به استثنای ماجرای «brexit» که موجب شد انگلستان در سال ۲۰۲۰ از اتحادیه اروپا جدا شود، به‌نظر می‌رسد این اتحادیه تا امروز عملکرد مطلوبی داشت به شکلی که نمی‌توان دستاوردهای عظیمی که این اتحادیه برای اعضا داشته را با اتحادیه آفریقا که متشکل از ۵۵ کشور قاره آفریقا است، مقایسه کرد.
احتمالاً موفقیت اتحادیه اروپا موجب شد مشاوران مسعود پزشکیان به وی پیشنهاد دهند در نخستین سفر خارجی خود به کشور عراق که هم همسایه مهم برای تهران و هم مورد توجه ویژه دیگر کشورهای عرب در منطقه است، طرح کند که کشورهای اسلامی منطقه نیز مرزهای خود را باز کنند و اتحادیه کشورهای اسلامی را تشکیل دهند.
پزشکیان با اشاره به سابقه دیرین و تاریخی دو کشور ایران و عراق، خواستار حرکت به سمت برداشتن مرزهای کشورهای اسلامی همانند تجربه اتحادیه اروپا شد.
رییس‌جمهور در جریان دیدار با «عبداللطیف جمال رشید» رییس‌جمهور عراق، بر ضرورت توجه بیشتر بر همکاری‌های دوجانبه و منطقه‌ای تاکید کرد و خواستار حرکت به سمت برداشتن مرزهای کشورهای اسلامی همانند تجربه اتحادیه اروپا شد.
رییس دولت چهاردهم با بیان اینکه تقویت وحدت میان کشورهای اسلامی، منجر به بی‌اثر شدن تحریم‌ها خواهد شد، تصریح کرد: وحدت میان کشورهای اسلامی کلید و رمز خشکاندن ریشه تروریسم صهیونیستی خواهد بود.
پیشنهاد رییس‌جمهوری که در دیدار با نخبگان و دانشگاهیان عراقی تکرار شد این بود که کشورهای اروپایی که تا همین یک‌صد سال قبل با هم در جنگ و درگیری بودند، امروز با هم متحد شدند، توافق کردند، پول‌شان را یکی کردند و شما می‌توانید سوار یک قطار شوید و از فرانسه به هرکشوری در قاره اروپا بروید. چرا یک فرد از پاکستان نتواند سوار قطار شود و از آنجا به ایران بیاید و به عراق برود ؟
این پیشنهاد رییس‌جمهور همچنین ناظر بر منافع تجاری، اقتصادی و علمی تشکیل چنین اتحادیه‌ای است همان‌گونه که در قاره سبز چنین شد اما چند نکته در حاشیه این پیشنهاد لازم به طرح است؛
این پیشنهاد البته خوب است و کاش ملل مسلمان منطقه به چنین بلوغی برسند اما به پایه‌های اجرایی و عملیاتی آن در دنیای امروز که کشورهای مسلمان بیشترین فاصله را از هم گرفته‌اند که نظر می‌کنیم، می‌بینیم در حال حاضر رویایی است که زمینه تحقق آن ابداً وجود ندارد. کافی است سرنوشت و همچنین اثرگذاری سازمان کنفرانس اسلامی را مرور کنیم که قرار بود صدای واحد جهان اسلام باشد اما امروز تقریباً وجودش با عدمش برابر است. همچنین اگر به شرایط همین کشور عراق که مقصد نخستین سفر رییس‌جمهوری بود نظر کنیم می‌بینیم که به‌صورت فدرالی اداره می‌شود و همواره نیز در ساختار سیاسی این کشور، نمایندگان کرد با نمایندگان سنی و شیعه در حال مقابله و نه تعامل هستند و حتی برخی احزاب شیعه در این کشور با هم رقابت می‌کنند نه رفاقت.
با توجه به ضرورت توجه به تاریخ که در سخنان مسعود پزشکیان بود ما نیز می‌خواهیم نگاهی به تاریخ بیندازیم و متأسفانه باید یادآور شویم در بستر تاریخی هم برعکس آن عمل می‌شد به این معنی که برخی از همین کشورهای مسلمان با کشورهای غیرمسلمان و اروپایی کنار می‌آمدند مشروط به اینکه از آنان دربرابر کشور مسلمان دیگر حمایت نظامی به عمل بیاوردند و اقدام به حمله جنون‌آمیز صدام حسین علیه ایران یا رها کردن و تنها گذاشتن فلسطین در دهان اسراییل و کنار آمدن کشورهای مسلمان منطقه با غرب و نمونه‌های دیگر، موید این ادعا است.
به‌رغم لبخندهای دیپلماتیک، امروز نیز کشورهای مسلمان منطقه با هم اختلافات بسیاری دارند و با تهران بیشتر از هر زمانی و یک رییس‌جمهور باید از رویاپردازی پرهیز و واقعیت‌های تلخ را تدبیر کند.
نکته مهم بعدی سلطه و احاطه نظم نوین جهانی است که به‌نظر می‌رسد همه کشورهای مسلمان منطقه جز جمهوری اسلامی ایران، به اتوریته‌ی آن تن داده‌اند، شاید با این توجیه منطقی که وجود یک نظمِ ظالمانه، بهتر است از بی‌نظمی.
وقتی همه کشورهای منطقه چنین کردند و تهران نیز نه توان ایجاد نظمی جهانی یا منطقه‌ای دارد و نه امکان جلب و جذب موافقت و همراهی دیگر کشورهای مسلمان را، باید گفت این پیشنهاد رویایی است که در حد رویا می‌ماند.
بد نیست رییس‌جمهور از خاطر نبرد که دولت مرحوم رییسی همه همت خود را بر اجرای سیاست نگاه به شرق مصروف کرد اما در همین حوزه برخی کشورها چون پاکستان، هند و چین از ترس تنبیهات تحریم آمریکا، نتوانستند مستقیماً با تهران معامله کنند و به‌زودی در سطح ملی باید اعتراف کرد که سیاست نگاه به شرق به همین دلیل شکست خورد.
نکته آخر اینکه اگر رییس دولت چهاردهم دغدغه توسعه دارد و عزم کرده است تا این ناترازی‌ها را درمان و دورنمای اقتصاد ملی را روشن کند، هیچ راهی ندارد جز اینکه با غرب و ازجمله آمریکا مذاکره کند، تحریم‌ها را بشکند و تکلیف «fatf» را روشن کند و این کار با رویاپردازی و طرح پیشنهادهایی بدون پشتوانه اجرایی مانند ایجاد اتحادیه کشورهای مسلمان، ناممکن است.
