سرویس سیاسی- هجوم روسیه به کشور همسایه خود «اوکراین» که تمایل آشکاری به غرب دارد و فرسایشی شدن جنگی که تاکنون کسی نفهمید هدف اصلی روسیه از آن چه بوده است و چه میزان از خاک این کشور را -افزون بر شبه‌جزیره کریمه- اگر به کشور خود منضَم کند، دست از نبرد می‌کشد و همچنین ورود کشورهای غربی به دفاع از اوکراین در قالب ارسال تسلیحات پیشرفته، یک‌بار دیگر جهان را به میانه‌های دهه ۵ و ۶ قرن بیستم میلادی برد و جنگ سردی متفاوت با آن زمان را بر ریل تکرار آورد.
یک تفاوت این جنگ سرد با نوع منقرض شده قرن بیستمی‌اش این است که آلوده به جنگ سخت و آغشته به خون گرم است اما شباهت این جنگ سرد با قبلی، این است که در همه ساحت‌های سیاسی و اقتصادی خود را نشان می‌دهد و گویا قرار است برخی بافتاربندی‌های جدید برابر این جنگ سرد، ایجاد شود و توجه ویژه روسیه و چین به «پیمان شانگهای» و ایجاد تشکّلی جدید به نام «بریکس» و تهدید ضمنی به ایجاد نظم جدید جهانی در این بستر قابل تحلیل است.
افزون بر آن، برخی تشکّلات که از سال‌ها قبل با حضور کشورهای چین و روسیه فعالیت خود را شروع کرده بودند نیز دچار نوعی دوقطبی شدند و درصورت استمرار این تفاوت نگاه، مشکل بتوان پیش‌بینی کرد که به کارآمدی این نهادها و بافت‌های بین‌المللی آسیب وارد نشود و «جی۲۰» یکی از این بافتارها است.
«جی ۲۰» شامل ۱۹ کشور صنعتی جهان به انضمام اتحادیه اروپا است که در سال ۱۹۹۹ تأسیس شد و برای رسیدگی به مسائل عمده مرتبط با اقتصاد جهانی مانند ثبات مالی بین‌المللی، کاهش تغییر اقلیم و توسعه پایدار فعالیت می‌کند اما معمولاً وارد برخی مسائل حاشیه نیز می‌شود ازجمله در نشست سال گذشته که با حمله روسیه به اوکراین همزمان شده بود.
یکی از ویژگی‌های این گروه این است که مانند «جی ۸» که پس از اشغال کریمه توسط روسیه، اخراج این کشور را در پی داشت و به «جی۷» تغییر کرد، در انحصار کشورهای ابرقدرت و پرقدرت نیست و طیف وسیعی از کشورهای آسیایی، آفریقایی و آمریکای جنوبی و اقیانوسیه را در خود دارد و همین موجب می‌شود شاهد تعارض در اولویت‌های موردنظر اعضا در این گروه باشیم.
جای تعجب چندانی ندارد اگر اولویت کشورهایی چون آمریکا، انگلیس، فرانسه و آلمان با کشورهایی چون مکزیک، اندونزی، برزیل یا عربستان یکسان نباشد اما نشست سالانه ۲۰۲۳ که در دهلی‌نو پایتخت هندوستان در حال برگزاری است به شدن تحت تأثیر جنگ اوکراین و بلوک‌بندی جدید ناشی از آن است.
در شرایطی که برخی اعضای آن ازجمله «روسیه»، «چین» و «هندوستان به‌عنوان میزبان» آشکارا تلاش دارند از ورود به موضوع جنگ اوکراین پرهیز کنند و ریاست جمهوری هند نیز موضوع «یک زمین، یک خانواده، یک آینده» را برای این اجلاس انتخاب کرد که بر ارزش انسان‌ها، حیوانات، گیاهان و پیوند آنها در سیاره زمین و راه‌هایی برای ساختن آینده‌ای بهتر، ایمن‌تر و سبز تاکید می‌کند، آمریکا و شرکای نزدیک وی تلاش دارند چند گام از این شعار فراتر روند و به موضوع جنگ اوکراین ورود مستقیم داشته باشند.
روشن است که هر نوع اختلاف نظر یا حتی ناتوانی در رسیدن به اجماع در این مسائل، می‌تواند به کارآمدی این مجموعه آسیب جدی وارد کند.امروز این اجلاس در شرایطی برگزار می‌شود که جهان با بحران‌های بی‌سابقه در حوزه تولید غذا، جنگ و کودتا، محیط‌زیست مواجه است و به دلیل دوقطبی‌شدن و جنگ سردی که پیشتر از آن سخن گفته شد، احتمال رسیدن به اجماع جهانی درخصوص این مسائل نیز به پایین‌ترین سطح خود رسیده است.برخی کشورها چون روسیه، ساز خود را برداشتند و محکم و بی‌پروا می‌نوازند و برخی چون چین و هند، می‌خواهند هم با غرب و هم با روسیه در تعامل باشند و «جمعِ بین نَقیضَین» کنند و برخی نیز چون ترکیه از نادیده گرفته شدن، تا حدی عصبانی هستند و تلاش دارند بیش از گذشته، در صحنه‌های جهانی نقش‌آفرین باشند.
بی‌راه نیست اگر بگوییم «جی۲۰» به اندازه نهادهایی چون سازمان ملل و شورای امنیت، توان حل و فصل بسیاری از بحران‌های مبتلابه دنیای امروز را در سایه تفاهم و همدلی دارد اما جنگ اوکراین موجب شد دودستگی و دوقطبی بی‌سابقه‌ای که در میان اعضای این گروه بین‌المللی افتاد، از قدرت اجماع آن بر سر مسائل مهم جهانی بکاهد.
اجلاس دو روزه «جی۲۰» در شرایطی برگزار می‌شود که گرایش غرب با محوریت آمریکا بر طرح موضوع جنگ اوکراین و محکومیت روسیه، تأکید دارد اما چند کشور دیگر به محوریت هندوستان و چین تمایلی به رفتن در این مسیر ندارند و همین امر موجب پیچیدگی کار شد و باید ببینیم پس از پایان کار این اجلاس دو روزه، در بیانیه پایانی چه موضوعاتی طرح خواهد شد و کدام یک از این دو گرایش، موفق می‌شود رأی و نظر خود را بر دیگری تحمیل کند هرچند احتمال رسیدن به یک تفاهم در این اجلاس، احتمالی بسیار بعید است.
- نویسنده : ارسالی از سرویس سیاسی
