کاوه ایرانی – روزنامه نگار / مناقشه میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان در منطقه کوهستانی قره‌باغ به درگیری شدید نظامی کشیده و بحرانی شده است. نخست‌وزیر ارمنستان وضعیت جنگی اعلام کرد و از شهروندان خواست خود برای “دفاع از کشور” آماده کنند. نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان گفت: «بر اساس تصمیم دولت، […]
کاوه ایرانی –
روزنامه نگار /
مناقشه میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان در منطقه کوهستانی قره‌باغ به درگیری شدید نظامی کشیده و بحرانی شده است. نخست‌وزیر ارمنستان وضعیت جنگی اعلام کرد و از شهروندان خواست خود برای “دفاع از کشور” آماده کنند. نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان گفت: «بر اساس تصمیم دولت، حکومت نظامی و بسیج کامل مردمی در جمهوری ارمنستان اعلام شده است این تصمیم بلافاصله پس از انتشار اجرایی میشود». این در حالی است که اتحادیه اروپا، روسیه و فرانسه کاهش تنش‌ها میان دو طرف و آغاز مذاکرات را خواستار شده‌اند.
به گزارش «جمله» دور تازه درگیری‌های نظامی در منطقه قره‌باغ، مناقشه میان آذربایجان و ارمنستان را وارد مرحله خطرناکی کرده و احتمال شعله‌ور شدن آتش جنگ را افزایش داده است.
گزارش‌ها حاکی است که نیروهای جدایی‌طلب در ناگورنا قره‌باغ صبح روز یکشنبه شش مهر، چهار بالگرد نظامی جمهوری آذربایجان را در این منطقه سرنگون کردند. وزارت دفاع ارمنستان نیز از ساقط کردن ۱۵ هواپیمای بدون سرنشین و همچنین انهدام ۱۰ دستگاه تانک در این منطقه خبر داده است.
بنابر گزارش‌ها، مقام‌های قره‌باغ می‌گویند که نیروهای جمهوری آذربایجان بامداد یکشنبه در امتداد خط مقدم جبهه قره‌باغ و از جمله شهر اصلی این منطقه یعنی استپاناکرت/خان‌کندی اقدام به «بمباران» و «از جمله بمباران اهداف غیرنظامی» کرده‌اند.
به گزارش رادیو اروپای آزاد ، نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان، نیز بامداد یکشنبه گفت که جمهوری آذربایجان به اهداف غیرنظامی در منطقه مورد مناقشه ناگورنو قره‌باغ حمله کرده است.
در بخشی از بیانیه امروز وزارت دفاع ارمنستان آمده است: «پاسخ ما متناسب (با این حملات) خواهد بود و مسئولیت کامل این وضعیت بر دوش رهبری نظامی-سیاسی آذربایجان است.»
این بیانیه می‌افزاید: «در حال حاضر، ارتش جمهوری آذربایجان در صدد انجام اقدامات تلافی‌جویانه است و موقعیت عملیاتی کاملا در کنترل نیروهای ما است.»
وزارت دفاع آذربایجان می‌گوید نیروهای زمینی، یگان‌های زرهی، و واحدهای موشکی و توپخانه‌ای این کشور با پشتیبانی پهپادی، بسیاری از سربازان، تأسیسات و خودروهای نظامی ارمنستان را «در جبهه و در عمق دفاعی» شناسایی و منهدم کردند.
مقام‌های محلی قره‌باغ نظامیان آذربایجان را متهم می‌کنند که در عملیات نظامی بامداد یکشنبه، اهداف غیرنظامی از جمله در شهر استپاناکرت، مرکز این منطقه را بمباران کرده‌اند.
در همین حال، وزارت دفاع جمهوری آذربایجان اعلام کرد که «ضد حمله‌ای را با هدف فرونشاندن اقدام جنگ‌طلبانه ارمنستان و تضمین امنیت جمعیت (ساکن در منطقه)» ترتیب داده است.
در همین حال، خبرگزاری رویترز به نقل از یک فعال مدنی ارمنی نوشت «یک کودک و زن متعلق به جامعه ارمنی این منطقه در جریان درگیری‌های روز یکشنبه کشته شده‌اند».
آذربایجان نیز اعلام کرد که درگیری اخیر در میان غیرنظامیان تلفاتی بر جای گذاشته است اما شمار دقیق آن هنوز مشخص نیست.
در همین حال، مقام‌های ناگورنو-قره‌باغ گزارشی مبنی بر کشته شدن ده نیروی نظامی در این منطقه را رد کرده‌اند.
آذربایجان نیز اظهارات وزارت دفاع ارمنستان مبنی بر انهدام بالگردها و تانک‌های ارتش آذربایجان را رد کرده و نیروهای ارمنی را به آغاز حمله‌های «عامدانه و هدفمند» در امتداد خط مقدم متهم ساخته است.
در ادامه تحولات مربوط به این منطقه، سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه، نیز به عنوان کشور میانجی‌گر بین ارمنستان و آذربایجان، با وزاری خارجه این دو کشور و همچنین ترکیه تلفنی گفت‌وگو کرد.
اتهام زنی متقابل درباره آغاز درگیری
آذربایجان ارتش ارمنستان را به آغاز عملیات «جنگ‌طلبانه» متهم کرده و اقدام نظامیان خود را تلافی‌جویانه و با هدف خنثی کردن این عملیات و تامین امنیت ساکنان منطقه عنوان می‌کند.
نخست‌وزیر ارمنستان ارتش آذربایجان را متهم به آغاز درگیری‌ها کرده و می‌گوید تمام مسئولیت‌ها در این بحران متوجه «رهبری نظامی – سیاسی» جمهوری آذربایجان است.
مطابق گزارش‌ها در درگیری‌های روز یکشنبه در این منطقه که در جنوب قفقاز واقع شده دست‌کم ۱۰ نظامی کشته و تعداد زیادی مجروح شده‌اند. روسیه که در این مناقشه جانب ارمنستان را می‌گیرد روز یکشنبه خواستار توقف هر چه سریع‌تر درگیری‌ها و پایبندی دو طرف به توافق آتش‌بس شد.
جانبداری قاطع ترکیه از آذربایجان
در مقابل ترکیه که با ارمنستان مشکلات سابقه‌داری دارد کاملا از جمهوری آذربایجان پشتیبانی می‌کند. عمر چلیک، سخنگوی حزب حاکم ترکیه در یک پیام توئیتری “تهاجم ارمنستان به آذربایجان” را محکوم کرده و آن را اقدام تحریک‌آمیز جدیدی در منطقه خوانده است.
به گزارش آناتولی، مصطفی شنتوپ، رئيس مجلس ترکیه در پیامی در فضای مجازی ارمنستان را به حمله به مناطق مسکونی در مرز آذربایجان و نقض آتش‌بس متهم کرد و نوشت: «ارمنستان تنها تهدیدی برای آذربایجان نیست بلکه یک دولت تروریستی است که امنیت منطقه را دچار اختلال می‌کند.»
رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه نیز گفته است “حمله ارمنستان به آذربایجان” بار دیگر اثبات کرد که این کشور “بزرگترین تهدید علیه برقراری صلح و آرامش در منطقه” است.
تاریخچه خونین قره باغ
اکثریت ساکنان قره‌باغ ارمنی هستند و این منطقه در دوران اتحاد جماهیر شوروی خودگردان بود. سه سال پس از فروپاشی شوروی در سال ۱۹۹۱، ارمنستان کنترل این منطقه را، که بخشی از جمهوری آذربایجان محسوب می‌شد در دست گرفت اما با تاریخچه این منطقه در می یابیم که این زخم ریشه ای تاریخی دارد و با چند قرارداد سیاسی درمان نمی شود.
از جمله این حوادث تاریخی می توان به کشتار سومقاییت اشاره کرد. این کشتار فاجعه‌ای بود که توسط شورشیان آذربایجانی ضد ارمنی‌های جمهوری آذربایجان ساکن شهر ساحلی سومقاییت در خلال فوریه ۱۹۸۸ میلادی به وقوع پیوست. برطبق آمار بیش از ۵۳ نفر ارمنی در این حوادث کشته شدند برخی نیز تعداد کشته‌ها را ده‌ها و حتی صدها نفر عنوان می‌کنند.
این حادثه در روز ۲۷ فوریه ۱۹۸۸ میلادی (زمانی که هنوز هیچ درگیری نظامی در منطقه قره‌باغ شروع نشده بود) گروه‌های عناصر افراطی جمهوری آذربایجان (در برابر بی‌تفاوتی نیروهای انتظامی آن جمهوری) شروع به قتل‌عام ارمنیان شهر سومقاییت در نزدیکی باکو نمودند.
در روز ۲۸ فوریه ۱۹۸۸ گروهی از نیروهای انتظامی شوروی وارد شهر سومقاییت شدند تا به این جنایات افراطی‌های آذربایجانی پایان دهند اما با مقاومت آشوبگران، موفق به این امر نشدند. در نهایت دولت مرکزی شوروی ناگزیر به ارسال نیروهای نظامی بیشتر و اعلام حالت حکومت نظامی برای خاتمه دادن به این قتل‌عام شد.
در قتل‌عام گنجه یا قتل‌عام کیروف‌آباد که در نوامبر ۱۹۸۸ میلادی توسط نیروهای آذربایجانی علیه مردم ارمنی‌تبار شهر گنجه صورت گرفت به رغم تلاش سربازان روسی بیش از ۱۳۰ نفر از ساکنان ارمنی این شهر کشته و بیش از ۲۰۰ نفر نیز مجروح شدند.
در قتل عام باکو که به مدت هفت روز ادامه داشت، از تاریخ ۱۳–۱۹ ژانویه ۱۹۹۰، بیش از چهارصد شهروند ارمنی، از جمله زن و کودک و سالمند، به فجیع‌ترین شکلی شکنجه شده و به قتل رسیدند. در این جنایت بسیاری از منازل ارمنیان این شهر مورد غارت قرار گرفته و به آتش کشیده شدند.
اعتبار محمد اف، از اعضاء (جبهه خلق)، در یک سخنرانی در روز ۲۴ آوریل ۱۹۹۰ در محل نمایندگی جمهوری آذربایجان در مسکو اظهار داشت:«من شخصاً شاهد چگونگی قتل دو ارمنی بودم. مهاجمان روی آنها بنزین ریختند و آنها را به آتش کشیدند».
در جریان جنگی که ۱۹۹۲ بر سر قره‌باغ بین دو کشور همسایه درگرفت و دو سال ادامه یافت حدود ۳۰ هزار نفر کشته و صدها هزار نفر آواره شدند.
ارمنستان و جمهوری آذربایجان سال ۱۹۹۴ بر سر برقراری آتش‌بس به توافق رسیدند اما در سال‌های گذشته بارها، و بار قبل سال ۲۰۱۶ این آتش‌بس نقض شده است.
به گزارش «جمله» دور تازه درگیری‌های نظامی در منطقه قره‌باغ، مناقشه میان آذربایجان و ارمنستان را وارد مرحله خطرناکی کرده و احتمال شعله‌ور شدن آتش جنگ را افزایش داده است.
گزارش‌ها حاکی است که نیروهای جدایی‌طلب در ناگورنا قره‌باغ صبح روز یکشنبه شش مهر، چهار بالگرد نظامی جمهوری آذربایجان را در این منطقه سرنگون کردند. وزارت دفاع ارمنستان نیز از ساقط کردن ۱۵ هواپیمای بدون سرنشین و همچنین انهدام ۱۰ دستگاه تانک در این منطقه خبر داده است.
بنابر گزارش‌ها، مقام‌های قره‌باغ می‌گویند که نیروهای جمهوری آذربایجان بامداد یکشنبه در امتداد خط مقدم جبهه قره‌باغ و از جمله شهر اصلی این منطقه یعنی استپاناکرت/خان‌کندی اقدام به «بمباران» و «از جمله بمباران اهداف غیرنظامی» کرده‌اند.
به گزارش رادیو اروپای آزاد ، نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان، نیز بامداد یکشنبه گفت که جمهوری آذربایجان به اهداف غیرنظامی در منطقه مورد مناقشه ناگورنو قره‌باغ حمله کرده است.
در بخشی از بیانیه امروز وزارت دفاع ارمنستان آمده است: «پاسخ ما متناسب (با این حملات) خواهد بود و مسئولیت کامل این وضعیت بر دوش رهبری نظامی-سیاسی آذربایجان است.»
این بیانیه می‌افزاید: «در حال حاضر، ارتش جمهوری آذربایجان در صدد انجام اقدامات تلافی‌جویانه است و موقعیت عملیاتی کاملا در کنترل نیروهای ما است.»
وزارت دفاع آذربایجان می‌گوید نیروهای زمینی، یگان‌های زرهی، و واحدهای موشکی و توپخانه‌ای این کشور با پشتیبانی پهپادی، بسیاری از سربازان، تأسیسات و خودروهای نظامی ارمنستان را «در جبهه و در عمق دفاعی» شناسایی و منهدم کردند.
مقام‌های محلی قره‌باغ نظامیان آذربایجان را متهم می‌کنند که در عملیات نظامی بامداد یکشنبه، اهداف غیرنظامی از جمله در شهر استپاناکرت، مرکز این منطقه را بمباران کرده‌اند.
در همین حال، وزارت دفاع جمهوری آذربایجان اعلام کرد که «ضد حمله‌ای را با هدف فرونشاندن اقدام جنگ‌طلبانه ارمنستان و تضمین امنیت جمعیت (ساکن در منطقه)» ترتیب داده است.
در همین حال، خبرگزاری رویترز به نقل از یک فعال مدنی ارمنی نوشت «یک کودک و زن متعلق به جامعه ارمنی این منطقه در جریان درگیری‌های روز یکشنبه کشته شده‌اند».
آذربایجان نیز اعلام کرد که درگیری اخیر در میان غیرنظامیان تلفاتی بر جای گذاشته است اما شمار دقیق آن هنوز مشخص نیست.
در همین حال، مقام‌های ناگورنو-قره‌باغ گزارشی مبنی بر کشته شدن ده نیروی نظامی در این منطقه را رد کرده‌اند.
آذربایجان نیز اظهارات وزارت دفاع ارمنستان مبنی بر انهدام بالگردها و تانک‌های ارتش آذربایجان را رد کرده و نیروهای ارمنی را به آغاز حمله‌های «عامدانه و هدفمند» در امتداد خط مقدم متهم ساخته است.
در ادامه تحولات مربوط به این منطقه، سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه، نیز به عنوان کشور میانجی‌گر بین ارمنستان و آذربایجان، با وزاری خارجه این دو کشور و همچنین ترکیه تلفنی گفت‌وگو کرد.
اتهام زنی متقابل درباره آغاز درگیری
آذربایجان ارتش ارمنستان را به آغاز عملیات «جنگ‌طلبانه» متهم کرده و اقدام نظامیان خود را تلافی‌جویانه و با هدف خنثی کردن این عملیات و تامین امنیت ساکنان منطقه عنوان می‌کند.
نخست‌وزیر ارمنستان ارتش آذربایجان را متهم به آغاز درگیری‌ها کرده و می‌گوید تمام مسئولیت‌ها در این بحران متوجه «رهبری نظامی – سیاسی» جمهوری آذربایجان است.
مطابق گزارش‌ها در درگیری‌های روز یکشنبه در این منطقه که در جنوب قفقاز واقع شده دست‌کم ۱۰ نظامی کشته و تعداد زیادی مجروح شده‌اند. روسیه که در این مناقشه جانب ارمنستان را می‌گیرد روز یکشنبه خواستار توقف هر چه سریع‌تر درگیری‌ها و پایبندی دو طرف به توافق آتش‌بس شد.
جانبداری قاطع ترکیه از آذربایجان
در مقابل ترکیه که با ارمنستان مشکلات سابقه‌داری دارد کاملا از جمهوری آذربایجان پشتیبانی می‌کند. عمر چلیک، سخنگوی حزب حاکم ترکیه در یک پیام توئیتری “تهاجم ارمنستان به آذربایجان” را محکوم کرده و آن را اقدام تحریک‌آمیز جدیدی در منطقه خوانده است.
به گزارش آناتولی، مصطفی شنتوپ، رئيس مجلس ترکیه در پیامی در فضای مجازی ارمنستان را به حمله به مناطق مسکونی در مرز آذربایجان و نقض آتش‌بس متهم کرد و نوشت: «ارمنستان تنها تهدیدی برای آذربایجان نیست بلکه یک دولت تروریستی است که امنیت منطقه را دچار اختلال می‌کند.»
رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه نیز گفته است “حمله ارمنستان به آذربایجان” بار دیگر اثبات کرد که این کشور “بزرگترین تهدید علیه برقراری صلح و آرامش در منطقه” است.
تاریخچه خونین قره باغ
اکثریت ساکنان قره‌باغ ارمنی هستند و این منطقه در دوران اتحاد جماهیر شوروی خودگردان بود. سه سال پس از فروپاشی شوروی در سال ۱۹۹۱، ارمنستان کنترل این منطقه را، که بخشی از جمهوری آذربایجان محسوب می‌شد در دست گرفت اما با تاریخچه این منطقه در می یابیم که این زخم ریشه ای تاریخی دارد و با چند قرارداد سیاسی درمان نمی شود.
از جمله این حوادث تاریخی می توان به کشتار سومقاییت اشاره کرد. این کشتار فاجعه‌ای بود که توسط شورشیان آذربایجانی ضد ارمنی‌های جمهوری آذربایجان ساکن شهر ساحلی سومقاییت در خلال فوریه ۱۹۸۸ میلادی به وقوع پیوست. برطبق آمار بیش از ۵۳ نفر ارمنی در این حوادث کشته شدند برخی نیز تعداد کشته‌ها را ده‌ها و حتی صدها نفر عنوان می‌کنند.
این حادثه در روز ۲۷ فوریه ۱۹۸۸ میلادی (زمانی که هنوز هیچ درگیری نظامی در منطقه قره‌باغ شروع نشده بود) گروه‌های عناصر افراطی جمهوری آذربایجان (در برابر بی‌تفاوتی نیروهای انتظامی آن جمهوری) شروع به قتل‌عام ارمنیان شهر سومقاییت در نزدیکی باکو نمودند.
در روز ۲۸ فوریه ۱۹۸۸ گروهی از نیروهای انتظامی شوروی وارد شهر سومقاییت شدند تا به این جنایات افراطی‌های آذربایجانی پایان دهند اما با مقاومت آشوبگران، موفق به این امر نشدند. در نهایت دولت مرکزی شوروی ناگزیر به ارسال نیروهای نظامی بیشتر و اعلام حالت حکومت نظامی برای خاتمه دادن به این قتل‌عام شد.
در قتل‌عام گنجه یا قتل‌عام کیروف‌آباد که در نوامبر ۱۹۸۸ میلادی توسط نیروهای آذربایجانی علیه مردم ارمنی‌تبار شهر گنجه صورت گرفت به رغم تلاش سربازان روسی بیش از ۱۳۰ نفر از ساکنان ارمنی این شهر کشته و بیش از ۲۰۰ نفر نیز مجروح شدند.
در قتل عام باکو که به مدت هفت روز ادامه داشت، از تاریخ ۱۳–۱۹ ژانویه ۱۹۹۰، بیش از چهارصد شهروند ارمنی، از جمله زن و کودک و سالمند، به فجیع‌ترین شکلی شکنجه شده و به قتل رسیدند. در این جنایت بسیاری از منازل ارمنیان این شهر مورد غارت قرار گرفته و به آتش کشیده شدند.
اعتبار محمد اف، از اعضاء (جبهه خلق)، در یک سخنرانی در روز ۲۴ آوریل ۱۹۹۰ در محل نمایندگی جمهوری آذربایجان در مسکو اظهار داشت:«من شخصاً شاهد چگونگی قتل دو ارمنی بودم. مهاجمان روی آنها بنزین ریختند و آنها را به آتش کشیدند».
در جریان جنگی که ۱۹۹۲ بر سر قره‌باغ بین دو کشور همسایه درگرفت و دو سال ادامه یافت حدود ۳۰ هزار نفر کشته و صدها هزار نفر آواره شدند.
ارمنستان و جمهوری آذربایجان سال ۱۹۹۴ بر سر برقراری آتش‌بس به توافق رسیدند اما در سال‌های گذشته بارها، و بار قبل سال ۲۰۱۶ این آتش‌بس نقض شده است.
