صنعت حمل‌ونقل کشور دارای مزایای رقابتی بی شماری است. ایران به دلیل داشتن موقعیت جغرافیایی خود و همسایگی با کشورهای مهم دنیا همواره در چهارراه ترانزیت جهان قرار داشته است، به همین منظور افزایش خطوط ریلی، اتصال شبکه‌های سراسری حمل و نقل به یکدیگر و همچنین تکمیل کریدور‌های شمال-جنوب و شرق به غرب یکی از اولویت‌های اصلی ایران به شمار می‌رود. ایران در چند سال گذشته با استفاده از نیروهای متخصص خود توانسته است در بخش ساخت واگن‌های مسافری و باری به تبحر بسیاری برسد و واگن‌سازی هم‌اکنون در چندین شهر بزرگ کشور از جمله اراک، تبریز و ابهر پیشرفت‌های بسیاری حاصل کرده است. با این همه، در چند سال اخیر میزان فرسودگی واگن‌های مسافری و باری در کشور افزایش یافته است و از سوی دیگر، اخیرا افزایش هزینه‌های بازسازی وتعمیر واگن‌ها به شدت افزایش یافته و همین موضوع باعث نگرانی بسیاری از شرکت‌های حمل‌ونقل ریلی شده است. از طرفی متخصصان این صنعت نیز در اینباره مباحثی را مطرح کرده‌اند که در ادامه خواهد آمد.
۱۰۰۰ دستگاه انواع واگن ریلی در داخل کشور ساخته میشود
سعید رسولی، مدیرعامل راه‌آهن با اشاره به نامگذاری امسال به عنوان رونق تولید در اینباره گفت: شرکت راه‌آهن صحبت‌های مقام معظم رهبری را سرلوحه فعالیت‌های خود قرار داده و از تمام ظرفیت‌ها برای رونق تولید در این حوزه استفاده خواهد کرد.
رسولی گفت: برای تحقق این شعار تفاهم‌نامه‌ای با سازمان برنامه و بودجه به امضا رسانده‌ایم و مقرر شده امسال یک هزار دستگاه انواع واگن‌های باری، مسافری، خودکشش و لوکوموتیو را در داخل کشور تولید کنیم.
رسولی با اشاره به اینکه منابع ساخت این واگن‌ها از محل تبصره ۱۸ قانون برنامه و بودجه سال ۹۷ تأمین میشود، افزود: حدود ۲۰۰۰ میلیارد تومان اعتبار از محل تبصره ۱۸ قانون بودجه سال ۹۷ برای تهیه ناوگان ریلی تأمین اعتبار شده است، بر این اساس مقرر شده ۴۰ درصد از منابع از تبصره ۱۸و ۴۰ درصد از منابع بانکی تأمین شود، همچنین ۲۰ درصد اعتبارات باقیمانده را شرکت‌های واگن و لوکوموتیو تأمین خواهند کرد.
مدیرعامل شرکت راه‌آهن با اشاره به اینکه اعتبارات ساخت این واگن‌ها ابلاغ شده و مرحله اول آن را دریافت کرده‌ایم، افزود: بانک‌های عامل برای تخصیص این منابع مشخص و هم اکنون کار‌های اجرایی آن آغاز شده است.
واگن‌های موجود، پاسخگوی نیاز حمل‌ونقل ریلی نیستند
اما چالش ساخت یا واردات واگن تا جایی پیش رفته که مدیرعامل شرکت رجا اعلام کرده است که متاسفانه به دلیل افزایش هزینه‌های تعمیر و نگهداری واگن‌ها بسیاری از شرکت‌های حمل و نقل ریلی در آستانه ورشکستگی قرار گرفته‌اند و هم اکنون واگن‌های موجود دیگر قادر به استفاده در حوزه جابه‌جایی مسافران نیستند.
محمد رجبی اظهار کرد: دولت باید منابع مالی مورد نیاز برای تعمیر و نگهداری این واگن‌ها را به شرکت‌های تولیدکننده تزریق کند.
رجبی با اشاره به اینکه از دولت درخواست افزایش قیمت بلیت قطار برای جبران بخشی از هزینه‌های این حوزه را کرده‌ایم، گفت: چندی پیش درخواست افزایش ۶۰ درصدی قیمت بلیت قطار را کرده بودیم که دولت و شورای عالی ترابری تنها با افزایش ۲۲ درصدی آن موافقت کردند.
با بیان اینکه کشور نیازی به واردات واگن در حوزه حمل و نقل ریلی ندارد، گفت: بسیاری از شرکت‌های واگن‌سازی از جمله واگن سازی پارس می‌توانند نیاز واگنی کشور را برطرف کنند و اگر بهره‌وری خود را در حوزه باری و مسافری افزایش دهیم نیازی به واردات واگن نخواهیم داشت.
وی تاکید کرد: هم اکنون در حوزه صادرات نیازمند واگن‌های مسقف هستیم که اگر شرکت‌های تولیدکننده داخلی از لحاظ مالی تأمین شوند می‌توانیم به این صنعت هم دسترسی پیدا کنیم.
رجبی بیان کرد: ایران مشکلی از لحاظ ساخت واگن ندارد؛ اما متأسفانه به دلیل آنکه منابع مالی لازم به شرکت‌های تولیدکننده داخلی تزریق نمی‌شود شرکت‌های داخلی در این بخش ناامید می‌شوند.
واردات واگن سبب نابودی شرکت‌های داخلی میشود
از طرف دیگر مهدی مقدسی، عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی نیز از ورود ۴ هزار دستگاه واگن به کشور خبر داده و اعلام کرده است: واردات گسترده واگن باعث نابودی شرکت‌های داخلی میشود.
وی تصریح کرد: مجلس از ابزارهای قانونی خود برای مقابله با دلالان و واردکنندگان گسترده واگن استفاده خواهد کرد و هر وزیری که اقدام به واردات قانون کرده در آینده نزدیک استیضاح خواهد شد.
مقدسی بیان کرد: در شرایط فعلی شرکت‌های داخلی، توان تولید واگن را دارند و می‌توانند به راحتی به بخش مترو و راه آهن تزریق کنند.
با این مقدمات، اما یکی از اصلی‌ترین مشکلات شرکت‌های تولیدکننده واگن منابع مالی است. بسیاری از مدیران این شرکت‌ها اعلام کرده‌اند که دولت به راحتی منابع مالی لازم را در اختیار شرکت‌های خارجی تولیدکننده واگن قرارمی‌دهد؛ اما نیاز مالی شرکت‌های تولید کننده داخلی را برطرف نمی‌کند.
تولیدکننده‌های داخلی در حوزه تامین و ساخت واگن توان کافی دارند
هادی بهادری، عضو کمیسیون عمران مجلس هم در گفت‌وگو با خبرنگار ما با بیان اینکه شنیده‌ها حاکی از آن است که شرکت راه آهن اعلام کرده است که نمی‌توانیم نیاز واگنی خود را تأمین کنیم، گفت: باید کمیسیون عمران جلسه‌ای با شرکت‌های واگن سازی برگزار کند و مشخص شود که آیا واقعا این شرکت‌ها نمی‌توانند واگن مورد نیاز کشور را تأمین کنند؟
وی بیان کرد: به نظر می‌رسد که شرکت‌های واگن سازی اعلام کرده‌اند که باید به ما پول بدهید تا واگن‌های مورد نیاز را تأمین کنیم و بتوانیم از جدیدترین تکنولوژی‌های روز دنیا استفاده کنیم.
بهادری اظهار کرد: شرکت‌های واگن‌سازی در ایران توانایی بسیار بالایی در حوزه تأمین و ساخت واگن را دارند.
ظرفیتهای داخلی، پاسخگوی همه نیاز کشور به تامین واگن‌های باری و مسافری نیست
مهرداد تقی‌زاده، دبیر انجمن شرکت‌های ریلی نیز در اینباره نظر مخالفی دارد. او گفت: با وجود نیاز به هزاران واگن باری، نسبت به واردات ۸ هزار واگن توسط بخش‌خصوصی و بدون صرف بودجه دولت از ۳ سال پیش اقدام شده، اما اجازه ثبت سفارش داده نمی‌شود و تنها اوایل سال ۹۷ با پیگیری‌های وزیر راه و دستور مستقیم رئیس‌جمهور به حدود ۸۵۰ دستگاه از آن واگن‌ها اجازه ورود به کشور دادند.
وی افزود: معتقدم نباید خودتحریمی کنیم و وقتی ظرفیت داخلی نیز پاسخگوی تامین موردنیاز ناوگان نیست نباید جلوی واردات گرفته شود. تقی‌زاده درباره توسعه ناوگان ریلی کشور گفت: حدود ۴ سال قبل در بحث توسعه ناوگان ریلی تصمیمات خوبی گرفته شد و با توجه به کمبودی که در واگن‌های باری و مسافری وجود داشت یک مدل اقتصادی طراحی شد تا افراد انگیزه لازم سرمایه‌گذاری در بحث توسعه ناوگان و خرید واگن باری را پیدا کنند.
وی افزود: این مدل اقتصادی برای کسی که واگن را وارد ناوگان کشور می‌کرد، سودآور بود و تا چند سال شامل یکسری بخشودگی‌ها از جهت حق دسترسی می‌شد. از طرفی با صنایع داخلی نیز برای تامین واگن قراردادهایی بسته شد. بخش‌خصوصی از این موضوع خیلی استقبال کرد با وجود اینکه تصور کلی این بود که با توجه به قیمت‌های بالای واگن‌های باری، کسی سراغ خرید واگن‌های نو نمی‌رود.
تقی‌زاده در ادامه گفت: در داخل کشور نیز تا آنجا که صنایع کشور ظرفیت داشت، شرکت‌های داخلی آماده خرید بودند، اما صنایع داخلی نیاز به حمایت وزارت صمت و بانک‌ها برای امکان فروش با شرایط بهتر داشتند. در نتیجه حمایتی از آنها صورت نگرفت و سیاستی که در کشور وجود دارد این است که حمایت‌ها بیشتر به سمت بخش خودروی سواری رفته تا صنایع واگن‌سازی و اتوبوس‌سازی. به همین جهت هم صنایع واگن‌سازی و هم اتوبوس‌سازی داخلی لطمه خورده است.
وی گفت: اقدام جهت واردات ۸ هزار واگن به سال‌های ۹۳ و ۹۴ بر می‌گردد. ولی بعد از اقدام به خرید واگن‌ها متاسفانه با مشکل عدم صدور مجوز ورود به کشور از سوی وزارت صمت مواجه شدیم که برای ما عجیب بود در شرایطی که خودروی شخصی وارد کشور می‌شد، چرا به واگن که در کاهش ترافیک باری جاده‌ای و در نتیجه کاهش سوانح جاده‌ها موثر است اجازه ثبت سفارش داده نمی‌شود.
