تهران- ایرنا- از ضرب‌الاجل دوماهه مجلس شورای اسلامی به آمریکا در قالب طرح «اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها» تنها یک ماه آن باقی مانده‌است. در این دوره مشخص و محدود که مدیر کل آژانس آن فرصت را اندک می‌داند، توپ در زمین «جو بایدن» قرار دارد تا پایبندی خود را به برجام نشان دهد. با […]
تهران- ایرنا- از ضرب‌الاجل دوماهه مجلس شورای اسلامی به آمریکا در قالب طرح «اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها» تنها یک ماه آن باقی مانده‌است. در این دوره مشخص و محدود که مدیر کل آژانس آن فرصت را اندک می‌داند، توپ در زمین «جو بایدن» قرار دارد تا پایبندی خود را به برجام نشان دهد.
با نزدیک شدن به ۳۰ دی ماه و زمان ورود بایدن به کاخ سفید در قامت رییس جمهوری جدید آمریکا، بازار گمانه زنی ها در ارتباط با بازگشت وی به توافق هسته ای داغ تر از قبل شده است. در این میان اما اقدامات کاهنده ایران از یک سو و مهلت محدود بایدن برای اعتمادسازی و رفع تحریم از سوی دیگر، نگرانی هایی را برانگیخته است.
«رافائل گروسی» مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی از جمله این افراد است که درباره تداوم چنین وضعیتی هشدار داده است. وی به تازگی در گفت وگو با خبرگزاری «رویترز» با اشاره به پایان دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ تاکید کرد: روشن است که بحث سر چند ماه نیست. بلکه ما فقط چند هفته دیگر پیش رو داریم.
گروسی در بخش دیگری از این مصاحبه با بیان اینکه ایران به سرعت در حال حرکت به سوی غنی‌سازی ۲۰ درصدی اورانیوم است، افزود: زمانی که ایران این مساله را آژانس اطلاع داد زمان اجرای آن مشخص نبود اما اکنون ما در یک واقعیت تازه‌ای قرار داریم. فرآیند غنی سازی آغاز شده است و هر روز باید ببینیم چه میزان می‌توانند تولید کنند.
الزام تهران به اجرای مصوبه مجلس
بعد از پیروزی بایدن در انتخابات آمریکا، نمایندگان مجلس شورای اسلامی با هدف فشار بر طرف غربی برای انجام تعهدات برجامی، وارد گود شدند. آنان ۱۲ آذرماه طرح «اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از منافع ملت ایران» را با ۲۳۲ رای موافق به تصویب رساندند.
طرح نمایندگان که بعد از تصویب، شکل قانونی به خود گرفت، دولت و سازمان انرژی اتمی را مکلف می کرد طی سه ماه عملیات نصب، تزریق گاز، غنی‌سازی و ذخیره سازی مواد را با درجه غنای مورد نیاز با حداقل ۱۰۰۰ دستگاه ماشین IR-۲M آغاز کنند. همچنین در مدت یاد شده عملیات غنی سازی و تحقیق و توسعه با ماشین‌های ۶ IR را با حداقل ۱۶۴ ماشین از این نوع آغاز و آن را در یک‌سال به هزار دستگاه ماشین توسعه دهند.
دولت در قانون یاد شده موظف است براساس بندهای ۳۶ و ۳۷ برجام طی دو ماه از تصویب این قانون، دسترسی‌های نظارتی فراتر از پروتکل الحاقی براساس برجام را متوقف کند. علاوه بر آن، دولت موظف شده سالانه به میزان حداقل ۱۲۰ کیلوگرم اورانیوم با غنای ۲۰ درصد را تولید و در داخل کشور ذخیره کند. همچنین مطابق ماده ۶ قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها، دولت موظف است در صورت عادی نشدن روابط کامل بانکی، عدم رفع کامل موانع صادرات و فروش نفت دو ماه پس از لازم اجرا شدن قانون، اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی را متوقف سازد.
از آنجا که طرح مجلس بعد از تصویب و تایید شورای نگهبان شکلی قانونی به خود گرفت از سوی دولت لازم الاجرا شد. «محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه چندی پیش در حساب کاربری خود در توئیتر نوشت: ما بر اساس مصوبه پارلمانمان، غنی‌سازی ۲۰ درصدی را از سر گرفتیم و به نحو مقتضی به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اطلاع‌رسانی شده است.
پیش از برداشته شدن این گام، مسوولان ایران در نامه‌ای به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، مدیر کل این نهاد راستی آزما را از قصد خود برای شروع غنی‌سازی ۲۰ درصدی آگاه کردند. در این نامه که در گزارشی از سوی آژانس به اطلاع کشورهای عضو نیز رسید، آمده است: «مطابق مصوبه اخیر مجلس شورای اسلامی و به‌منظور پایبندی به این مصوبه، سازمان انرژی اتمی قصد دارد اورانیوم تا غنای ۲۰ درصد را در کارخانه غنی‌سازی سوخت فردو تولید نماید»
پیام طرح مجلس و غنی‌سازی ۲۰ درصدی
از نگاه ناظران، آغاز غنی‌سازی ۲۰ درصدی ایران پاسخی به عهدشکنی های مکرر غرب بود که پیام هایی را به آنها در آستانه ورود بایدن به کاخ سفید مخابره می کرد؛ پیام هایی چون پایان راهبرد صبر و انتظار ایران در مقابل تعهدگریزی طرف مقابل، توانمندی هسته ای و بومی سازی این فناوری در ایران به منظور تسهیل در بازگشت به شرایط پیشابرجام و همچنین عزم جزم تهران در کاهش تعهدات با هدف متوازن سازی آنها.
اما مخاطب خاص ایران، شخص بایدن بود که قبل و بعد از پیروزی در انتخابات ۲۰۲۰ همواره بر بازگشت آمریکا به توافق هسته ای تاکید می کند. اگر وی به راستی خواستار احیای برجام است باید از طرح شرط و شروط بی ربط به توافق دست برداشته و سریعا به رفع تحریم اقدام کند.
«رفع تحریم» و «جبران خسارت» مهمترین مطالبات طرف ایرانی است که در صورت برآورده شدن آنها، می توان به احیای برجام امیدوار بود. به تازگی رهبری نیز در این خصوص تاکید کردند «می گویند آمریکا به برجام برگردد یا برنگردد، ما هیچ اصرار و عجله ای نداریم که آمریکا به برجام بازگردد. مساله ما برگشتن یا برنگشتن آمریکا نیست. مطالبه منطقی و عقلانی ما رفع تحریم هاست». رهبری موضوع خسارت را نیز مطرح کرده و فرمودند: مساله خسارت ها هم وجود دارد که در مراحل بعدی دنبال خواهد شد.
ضمن اینکه حجت الاسلام «حسن روحانی» رئیس جمهوری نیز چندی پیش در جلسه هیات دولت تصریح کرد: اگر بایدن گفت که آمریکا می خواهد در مسیر قانون قرار گیرد و به تعهداتش عمل کند، جواب ما صریح، روشن و ساده است و می گوییم اگر شما به همه تعهدات خود عمل کردید، ما نیز به همه تعهدات خود عمل خواهیم کرد.
در مجموع، از مهلت دو ماهه ای که طرح «اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها» مجلس برای آمریکا تعیین کرده، یک ماه آن سپری شده و تنها یک ماه دولت بایدن فرصت دارد تا اقدامی ملموس و عینی در زمینه رفع تحریم ها بردارد؛ در غیر این صورت بر ناهمواری های موجود بر سر راه احیای توافق هسته ای افزوده می شود. از این رو است که گروسی چند روز پیش از تداوم این روند ابراز نگرانی و تاکید کرد «واضح هست که فرصت ما چند ماهه نیست، فقط چند هفته فرصت داریم.»
