زهرا ایران‌شاهی / هرقدر که کشورها در جهت استفاده بهینه از منابع موجود خود در زمینه حمل ونقل دریایی تلاش کنند، به همان اندازه هزینه های پرداختی مردم و شرکت های حمل ونقلی باری برای دریافت خدمات حمل ونقل کاهش می یابد. چراکه رشد تکنولوژی در صنایع مختلف اگرچه برای دولت ها […]
زهرا ایران‌شاهی /
هرقدر که کشورها در جهت استفاده بهینه از منابع موجود خود در زمینه حمل ونقل دریایی تلاش کنند، به همان اندازه هزینه های پرداختی مردم و شرکت های حمل ونقلی باری برای دریافت خدمات حمل ونقل کاهش می یابد. چراکه رشد تکنولوژی در صنایع مختلف اگرچه برای دولت ها هزینه بر است اما منافع حاصل از رشد تراز تجاری به دلیل رشد شاخصه های تکنولوژی، سودآوری را به همراه خواهد داشت که در سایه تسریع فرایند لجستیک، صاحبان صنایع، مردم و دولت جملگی از آن منتفع خواهند شد. سازمان بنادر در این بخش تلاش قابل توجهی در این چند سال اخیر داشته است اما تورم داخلی و همچنین وابستگی به صنایع خارجی بویژه در بخش تامین قطعات، نگذاشته رشد ایران در مقایسه با کشورهای اطراف چشمگیر باشد. این در حالی است که صنعت حمل ونقل در سال های اخیر بعنوان الگوی رشد سایر صنایع، توانسته تولید داخلی قطعات موردنیاز خود را تا حد زیادی پیشرفته سازد. این در حالی است که در حال حاضر بر اثر تحریم ها مهم ترین راه های امکان مراوده تجاری از طریق بنادر شامل خطوط فاینانس و مالی و فعالیت های بانک ها، تقریبا مختل شده است. اگرچه دریچه هایی باز شده اما بطور چشمگیر و گسترده اتفاق جدی در این زمینه رخ نداده است. چراکه سهم نفت در بودجه عمومی دولت هنوز بـخش قابل توجهی را به خود اختصاص می دهد و عملا امکان دریافت پول نفت و حجم فروش نیز با صعف همراه شده است. بنابراین کاهش درآمدهای نفتی موجب کاهش تجارت و به تبع آن کاهش تردد کشتی در بنادر کشور و در نتیجه کاهش درآمد شرکت های کشتیرانی، فعالان و ذی نفعان در بنادر می شود. دقیقا همین نقطه است که فعالیت های سازمان بنادر در زمینه تلاش برای رشد تراز تجاری بر اقتصاد کشور اثرگذار شده است.
این در حالی است که به رغم وجود گزاره های فوق، مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی اخیرا گفته که به گواه آمار، بالاترین ترافیک و حجم تخلیه و بارگیری در بندر امام‌خمینی(ره)» مربوط به پارسال بوده و در بندر شهید رجایی انگیزه صادرات کماکان رو به افزایش است؛ به‌طوری‌که سال گذشته میزان صادرات غیر نفتی ۲ برابر واردات غیرنفتی بود. ۱۳۰ میلیون تن انواع کالا تا نیمه بهمن ماه، در بنادر تجاری کشور تخلیه و بارگیری شد که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۷,۵ درصد رشد داشته است.
محمد راستاد با اشاره به رشد ۲ و نیم درصدی صادرات و واردات غیر نفتی طی سال گذشته در بنادر بازرگانی ایران از افزایش ۷ و نیم درصدی ورود کشتی های اقیانوس پیما به بنادر تجاری خبر داد و گفت: پهلوگیری و ترافیک ۸ هزار فروند انواع کشتی های اقیانوس پیما به بنادر ایران، طی ده ماهه گذشته، نشان می دهد که هیچ یک از اهداف و اغراض دشمنان در تحریم های ایران موثر نبوده است.
گفتنی است که بیشترین فشار در بخش های حمل ونقل در دوران تحریم ها بر پیکره حمل ونقل دریایی است چراکه مانند همه دنیا، ۹۰ درصد از حمل ونقل بار از طریق آب های آزاد انجام می شود. این در حالی است که براساس آمار سازمان بنادر تا نیمه بهمن ماه میزان تخلیه و بارگیری کالا در بنادر بازرگانی کشور ۱۳۰ میلیون تن بوده است.
همچنین معاون وزیر راه و شهرسازی با اشاره به اینکه تردد، کشتی های تجاری در آب های ایران در شرایط کاملا ایمن انجام شده است، اظهارداشت: سازمان بنادر و دریانوردی برای رفع وابستگی و تامین تجهیزات مورد نیاز این سازمان از توان داخلی گام بزرگی برداشته است، از این رو در سال جهش تولید داخلی و حمایت از شرکت های سازنده ایرانی، ۷۶۷ قطعه مورد نیاز بندری و دریایی با استفاده از توان داخلی تولید شده است.
مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی ادامه داد: در سال گذشته ۱۸ دستگاه آرتی جی، به عنوان تجهیزات استراتژیک بندری، با ۲۱ میلیون یورو سرمایه گذاری در داخل کشور ساخته و در بنادر کشور به کارگرفته شد. وی به اقدامات گسترده سازمان بنادر و دریانوردی با حضور در مجامع جهانی، از جمله نشست های سازمان بین المللی دریانوردی ( IMO) و گفت: در اجلاس سالانه آیمو با حضور ۱۸۴ عضو این سازمان جهانی، اقدمات غیر قانونی آمریکا در اعمال فشار و تهدید به حمل و نقل دریایی ایران را گوشزد کردیم.
این در حالی است که رییس انجمن مهندسی دریایی، در گفت و گو با خبرنگار ما راکد ماندن تعدادی از بنادر و هدر رفتن سرمایه های ملی از این طریق را از جمله مهم ترین چالش های اقتصادی بنادر تعریف کرده است.
حسین فاضل قاعده مند شدن تعرفه های بندری، کاهش زمان انتظار کشتی ها در هنگام بارگیری و تخلیه و همچنین در لنگرگاه، حل مشکلات و نارسایی ها در زنجیره پشتیبانی بندری و وجود طرح جامع حمل ونقل دریایی را از مهمترین راهکارهای توسعه بنادر تجاری در کشور عنوان کرد و افزود: این مشکلات بیش از گذشته مورد بررسی قرار گرفته اند و توجه به این مسائل، می تواند در این شرایط اقتصادی، نفع جامعه دریایی و اقتصاد کشور را به همراه داشته باشد.
با این حال، آنطور که در آمار منتشر شده از سوی سازمان بنادر آمده، بنادر آبادان، اروند کنار، آستارا، امام خمینی، امیرآباد، انزلی، بوشهر، تیاب، جاسک، چابهار، چارک، چوئبده، خرمشهر، دیر، شهید باهنر، شهید رجایی، شهیدحقانی، فریدون کنار، قشم،گناوه، لنگه و نوشهر در این خصوص نسبت به مدت مشابه رشد ۱۰ درصدی را نسبت به مدت مشابه سال قبل شاهد هستند. بر همین اساس، بیشترین رشد طبق هفته‌های گذشته در بین شش آیتم کانتینری، کانتینری (M.TEU)، فله خشک، فله مایع، جنرال کارگو و فرآورده‌های نفتی در بحث تخلیه و بارگیری بنادر به فله‌های خشک برمی‌گردد که تا تاریخ ذکر شده نسبت به مدت مشابه سال قبل با رسیدن به عدد ۱۷.۵۱ میلیون تن و عبور از عدد ۱۶.۶۷ میلیون تن در مدت مشابه سال قبل به رشد ۵ درصدی رسیده است. فله مایع، جنرال کارگو و نفتی هم دیگر آیتم‌هایی هستند که با رشد نسبت به مدت مشابه سال قبل از آمار خود در سال ۹۷ عبور کردند و در فاصله چند روزی که به پایان سال ۹۸ باقی مانده یک رکورد را همچون فله مایع به ثبت رساندند.
گفتنی است که براساس تجمیع سخنان کارشناسان و آمار منتشر شده از سوی سازمان بنادر می توان دریافت که رشد کند بنادر کشور، به رشد و توسعه قوی تری در سال های اخیر تبدیل شده است اما فرصت های موجود در صنعت حمل ونقل دریایی کشور شامل: موقعیت خوب جغرافیایی کشور برای افزایش میزان ترانزیت کالا، توانایی تبدیل شدن بنادر ایران به قطب های تجاری بالقوه، تسریع در مهیا کردن بنادر تجاری کشور در سواحل جنوبی برای پذیرش کشتی های نسل جدید، تشویق صاحبان کالا به استفاده از کانتینر و اعمال تخفیف در حقوق و عوارض بندری برای کشتی های کانتینربر، سیاست گذاری متمرکز برای فعالیت های مرتبط با تجارت الکترونیکی و دسترسی شرکت های کارگزاری خارجی به شبکه ارتباطی دریایی هستند که لازم است به این موارد توجه بیشتر شود.
بنابراین ادامه خصوصی سازی و جلب مشارکت سرمایه های داخلی و خارجی در فعالیت های مختلف حمل ونقل دریایی، توسعه شبکه های پسکرانه‌ای و تکمیل حمل ونقل ریلی و آزادراهی در حدفاصل بین بنادر اصلی و مراکز صنعتی مهم می تواند به عنوان مهمترین اصول رونق بنادر ایران قلمداد شود.
گفتنی است که بنادر در راستای افزایش درآمد و رونق اقتصادی به دنبال ایجاد جاذبه‌ها و مشوق هایی برای جذب صاحبان کالا و مالکان کشتی هستند. بندری که در یک منطقه جغرافیایی دارای پتانسیل توسعه باشد می تواند به هاب تبدیل شود و نسبت به سایر رقبا جذب کالای بیشتر و در نتیجه رونق اقتصادی بهتری داشته باشد. بنابراین رقابت فزاینده در جذب کالا و کشتی در منطقه خلیج فارس با وجود بنادر جبل علی و… و رونق بخشی به تجارت بنادر شمالی باید مورد توجه قرار گیرد.
