زهرا ایران‌شاهی / با توسعه لجستیک در بنادر شاهد توسعه ۲۵ درصدی غیرفیزیکی ظرفیت‌ها و کاهش ۳۰ درصدی هزینه‌ها در سطح ملی خواهیم بود که مصرف‌کننده نهایی نیز از آن منتفع می‌شود. لازم است که توجه داشته باشیم که افزایش سهم ریل در بندر به معنای کاهش سهم جاده نیست بلکه براساس وجود موازنه […]
زهرا ایران‌شاهی /
با توسعه لجستیک در بنادر شاهد توسعه ۲۵ درصدی غیرفیزیکی ظرفیت‌ها و کاهش ۳۰ درصدی هزینه‌ها در سطح ملی خواهیم بود که مصرف‌کننده نهایی نیز از آن منتفع می‌شود. لازم است که توجه داشته باشیم که افزایش سهم ریل در بندر به معنای کاهش سهم جاده نیست بلکه براساس وجود موازنه بین ریل و جاده، مساله اقتصادی شدن ریل مطرح است.
در همین زمینه اگرچه در یکی دو سال اخیر شاهد اتصال مراکز بار به ریل در گوشه و کنار کشور بوده‌ایم اما اهداف کلان در این زمینه به اتصالات کلی و شبکه‌ای مویرگی نیاز دارد که این اهداف را پوشش دهد. درحال‌حاضر سهم بنادر از ریل ۱۵ درصد است که باید به ۳۰ درصد برسد. این در حالی است که اولویت اتصال، لازم است که بندر چابهار به‌عنوان تنها بندر اقیانوسی کشور که از تحریم‌ها نیز معاف است باشد؛ بنابراین اگرچه اهداف توسعه ریلی که در ماه‌های اخیر بیان شده بندر شهیدرجایی است اما برخی معتقدند اگر قرار است گامی درزمینه جبران عقب‌ماندگی تاریخی بندرها از توسعه ریلی برداشته شود، بندر چابهار در اولویت است.
گفتنی است که سالانه در بندر شهید رجایی بیش از ۸۰ میلیون تن کالا جابه‌جا می‌شود و سهم ریل از حملونقل این بندر کمتر از ۱۰ درصد است. همچنین سهم جابه‌جایی ریلی کانتینر در این بندر حدود ۳ درصد برآورد می‌شود.
این در حالی است که تابستان امسال، مدیرعامل راه‌آهن از امضای تفاهمی ریلی بین این نهاد و سازمان بنادر و دریانوردی با محوریت توسعه ریلی بندر شهید رجایی خبر داد؛ تفاهم‌نامه‌ای که می‌تواند نویدبخش سرعت گرفتن توسعه ریلی در بنادر باشد.
سعید رسولی گفت: «تلاش ما این است که سهم جابه‌جایی ریلی بار را در بندر شهیدرجایی افزایش دهیم، به همین منظور بین شرکت راه‌آهن و سازمان بنادر و دریانوردی، تفاهم‌نامه‌هایی امضاشده تا ظرفیت تخلیه و بارگیری اعم از بار فله و کانتینری با استفاده از شبکه ریلی در این بندر افزایش یابد و بار بیشتری با قطار جابه‌جا شود.»
در همین زمینه نیز مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی نیز در اینباره معتقد است که در مرزهای دریایی در شمال کشور ریل به مجاورت بندر آستارا رسیده است و در صورت اتصال راه آهن به بندر انزلی اتفاق بزرگی رخ خواهد داد.
محمد راستاد یکی از اهداف بزرگ سازمان بنادر و دریانوردی توسعه حمل و نقل چندوجهی و ایجاد دسترسی به کرانه ها از طریق یکی از شقوق حمل و نقل می داند. چراکه به طور حتم توزیع کالا با سایر شقوق حمل و نقل به ویژه حمل و نقل ریلی منجر به ایجاد مزیت‌های رقابتی برای بنادر تجاری کشور می‌شود.
راستاد در اینباره تصریح کرد: اصولا ارزیابی بنادر تجاری در دنیا از بابت رقابت پذیر بودن آنها امکان بهره گیری کامل از حمل و نقل چندوجهی است که در همین راستا سیاست ما افزایش سهم حمل و نقل ریلی در بنادر است.
معاون وزیر راه و شهرسازی در بیان اینکه تمرکز ما در این خصوص در بندر شهیدرجایی است، گفت: مطالعاتی در این زمینه با استفاده از مشاوران داخلی و خارجی شروع شده تا چگونگی زیرساخت ریلی بندر شهیدرجایی مشخص و سهم کالاهای کانتینری افزایش یابد. بنابراین پروژه هایی که باید منجر به توسعه زیرساخت های ریلی در بنادر شود در دستور کار قرار خواهد گرفت.
گفتنی است که سازمان بنادر همواره با توجه به وجود عمده کالاهای فله کشور در بندر امام خمینی (ره) به دنبال افزایش ظرفیت و بهره برداری ریلی در این بندر است و در بنادر شمالی کشور نیز در بندر امیرآباد به عنوان یکی از بنادر مهم ریل پایه کشور، اسکله رو رو- ریلی در این بندر تکمیل شده است. این اسکله کمک می کند تا بتوان کشتی های رو رو ریلی را در بندر امیرآباد پذیرش کرد. رویکرد سازمان بنادر در این زمینه و در بنادر شمالی کشور، اتصال ریل به تمام اسکله ها است. این در حالی است که هدف این سازمان توسعه حمل و نقل ریلی در داخل بندر چابهار- به عنوان مهمترین بندر اقتصادی کشور که از تحریم ها نیز معاف است و تنها بندر اقیانوسی کشور محسوب می شود- و اتصال آن به راه آهن چابهار- زاهدان نیز هست.
این در حالی است که به طور کلی می توان گفت که ریل، ضامن تعادل در نرخ تمام‌شده حمل کالا و حفظ سلامت بیشتر فیزیکی آن خواهد بود. کاهش حوادث جاده‌ای و آلودگی‌های زیست‌محیطی را هم که اضافه کنید پی به‌ضرورت توسعه ریل در بنادر- هرچه سریعتر- می‌برید.
چابهار تا امروز از مزیت ریل محروم مانده، هرچند دولت در دوره‌های گذشته سیاست‌هایی در این زمینه داشته و راه‌آهن چابهار درحال‌حاضر در دست اجراست اما توجهی که بایدوشاید برای رسیدن ریل به چابهار، وجود نداشته است؛ چون اگر چابهار به شبکه ریلی متصل بود، امروز همه اسکله‌های بندر امام خمینی (ره) پر نبود و برخی از این کشتی‌ها می‌توانستند به چابهار بروند؛ بنابراین به دلیل اینکه درحال‌حاضر بندر امام خمینی (ره) مزیت ریلی و زیرساخت‌های لازم برای تخلیه و بارگیری را دارد، مقصد کشتی‌ها به‌ویژه کشتی‌های فله‌بر و باری شده اما اگر زیرساخت‌های مناسب لجستیکی ازجمله راه‌آهن در بندر چابهار فراهم شود، می‌توان دست‌کم کالاهایی را که قرار است در شرق، جنوب شرقی و شمال شرقی کشور توزیع شود، در این بندر تخلیه شوند که این به معنی کاهش مسافت دریایی و زمینی حمل و درنهایت، کاهش نرخ تمام‌شده کالا نیز هست. اصلی که همه افراد درگیر در امر حمل ونقل را به سود بیشتری خواهد رساند.
