گروه اقتصادی جمله – بر اساس آخرین آمار منتشر شده از گمرک ایران در هشت ماهه نخست سال جاری، تراز تجاری ایران در حوزه کالاهای غیرنفتی با حذف اقلام پایه‌ی نفتی به منفی ۲۰ میلیارد دلار رسیده که نشان دهنده کوچک شدن سبد صادراتی ایران و افزایش چشمگیر میزان واردات نسبت به صادرات است.
این تراز منفی درحالی ثبت شده که قرار بود سهم نفت و کالاهای مرتبط با آن که در بند ۲۷ کتاب مقررات گمرک آمده است، از بودجه کاهش پیدا کند و دولت بر افزایش صادرات کالاهای غیرنفتی به‌خصوص کالاهای راهبردی که وزن اندک اما ارزش افزوده بالایی داشته باشند، متمرکز شود.
به گزارش جمله و بر پایه گزارش مرکز مطالعات اقتصادی اتاق تهران، کاهش در آمدهای حاصل از صادرات غیرنفتی باعث شده نیاز کشور برای واردات از این محل تامین نشود. در واقع عامل مسلط در رشد واردات، افزایش ورود کالاهای واسطه‌ای بوده است. کالاهای واسطه‌ای حدود ۷۲ درصد ارزش واردات را در بر می‌گیرد این رقم از نظر وزنی ۹۰ درصد است.
در تعریف کالاهای واسطه باید گفت که این نوع کالاها از جمله مواردی هستند که برای به وجود آوردن کالاهای دیگر کاربرد دارند
به طور کلی می توان گفت که این نوع در کالاهای دیگر یا مواد تشکیل دهنده کالای مصرفی استفاده می شوند این نوع کالاهای تمام نشده و در حال تهیه هستند تولید کنندگان کالاهای نیمه تمام ممکن است آنها را تولید و خود استفاده نمایند و یا اینکه آنها را به شرکت های دیگر بفروشند این محصول نیمه تمام در ایجاد کالای واسطه ای ممکن است قسمتی از یک محصول نهایی شود و یا اینکه در فرآیند تولید تغییر نماید.
اما این آمار جدید دقیقا برخلاف وعده دولت است و همچنان بر اساس میزان وزن به ارزش صادراتی دست پیدا می‌کند واین درحالی است که کشورهایی نظیر ژاپن، چین، مالزی، هند و سنگاپور به درآمد بسیار بالایی از راه صادرات فناوری به خصوص تراشه‌ها و باطری ها رسیده‌اند و کشورهای همسایه ایران نیز با برندینگ کالاهای وارداتی از ايران به‌خصوص محصولات کشاورزی نظیر زعفران، آجیل و انواع شیرینی، آن را با نام کشور خود به اروپا و آمریکا صادر می‌کنند.
حتی درسالهای اخیر مرکزیت ایران در تولید و صادرات فرش دستباف که قرنها در انحصار ایرانیان بوده است، از دست رفته و عملا دست ایران از کالاهای ارزشمند خالی تر از گذشته شده است.
نکته نگران کننده دیگر از دست دادن تنوع کشورهای مقصد است. بیش از نیمی از صادرات غیرنفتی ایران تنها به دو کشور عراق و امارات متحده عربی صورت می‌گیرد، حال آنکه یکی از همسایگان ما یعنی ترکیه به حدود ۶۰ کشور جهان صادرات دارد.
مشکلات سریالی ناشی از تحریم‌ها، سوءمدیریت آشکار و عدم آشنایی مدیران دولتی با بازارهای جهانی، شکل گرفتن مافیا و انحصار در صادرات و و واردات نظیر آنچه در پرونده چای دبش رخ داد به‌علاوه عدم تنوع کالاهای صادراتی ایران از جمله مهمترین دلایل کوچک شدن مقاصد صادراتی کشور و کاهش ارزش اسمی صادرات غیرنفتی ایران است.
- نویسنده : ارسالی از سرویس اقتصادی
