وقتی «ملی» بودن تلویزیون به شعار بدل می‌شود
وقتی «ملی» بودن تلویزیون به شعار بدل می‌شود
در روزگاری که اعتماد عمومی به نهادهای رسانه‌ای رو به افول است، هر سخنی از زبان رئیس صداوسیما وزن و پیامد دارد. گفته‌ی اخیر پیمان جبلی مبنی بر اینکه «حق مردم بر ماست که در آنتن به مسائلشان توجه کنیم» در ظاهر نشانگر نگاهی مسئولانه است، اما در بطنِ پیام، چند نکته حساس و قابل تأمل نهفته است.

ابتدا اینکه لفظ «حق مردم بر ماست» اگرچه زیبا و دلنشین است، اما پرسش اصلی برمی‌انگیزد: اگر این حق واقعی است، چرا تاکنون به شکل مستمر و ساختاری در عملکرد رسانه ملی نمود نداشته؟ آیا نباید از وظیفه تبدیل این «حق» به «عمل» سخنی رادیکال‌تر شنید؟
جبلی تأکید کرده که در هفته‌ای که به استان خراسان جنوبی اختصاص یافته، صداوسیما تلاش خواهد کرد ظرفیت‌ها، دغدغه‌ها و مطالبات مردم آن منطقه را از برنامه‌هایی مثل «ثریا» یا «میز اقتصاد» بازتاب دهد. اما آیا این توجه مقطعی، به بهانه یک رویداد استانی، ملاک قضاوت رسانه‌ای باید باشد؟ آیا چنین رویکردی به معنای بازگشت به روش «ساختن مناسبت‌ها» برای پوشش مناطق کمتر دیده شده نیست، نه یک تعامل دائم و مبتنی بر عدالت منطقه‌ای؟
در اظهارات جبلی نکته‌ای برجسته است: او مراکز محوری رسانه را موظف به تمرکز ویژه بر مسائل استان‌ها دانسته است. اما تمرکز ویژه باید در رویه و ساختار گزارشگری و تولید برنامه باشد؛ نه در برهه‌هایی خاص. اگر سازمان رسانه‌ای جدی به عدالتی منطقه‌ای است، چرا شبکه‌ها و برنامه‌های کلان روزمره آن، همچنان در محوریت تهران و استان‌های مرکزی متمرکز است؟ چرا گزارش از مسائل خراسان جنوبی از شبکه سراسری در لایه دوم باقی می‌ماند و نه اول؟
از سوی دیگر، جبلی تلاش کرده است با اشاره به «پایبندی مردم منطقه به ارزش‌ها و هویت دینی و ملی» گفتمان همراهی و همگرایی بسازد. اما رسانه ملی باید پیش از هر چیز زبانِ مردم باشد، نه مبلّغ تعابیری که اداره‌کنندگان می‌پسندند. احترام به تنوع زبانی، فرهنگی، قومی و اجتماعی در هر استان مستلزم آن است که تهیه‌کنندگان منطقه‌ای اختیار و اقتدار کافی در تولید داشته باشند، و نه آنکه «پوشش ویژه» از مرکز دیکته شود.
از این منظر، اظهارات جبلی اگرچه در قامت یک ایده خوب قابل دفاع است، اما تا زمانی که سازوکار رسانه‌ای برای تحقق آن فراهم نشود، صرفاً در سطح شعار باقی خواهد ماند. رسانه ملی برای آنکه حقیقی بتواند از «حق مردم» سخن بگوید، ابتدا باید خود را به آزمون پاسخگویی در سطح استان‌ها بکشاند: تخصیص بودجه، اختیار تولید، امکان صوت و تصویر مستقل، تقویت زیرساخت‌های مراکز استانی و ارتقای نقش نظارتی و مطالبه‌گرانه تولیدات رسانه‌ای.
در پایان، اگر رئیس صداوسیما می‌خواهد که گفته‌اش در افکار عمومی باورپذیر شود، کافی نیست که به مخاطب وعده دهد؛ باید نشان دهد که در ساختار و عملکرد رسانه، فصل تازه‌ای آغاز شده است فصلی که در آن مردم هر استان نه فقط سوژه، که شریک فعال و خوداظهار در آنتن باشند.