سایه برین روزنامه نگار – بحث اینترنت آزاد ماهواره‌ای یا استارلینک (Direct To Cell)، بیش از یک سال است که همزمان با محدودیت‌های شدید اینترنت، بیش از گذشته در ایران پررنگ شده‌است. اینترنت استارلینک، اینترنتی است که امواج آن از طریق ماهواره ارسال می‌شود و کاربر برای دریافت نت باید از تجهیزات مخصوص یعنی دیش و دریافت‌کننده امواج استفاده کند. همچنین امکان ارسال پیامک، تماس صوتی و انتقال داده از طریق این سرویس امکان‌پذیر است و تمام گوشی‌های ال‌تی‌ئی (LTE) می‌توانند از طریق استارلینک به شبکه متصل شوند.
حال استارلینک هفته گذشته، برنامه زمانی اتصال مستقیم شبکه این شرکت به تلفن‌های همراه عادی را منتشر کرد. بر این اساس تا دو سال دیگر، همه تلفن‌های همراه به اینترنت ماهواره‌ای متصل خواهند شد و این برنامه‌ریزی برای تحقق دسترسی همگان به شبکه جهانی در نظر گرفته شده‌است. به دنبال این خبر، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی ابراز نگرانی کرد و خواستار «جرم‌انگاری خرید و فروش و بهره‌برداری از تجهیزات و اشتراک بدون مجوز» این نوع اینترنت شده‌است. در این گزارش در خصوص موانع مختلف اقتصادی، فنی و حقوقی این ماهواره تذکراتی داده شده که بخش قابل توجهی از این تذکرات کاملا درست و بدیهی هستند. طبق این گزارش، استارلینک در چند کشور از رگولاتور دولتی مجوز ارائه سرویس گرفته‌است. در آسیا فقط ژاپن این مجوز را ارائه کرده است. در اقیانوسیه کشورهای استرالیا، نیوزیلند و جزایر تونگا؛ در آمریکای جنوبی سه کشور برزیل، شیلی و کلمبیا؛ در آمریکای شمالی کشورهای ایالات متحده آمریکا، کانادا، مکزیک، جمهوری دومینیکن، پورتوریکو و جاماییکا؛ در اروپا بسیاری از کشورها از جمله انگلیس، آلمان، فرانسه، اتریش، هلند و… در قاره آفریقا اما هنوز هیچ کشوری مجوزی برای فعالیت استارلینک صادر نکرده‌است. در این خصوص اما ما باید صراحتا اعلام کنیم که به محض ورود این مهمان ناخوانده به ایران، علی‌رغم هرمدل سخت‌گیری و محدودیتی، قطعا تمام مردم به آن متصل خواهند شد. علت آن هم این است که دولت تا امروز به بخش قابل توجهی از خواسته‌های جامعه در خصوص اینترنت، اهمیتی نداده و گرانی ارتباطات، محدودیت شدید، فیلتر شدن تمام برنامه‌های خارجی بدون آنکه ضرر احتمالی آنها به جامعه تبیین شود (به جز برنامه‌های ساخت چین و روسیه)، سرعت وحشتناک پایین نت و تحمیل اجباری برنامه‌های داخلی به جامعه، تنها تعدادی از این مشکلات است و مشکلات تخصصی تر هم جای خود را دارد. لازم به ذکر است که برنامه‌های داخلی، با کیفیت و حرفه‌ای هستند و بعضی از آنها حتی قابلیت اتصال در برابر محدودکننده‌هایی چون فیلترشکن را هم دارند اما چرا باید چنین برنامه‌های بی نظیری، برای استفاده شدن، تحمیل شوند؟ قطع به یقین با این میزان کیفیت، در صورت یکسان بودن شرایطی دسترسی به مثلا Whats App و بله، تعداد کسانی که بله را انتخاب می‌کنند، کم نخواهد بود. تنها مشکل ما، اجبار استفاده و نداشتن حق انتخاب است.
مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارش خود متذکر شده‌است: «یکی از موانع قانونی مهمی که ماهواره‌های مخابراتی غیردولتی با آن مواجه هستند، موضوع به رسمیت شناختن و حقوق سرزمینی است. طبق معاهدات بین‌المللی، دولت‌ها مجاز به جلوگیری یا مخالفت با حرکت ماهواره‌های غیرنظامی بر فراز سرزمین‌های خود نیستند. با این حال، آنها توانایی اعمال کنترل بر دسترسی به سیگنال‌های ماهواره‌ای و استفاده از خدمات ارتباطی ماهواره‌ای توسط کاربران داخلی را دارند که این اختیار بر اساس حقوق سرزمینی آنهاست. در کنار مسائل حقوقی، هزینه بالای اشتراک ماهیانه و تجهیزات اتصال، عدم امکان دریافت خدمات و پرداخت ریالی برای خرید اشتراک ماهیانه به دلیل تحریم از جمله موانع اقتصادی توسعه و فراگیر شدن اینترنت ماهواره‌ای در کشور ذکر شده است.»
در بخش دیگر این گزارش آمده است: «محدودیت مسئولیت کشورها از طریق اصل مراقبت مقتضی» مورد حقوقی دیگری است که در موضوع فراگیری اینترنت ماهواره‌ای مورد توجه مرکز پژوهش‌ها قرار گرفته است. در توضیح این اصل آمده است: «هر دولتی موظف است اجازه ندهد که آگاهانه از قلمرویش برای اعمال ناقض حقوق سایر دولت‌ها استفاده شود.» وجود زباله‌های فضایی در مدار پایین، میزان تاخیر بسیار بالا نسبت به نسل جدید اینترنت زمینی (فیبر نوری)، محدودیت آسمان تاریک و آرام، قابلیت ردیابی محل قرارگیری پایانه (ترمینال) و ارتباط آن با ماهواره نیز از جمله دشواری‌های مربوط به فراگیر شدن این تکنولوژی است.»
ما نیز با علل نگرانی مرکز پژوهش‌های مجلس مخالف نیستیم اما حاکمیت خود قضاوت کند که وقتی شرایط اینترنت داخلی این چنین است، آیا راهی جز منتظر استارلینک بودن باقی خواهد ماند؟!
اینترنت ایران، هیچ‌وقت شرایط بسامانی نداشت و حالا با یک‌ساله شدن مشکلات شدید، از کانال محدود، به کانال غیرقابل تحمل وارد شده‌است. هرچه منتقدان و مردم متذکر شدند که این اینترنت اصلا در شان مردم ایران نیست و با توجه به گسترش فناوری روز دنیا خجالت‌آور است، به خرج هیچ‌کس نرفت و هر روز وزیر ارتباطات از آمارهایی صحبت کرد که یا وجود خارجی نداشتند یا اصلا قابل افتخار نبودند. امروز که دسترسی به اینترنت آزاد مردم کشور، از همیشه قریب‌تر است، دولت یا خواسته‌های مردم در خصوص اینترنت را تحقق می‌بخشد یا تن به جاسوسی ماهواره‌هایی از ناکجاآباد را می‌دهد و متاسفانه هیچ راه میانه‌ای جز این دو وجود ندارد.
- نویسنده : ارسالی توسط سایه برین
