در هشتاد و دومین جلسه علنی شورای اسلامی شهر مشهد مقدس کلیات طرحی به تصویب رسید که تاکنون با چالشها و واکنش های منفی و مثبت زیادی روبهرو شده است. به گزارش خبرنگار روزنامه جمله این طرح توسط کمیسیون برنامه و بودجه شورای اسلامی مشهد مقدس و در راس آن موسیالرضا حاجیبگلو نایب رئیس و سخنگوی شورای اسلامی شهر مشهد مقدس مطرح شده است. طرح جنجالی فوق در خصوص رایگان شدن بهای خدمات دریافتی از مسافرین ناوگان اتوبوسرانی مشهد است که باید این نکته را در نظر داشته باشیم سازمان اتوبوسرانی مشهد علاوه بر این که «ابر سازمان» شهرداری مشهد میباشد یکی از بهترین سازمانهای اتوبوسرانی کشور از لحاظ نوع خدمات، تعداد ناوگان، بروز بودن دانش فنی و … نیز میباشد. حال با توجه به شاخصه های سازمان اتوبوسرانی مشهد چرا چنین تصمیمی گرفته شده است جای سوال دارد؟
نگاهی به یک قانون
قانون درآمد پایدار شهرداریها و دهیاریها که در سال ۱۴۰۱ توسط مجلس شورای اسلامی تصویب شده است به صراحت اعلام نموده برابر ماده ۱۴ فصل سوم ضوابط اجرایی دستورالعمل ابلاغی (مستند به بند ۱ ماده ۵۵ قانون مالیات بر ارزش افزوده مصوب سال ۱۴۰۰ (تنفیذ تبصره ۳ ماده ۵۰ قانون مالیات بر ارزش افزوده مصوب سال ۸۷) قوانین و مقررات مربوط به اعطای تخفیف یا معافیت از پرداخت عوارض یا وجوه به شهرداری و دهیاری ملغی شده است) و با توجه به قانون اشاره شده و نادیده گرفته شدن قانون فوق توسط شورای اسلامی شهر مشهد و اصرار تعدادی از اعضای شورا برای اجرائی نمودن این طرح که همانگونه که در صحن علنی مشخص بود طرح فوق بدون برنامه و مطالعه و آینده نگری بوده و صرفاً شاید جنبه تبلیغاتی برای برخی از اعضای شورا دارد.
نتیجه یک نظرسنجی
سوالات مطرح شده توسط رئیس شورای اسلامی شهر و برخی از مخالفین طرح از طراحان و موافقین طرح بیپاسخ بود؛ چون طرح فوق فقط جنبه احساسی داشت نه علمی. طبق نظرسنجیهای انجام شده توسط مرکز ۱۳۷ شهرداری مشهد، اولویت مردم و زائرین کیفیت خدمات، کوتاه شدن سرفاصله خطوط، اتوبوسهای باکیفیت و … بود نه کرایه ۱۲۰۰ تومانی. یکی از ایرادات این طرح قطع روزانه نقدینگی ۱ میلیارد تومان درآمد پایدار شهرداری مشهد (سازمان اتوبوسرانی) است که باید توسط شهرداری جبران شود، شهرداری که برای امرار معاش خود نیز با مشکلات عدیدهای روبهروست چه برسد به جبران خسارت حدود ۳۳۰ میلیاردی اجرا، هرچند تلاش شهردار مشهد برای منصرف کردن اعضای شورای شهر با تصویب این طرح بینتیجه ماند ولی کورسوی امیدی به فرماندار و فرمانداری مشهد میباشد که با در نظر گرفتن قانونی که توسط اعضای شورای شهر نادیده گرفته شده مشکلات اجتماعی و امنیتی آینده این طرح را با وسواس بررسی نموده و با مخالفت خود جلوی ضرر رساندن به شهر را بگیرند، ضرری که شاید سالها طول بکشد تا شاید بتوان آن را جبران کرد.
مزایا و زیانها
نایب رئیس شورای اسلامی شهر مشهد در یکی از مزایای این طرح که با مخالفت صریح رئیس و تعدادی از اعضای شورا قرار گرفت استفاده خودرو سواران شخصی و … از خدمات اتوبوسرانی و در نتیجه کاهش آلودگی هوا و ترافیک را بیان نمود. البته باید در نظر گرفت که خودروسواران شخصی به خاطر مبلغ کرایه ۱۲۰۰ تومانی اتوبوس نیست که از این سیستم استفاده نمیکنند بلکه راحتی خود را بیشتر درنظر میگیرند. در این حال فرهنگ سازی درست انجام نشده در خصوص استفاده از حمل و نقل عمومی دلایل مهم عدم استفاده از حمل و نقل عمومی توسط خودروسواران است. بر فرض و در خوشبینانهترین حالت ممکن، شاید کمتر از ۵ درصد خودرو سواران شخصی بعد از تصویب این طرح راغب به استفاده از اتوبوس شوند که این مسئله باز مشکلات زیادی را ایجاد خواهد نمود.
طرح چند چالش
۱-تعداد ناوگان اتوبوسرانی مشهد جوابگوی نیاز امروزه مردم مشهد نیست چه برسد به افزایش تعداد مسافرین.
۲-بخش اعظمی از ناوگان اتوبوسرانی مشهد به دلیل نبود اتوبوس جدید فرسوده میباشد.
۳- با قطع پرداخت بهای خدمات توسط مسافرین عملا دو مسئله مهمی که سالها زمان و هزینه برای شهرداری مشهد به جهت شناسایی تعداد مسافرین هر خط، زمان پیک مسافرین و تقویت خطوط پرمسافر از بین خواهد رفت و عدم دریافت این آمار مشکلات زیادی را برای مردم و زائرین بوجود خواهد آورد. یکی دیگر از مشکلات این طرح مسئله سوخت هست که با توجه به قطع سیستمهای AVL و AFC پیمایش ناوگان مشخص نمیشود و سهمیه سوختی که توسط شرکت نفت اختصاص داده میشد با مشکلات زیادی مواجه خواهد شد. دیگر مشکل این طرح برای شرکتهای ورشکسته بخش خصوصی است که درآمد پایدار و به قول معروف آب باریک آنان قطع خواهد شد و با توجه به درخواستهای مکرر این شرکتها به عدم ادامه همکاری در سالهای اخیر این ذهنیت بوجود خواهد آمد که تکلیف این شرکتها، سرمایه گذاران و پرسنل آنان چه خواهد شد.
شو تبلیغاتی
این طرح به مطالعه آماری زیاد، تامین منابع مالی و در نظر گرفتن ناهنجاریهایی که ممکن است در آینده به وجود آورد نیاز دارد، در سال ۱۳۹۲ شهرداری مشهد ۲۰۱۲ دستگاه اتوبوس داشت که امروز این تعداد به جای افزایش به ۱۷۱۳ دستگاه کاهش پیدا کرده است که بخش مهمی از این ناوگان به دلیل تحریم و نبود قطعات با کیفیت زمینگیر است که شورای شهر مشهد به جای تهیه اتوبوس برای راحتی مردم با پاک کردن صورت مسئله میخواهد یک شو تبلیغاتی برای خود درست کند، شویی که شاید در ماههای آینده مضرات آن دودش در چشم مردم و زائرین خواهد رفت. در مبهم بودن این طرح هیچ جای شکی نیست و در صورت شکست این طرح چه کسی پاسخگو خواهد بود؟ آیا میشود دوباره بهای خدمات را به حالت قبل برگرداند و آیا هزینههای شکست طرح را باز باید مردم مشهد و زائرین جبران نمایند؟ با توجه به اصرار شهردار و معاونینش در عدم تصویب طرح و بررسی جنبه های مختلف آن و زیرساخت های جبران منابع مالی طرح به این نکته نیز باید اشاره کرد که شهرداری مشهد در سالهای گذشته در بحث تبلیغات بر روی بدنه و ایستگاههای اتوبوس شکست خورده است. اگر اعضای موافق شورای شهر بر ایجاد درآمد بر این بسترها تمرکز کردند باید یادآوری کنیم که این راه رفته به بن بست خواهد خورد.
چند پیشنهاد و سوال
در آخر چند پیشنهاد و سوال از این بزرگواران داریم:
۱- نظر سنجی بگذارید که آیا مردم مشهد دوست دارند کرایه اتوبوس رایگان شود یا به جای رایگان کردن، اتوبوسهای نو و باکیفیت و بیشتر وارد شود؟
۲-آخرین بار که به بخشهای سازمان اتوبوسرانی سر زدید کی بوده و آیا پای درد و دل پرسنل نشستهاید؟
۳- آخرین بار که سوار اتوبوس شدید و به محل کار رفتید کی بوده؟
۴- در صورت شکست این طرح، جبران خسارت وارده به سیستم و مردم را چه کسی گردن خواهد گرفت ؟
۵- آیا تاکنون توانستهاید سهم دولت چه این دولت چه دولتهای گذشته را از سوبسیدی که برای هر مسافر در نظر گرفته شده دریافت کنید؟
۶- برای جبران خسارت ۳۳۰ میلیاردی چه برنامهای دارید و آن را در چه مدت تامین خواهید نمود و به چه روشی؟
۷- مگر در اساسنامه سازمان اتوبوسرانی نیامده که باید بهای خدمات اخذ شود، این بند اساسنامه را چگونه رفع میکنید ؟
۸-تکلیف پرسنلی که بیکار میشوند چه خواهد شد؟
۹- چه تضمینی برای کاهش آلودگی هوا و ترافیک در صورت اجرای شدن این طرح دارید؟
۱۰- برای جبران کمبود اتوبوس چه برنامهای دارید؟
۱۱- سرنوشت و تکلیف من کارتهایی که دست مردم باقی میماند و برای آن کلی هزینه شده چه خواهد شد؟
۱۲-چه تضمینی وجود دارد که شورای بعدی، با یک مصوبه جدید دوباره از مردم کرایه اتوبوس بگیرد؟
۱۳-در اغلب کشورها کرایه رایگان و یا با تخفیف مخصوص معلمین و دانشجویان و بازنشستهها و معلولین هست. اما در مشهد چرا رایگان شود؟
۱۴-یکی از جاذبههای مهاجر پذیری و حاشیه نشینی در مشهد بحث ارزانی شهر مشهد در مقایسه با سایر شهرهای کشور است و رایگان شدن اتوبوس و چه بسا مصوباتی از این دست توسط شورای کنونی، به افزایش مهاجرتها و حاشیه نشین شهر دامن نمیزند؟