جمله، سرویس حمل و نقل/ خیراله خادمی، معاون وزیر راه و شهرسازی و مدیرعامل شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل‌ونقل در گفتوگو با مدیریت ارتباطات و اطلاع‌رسانی شرکت ساخت وتوسعه، بهره‌برداری از ۷۰۰ کیلومتر مسیر آزادراهی جدید و بیش از ۱۲۰۰کیلومتر مسیر ریلی تا پایان دولت را بخشی از تعهدات وزارت […]
جمله، سرویس حمل و نقل/
خیراله خادمی، معاون وزیر راه و شهرسازی و مدیرعامل شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل‌ونقل در گفتوگو با مدیریت ارتباطات و اطلاع‌رسانی شرکت ساخت وتوسعه، بهره‌برداری از ۷۰۰ کیلومتر مسیر آزادراهی جدید و بیش از ۱۲۰۰کیلومتر مسیر ریلی تا پایان دولت را بخشی از تعهدات وزارت راه و شهرسازی اعلام کرد. در ادامه مشروح این گفتوگو را می‌خوانید.
به روزهای پایانی سال ۱۴۰۰ رسیدیم، ارزیابی شما از میزان تحقق ماموریت‌ها و فعالیت‌های شرکت ساخت در سال ۱۴۰۰ چیست؟
طبق برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته به منظور توسعه شبکه حمل و نقل کشور در سالجاری به ویژه در بخش ریلی و آزادراهی پروژه‌هایی با پیشرفت فیزیکی بالاتر و موثر در روان سازی ترافیک در کریدورهای اصلی در اولویت قرار گرفتند.
در بخش توسعه شبکه ریلی خوشبختانه سال ۱۴۰۰ یکی از سال های درخشان در بخش ریلگذاری راه آهن محسوب می شود که با در نظر گرفتن متوسط ریلگذاری سالانه ۲۰۰ کیلومتر و بهره‌برداری ۱۷۰ کیلومتر در سال‌های گذشته، در این سال بیش از ۴۵۰ کیلومتر مسیر جدید ریلگذاری شد که با اتمام عملیات تکمیلی آن امکان بهره‌برداری از این مسیرها در سال ۱۴۰۱فراهم خواهد شد.
یکی از نقاط قوت توسعه شبکه ریلی کشور تامین ریل مورد نیاز خطوط راه‌آهن در داخل کشور است که با توجه به تحریم ها اگر این امکان فراهم نمی شد توسعه شبکه ریلی کشور متوقف می شد. در حال حاضر با در نظر گرفتن توان اجرایی – فنی داخلی در صورت تامین اعتبار مورد نیاز ظرفیت تحویل سالانه ۵۰۰ کیلومتر مسیر ریلی جدید وجود دارد.
در بخش آزادراهی نیز تکمیل ۲۰۰ کیلومتر مسیر آزادراهی جدید در برنامه پیش بینی شده بود که در بخش اجرایی اقدامات مناسبی صورت گرفت و بخشی از این پروژه ها به پیشرفت فیزیکی بالای ۹۵ درصد رسیده است. اما با توجه به کمبود اعتبار و سختی عملیات اجرایی در شرایط جوی نیمه دوم سال عملیات روسازی در بخشی از این پروژه ها باقی مانده است.
دو پروژه مهم آزادراهی کشور در سالجاری به بهره‌برداری رسید. آزادراه اراک- خرم آباد حدفاصل خرم آباد تا بروجرد به عنوان بخشی از کریدور شمال- جنوب کشور به طول ۶۷ كيلومتر به بهره‌برداری رسید و با حذف گردنه‌های صعب العبور مسیر، علاوه بر افزایش ایمنی، زمان سفر را از ۱٫۵ ساعت به ۴۵ دقیقه کاهش می‌دهد.
افتتاح تونل البرز در منطقه دو آزادراه تهران- شمال به طول حدود۶٫۵ كيلومتر به عنوان طولانی ترین تونل آزادراهی خاورمیانه یکی دیگر از مسیرهای افتتاح شده در سالجاری است و تمام تلاش ما این است که کل منطقه دو این آزادراه در سال ۱۴۰۱ آماده بهره برداری شود.
در بخش راه و بزرگراه حدود ۶۵۰۰ کیلومتر مسیر بزرگراهی در دست ساخت است که بیشتر آنها در محورهای شریانی کشور به صورت یک باند جديد در کنار مسیر موجود در حال ساخت است و این رقم باید به ۳۶ هزار کیلومتر راه و بزرگراه در کشور برسد. در حال حاضر ۲۰ هزار کیلومتر مسیر بزرگراهی موجود است و با در نظر گرفتن ۲۷۰۰ کیلومتر آزادراه در کشور باید حدود ۱۴ هزار کیلومتر مسیر آزادراهی و بزگرراهی برای تکمیل شبکه راه های کشور احداث شود. در سال۱۴۰۰ تا کنون شاهد افتتاح حدود ۵۵۰ کیلومتر راه و بزرگراه در سراسر کشور بودیم.
مهمترین سیاست‌ها و راهبردهای اجرایی در حوزه زیرساخت‌های حمل و نقل در دولت سیزدهم از دیدگاه جنابعالی چیست؟
با شروع دولت سیزدهم و حضور مهندس قاسمی در مقام وزیر راه و شهرسازی طی جلساتی منظم برنامه‌هایی مدون برای سال ۱۴۰۱ و تا پایان دولت در نظر گرفته شد تا پروژه‌هایی که در سه حوزه راه، راه‌آهن و آزادراه دارای پیشرفت فیزیکی بالایی هستند یا تکمیل شدن آنها تاثیر بسزایی در ترافیک شبکه حمل و نقل کشور دارد در اولویت برنامه کاری قرار بگیرد.
در حال حاضر۳۳۰۰ کیلومتر مسیر ریلی در کشور در حال اجرا است که ۱۴۵۰ کیلومتر از آن در قالب ۱۰ پروژه با پیشرفت فیزیکی بالاتر با توجه به سرمایه‌گذاری فراوانی که برای آن صورت گرفته است و اهمیتی که در شبکه حمل و نقل ریلی دارد در اولویت قرار دارد که تا پایان دولت تکمیل و به بهره برداری می‌رسد. اگر این اقدام صورت گیرد نزدیک به ۱٫۵ تا ۲ برابر متوسط ساخت سالانه ریل در کشور خواهد بود که اقدام قابل توجهی است.
از طرفی ۲ هزار و ۲۲۰ کیلومتر پروژه ریلی جدیددر شبكه در نظر گرفته شده است که با توجه به اهمیت آن در شبکه ریلی داخلی و بین المللی در برنامه کاری قرار می‌گیرند. این مسیرها عموما در راستای تکمیل کریدور ریلی شمال- جنوب، اتصال مرکز کشور به بنادر مهم جنوبی و ایجاد یک مسیر ارزان، ایمن و کوتاه برای ترانزیت بین المللی بار و مسافر از داخل ایران طراحی شده است. این مسیرها راه‌آهن کشور را به شبکه ریلی بین المللی اتصال می‌دهد یا در تکمیل شبکه داخلی بسیار با اهمیت است.
راه‌آهن رشت- آستارا با هدف تکمیل کریدور شمال- جنوب و اتصال به کشور روسیه و منطقه قفقاز، راه آهن چابهار- زاهدان و بعد اتصال آن به بیرجند و مشهد که کریدور ریلی ایران را به آسیای میانه متصل می‌کند و برای تکمیل کریدور ریلی شمال-جنوب در شرق کشور موثر است، راه آهن اهواز- اصفهان که اتصال بندر امام خمینی با ظرفیت بالای تخليه و بارگيري به مرکز کشور را فراهم می‌کند و راه‌آهن شیراز- بوشهر برای اتصال به بنادر جنوبی کشور نمونه این پروژه‌ها است.
این ابر پروژه‌ها نیازمند اعتبار سنگيني است که امیدواریم با استفاده از روش‌های دیگر تامین اعتبار این ابر پروژه‌های ملی- ریلی کشور را فعال کنیم و با تکمیل شبکه ریلی کشور مد حمل و نقل را به سمت ریل و ایجاد یک مسیر مناسب برای حمل و نقل ایمن‌تر و به صرفه‌تر تغییر دهیم.
در حوزه آزادراهی چطور؟
در حال حاضر ۱۰۵۰ کیلومتر مسیر آزادراهی در دست احداث است و در مقایسه با ۲۷۶۰ کیلومتر آزادراه موجود در کشور رقم قابل توجهی است، یعنی رقمی معادل ۴۰ درصد آزادراه های موجود در کشور، مسیر جدید در حال ساخت است که نشان از عزم دولت برای توسعه شبکه آزادراهی کشور دارد. همچنین ۱۳۰۰ کیلومتر مسیر آزادراهی آماده سرمایه‌گذاری و ۱۸۸۰ کیلومتر نیز در مرحله مطالعه است.
طبق سیاست و برنامه تدوین شده مقرر است حداقل ۷۰۰ کیلومتر از این مسیرها تا پایان دولت تکمیل و به بهره‌برداری برسد. متوسط ساخت آزادراه در کشور ۸۰ کیلومتر در سال است و اگر بتوانیم این میزان از آزادراه را تا پایان دولت تکمیل و در دسترس هموطنان قرار دهیم بيش از ۲ برابر متوسط سالانه ساخت در کشور احداث آزادراه صورت گرفته است که تاثیر بسیار بالایی در شبکه حمل ونقل کشور خواهد داشت.
این نکته قابل ذکر است که یکی از نیازهای اصلی کشور احداث ۱۰ هزار کیلومتر شبکه آزادراهی است که نیازمند همکاری بخش خصوصی برای رسیدن به این هدف هستیم و در حال حاضر این برنامه از طریق پیشنهاد بسته‌های تشویقی برای جذب سرمایه گذاران از طریق مجلس شورای اسلامی در حال پیگیری است.
مهمترین برنامههای اجرایی و عملیاتی حوزه زیرساخت های حمل و نقل در سال ۱۴۰۱ را بیان بفرمایید
در سالجاری توجه به مناطق محروم، تکمیل پروژه‌ها با پیشرفت فیزیکی بالا و رفع گلوگاه‌های ترافیکی در اولویت قرار دارد.
در حال حاضر ۴۳ هزار میلیارد تومان قرارداد ساخت آزادراه، بزرگراه و راه آهن درکشور داریم که ارزش روز آنها معادل ۱۲۰ هزار میلیارد تومان است. از طرفی تعهدات ما در موافقت‌نامه‌ها برای تکمیل شبکه حمل و نقل نیز بالای ۲۰۰ هزار میلیارد تومان است که نیازمند اولویت‌بندی در اجرا است برنامه به نحوی تدوین شده است که با همکاری سازمان برنامه و بودجه کشور در تامین منابع مورد نیاز هرچه سریعتر به سرانجام برسد.
برای تحقق شعارهای شفافیت،کارآمدی و عدالت خواهی در مجموعه شرکت ساخت بر چه موضوعاتی متمرکز خواهید شد و چه اقداماتی در دستور کار دارید؟
ایجاد و توسعه سامانه‌های الکترونیکی در بخش‌ها و معاونت‌های مختلف به منظور کاهش مراجعات حضوری مراجعين، پیمانکاران و مشاورین و همچنین راه اندازی سیستم های یکپارچه اطلاعاتی در هر سطح از شرکت موجب شده است تا تمامی اقدامات به صورت شفاف و بدون فیلتر در دسترس قرار گیرد و همچنین ضریب خطاهای انسانی و مشکلاتی از قبیل کاغذبازی اداری، مفقود شدن مدارک و … حذف یا بسیار کاهش یابد.
راه اندازی سامانه مدیریت و کنترل پروژه، سامانه الکترونیکی ارسال و دریافت مستندات پروژه ها، سامانه حقوقی، قوانین و مقررات، سامانه یکپارچه نقشه ها و اطلاعات مکانی و همچنین برگزاری مناقصات، مزایدات و خریدها در بستر سامانه تدارکات دولت الکترونیک بخشی از این تمهیدات است. همچنین در بخش پاسخگویی علاوه بر آمادگی اینجانب برای استماع و پیگیری مشکلات مراجعان، میزهای خدمت در تمامی حوزه ها پاسخگوی مشکلات و سوالات مراجعان است.
درحوزه کارآمدی چطور؟
در حوزه کارآمدی پروژه‌ها قطعاً پروژه‌های مهم و اثربخش توسط دولت مشخص و به ما ابلاغ می شود و اولویت‌بندی اجرای آن نیز در وزارت راه و شهرسازی و معاونت برنامه‌ریزی وزیر راه و شهرسازی صورت می‌گیرد. همچنین پروژه‌های مهم و اولویت‌دار در سفرهای استانی رییس جمهور مشخص می‌شود که کار بسیار مهمی است و خوشبختانه در همین سفرها تعهدات مالی برای تکمیل پروژه‌های مهم و اولویت دار در هر استانی به صورت نقد در حال انجام است که با این اقدام مهم ما نیز پروژه‌ها را در زمان مشخص تحویل خواهیم داد.
در حوزه کارآمدی اجرای پروژه‌ها نیز اولویت‌بندی پروژه‌ها با نیازسنجی در هر استان، تامین مالی و اجرای به موقع، شاخص‌های کارآمدی در این بخش است که هماهنگی تمامی بخش‌ها در کنار تمرکز فنی و اجرایی در احداث پروژه‌ها این روند را تسریع می‌کند.
پیشنهاد شما در این حوزه چیست؟
با توجه به نقش تاریخی ایران به عنوان پل حمل و نقلی شرق و غرب دنیا لازم است شبکه هایی که تعریف می‌شود دارای سه فاکتور مهم ارزانی، ایمنی و روانی باشد. اتصال به شبکه‌های بین المللی بدون توجه به این سه عامل کارکردی نخواهد داشت. باید این یکنواختی در طول تمام شبکه‌ها ایجاد شود که برای همین منظور لازم است بر روی چند شبکه حمل و نقلی اصلی و مهم کشور متمرکز شویم و گلوگاه‌های مسیر را برطرف کنیم.
این امر نیازمند تهیه و تصویب طرح جامع حمل و نقل است تا پروژه‌های مهم در این مسیر مشخص و تمهیدات لازم برای تکمیل هرچه سریعتر آن اندیشیده و اجرایی شود. طرح جامع حمل و نقل باید به تایید کلیه ارکان اجرایی، سیاست گذار و برنامه‌ریز برسد تا منابع محدود به صورت کاملا کارآمد در پروژه‌ها تزریق شود.
برای برطرف کردن موانع اجرایی در پروژه‌های راهسازی و بخش‌های اداری چه برنامه‌هایی را در دستور کار دارید؟
یکی از برنامههای دولت در پي تاکید مقام معظم رهبری بر موضوع، مانع زدایی و شناسایی نقاط قوت و ضعف در راستای روان سازی سیستم اداری است.
در حوزه احداث زیرساخت‌های حمل و نقل رفع موانع حین اجرا با مطالعات دقیق و کامل، تملک اراضی اجرای پروژه پیش از شروع عملیات از طریق تهاتر املاک وزارتخانه برای تامین مالی پروژه‌ها در صورت مصوب شدن در مجلس شورای اسلامی و استفاده از سیستم‌های تهاتر برای پرداخت طلب پیمانکاران بخشی از اقدامات است.
همه تلاش ما این است که در راستای اهداف دولت با شفاف سازی سیستم اداری و مالی موانع را از سر راه برداشته تا اگر در محلی گلوگاه‌های فساد وجود دارد حذف شود و عملیات اجرایی پروژه‌ها طبق برنامه زمانبندی شده پیش رود.
در راستای تامین منابع مورد نیاز احداث پروژه‌ها از سایر محل‌ها در سال ۱۴۰۱ چه تمهیداتی اندیشیده شده است؟
شرکت مادر تخصصی ساخت وتوسعه زیربناهای حمل و نقل کشور با توجه به وظایف و تعهداتش درآمدی ندارد و تمام منابع مالی مورد نیاز از سوی سازمان برنامه و بودجه تامین می‌شود. از یک طرف محدودیت منابع اعتباری و افزایش مستمر هزینه های اجرایی، از سویی دیگر تعدد پروژه‌های راهسازی روند اجرای کار را با مشکل مواجه کرده است. شرکت ساخت به قیمت روز حداقل ۱۲۰ هزار میلیارد تومان قرارداد دارد که اگر متوسط پرداخت‌ها سالی ۱۵ هزار میلیارد تومان هم باشد، به طورمتوسط زمان اجرای پروژه‌ها ۸ الي۱۰ سال به طول می‌انجامد. پس زمان طولانی اجرای پروژه‌ها رابطه مستقیم با کمبود منابع مالی دارد.
به منظور رفع این موانع در بودجه سالجاری تهاترهای موجود در قانون بودجه ۱۴۰۱ مثل تسهیلات بانکی در قالب ماده ۵۶ قانون اساسی در نظر گرفته شده است. در حال حاضر ۹۸ پروژه در مرحله مکاتبات با بانک و سازمان برنامه برای استفاده از ظرفيت قانون ماده ۵۶ قرار دارد تا منابع مالی مورد نیاز از بانک‌ها به صورت تسهیلات دریافت شود. یکی دیگر از این روش‌ها استفاده از ظرفیت‌های تهاتر نفت است كه برای اجرای ابر پروژه‌های راهسازی به ویژه ریلی نیز یکی دیگر از روش‌های تامین مالی پروژه‌ها است.
امسال هم تهاتر ملکی از سوی وزیر راه و شهرسازی پیگیری شده است که امیدواریم در مجلس به تصویب برسد تا بتوانیم از املاک و زمین های دولت که در اختیار وزارت راه و شهرسازی برای تامین مالی پروژه‌ها استفاده کنیم که اگر محقق شود ظرفیت بزرگی است.
تشکیل صندوق توسعه حمل و نقل هم یکی دیگر از این موارد است که در دریافت تسهیلات و تهاتر برای تکمیل پروژه‌های حمل و نقلی بسیار کارآمد است.
برنامه‌ای برای بهره‌مندی از اوراق مشارکت و عرضه آن در پروژه‌های راهسازی دارید؟
اوراق مشارکت و اسناد خزانه اسلامی در قانون سقف معین و ثابتی دارد و در صورتی که سازمان برنامه و بودجه این ظرفیت را به ویژه در بخش آزادراهی برای پروژه ها در نظر بگیرد این هم یکی از راهکارهای مناسب تامین منابع است.
در سال ۱۴۰۱ سفرهایی به کشورهای همسایه از جمله ارمنستان، عراق و آذربایجان داشتید، این سفرها با چه هدفی انجام شد و دورنمای شما از توسعه کریدورهای بین المللی چیست؟
یکی از اولویت‌های این دولت تعاملات هرچه بيشتر با کشورهای همسایه به ویژه در حوزه حمل و نقل است. این سفرها در راستای افزايش تعامل و برقراری ارتباط بیشتر با کشورهای همسایه و همکاری در توسعه زیرساخت‌های حمل و نقلی صورت گرفته است. در مورد کشور عراق هدف ما اتصال شبکه ریلی به این کشور از طریق شلمچه است که ۳۵ کیلومتر مسیر در کشور عراق برای اتصال باقی مانده است تا یک مسیر حمل و نقلی مطمئن و ارزان برای دو کشور ایران و عراق و در ادامه کشورهای شمالی و غربی همسایه عراق فراهم شود .
هدف از سفر به کشور آذربایجان افزایش ظرفیت حمل و نقلی جاده‌ای وگسترش شبکه ریلی بین دو کشور است. احداث پل آستاراچای با هدف افزايش ظرفيت ترانزیت میان دو کشور در موازات پل ریلی موجود به تازگی آغاز شده است که توسعه همه جانبه ترانزيت در منطقه را به همراه دارد. در مرز دو کشور نیز یک بارانداز ریلی در داخل ايران احداث شده است كه ترانزيت ريلي را از كشورهاي شمالي و قفقاز به داخل كشور انجام مي‌دهد و علاوه بر آن در حال حاضر تلاش ما این است که با اتصال به راه‌آهن رشت- کاسپین از ظرفیت‌های بالای حمل و نقلی این مسیر ریلی بهره‌مند شویم.
یکی از مسیرهای مهم بین المللی ما در کریدور شمال- جنوب از استان آذربایجان شرقی به مرز نوردوز و کشور ارمنستان است که هم در اتصال به کشور ارمنستان مهم است و هم مسیری موازی برای اتصال به کشور گرجستان و منطقه قفقاز است. ما در حال افزايش ظرفيت‌هاي حمل و نقلي در مسيرهاي منتهي به اين مسير نيز هستيم
تامین قیر و سیمان یکی از بخش‌های حیاتی و مهم احداث پروژه‌های شرکت ساخت است. چه راهکارهایی برای تسهیل این امر در سال جدید در نظر گرفته شده است؟
خوشبختانه در سال ۱۴۰۰ با تصویب مجلس شورای اسلامی تامین قیر برای پروژه‌ها صورت گرفت كه امكان خوب و مناسبي تکمیل هرچه سریعتر پروژه‌هاي راهسازي بود. تنها مشکل ما تامین آن در نیمه دوم سال بود که شرایط جوی برای اجرای آسفالت و روسازی مناسب نیست. امیدواریم در قانون بودجه سال ۱۴۰۱ هم این شرایط وجود داشته باشد تا ما منتظر تامین اعتبار و به ویژه نقدینگی برای تهیه قیر که از اصلی‌ترین مصالح احداث جاده است نباشیم و قیر با همان شرایط توافقی بین وزارت راه وشهرسازی و وزارت نفت در اختیار ما قرار گیرد. در بخش روسازی ۶۰ درصد هزینه‌ها مربوط به قیر است و این اقدام اتمام روسازی و در نتیجه بهره‌برداری از پروژه را تسریع مي‌بخشد.
و صحبت آخر شما؟
در حال حاضر تمامی زیرساخت‌های حمل و نقل کشور از مرحله طراحی تا اجرا و نظارت با استفاده از توان مهندسي، بومی و داخلی احداث می‌شود که نشان دهنده ارتقا توان فنی و مهندسی در کشور است.
پیمانکاران و مشاوران تمام تلاش خود را كرده‌اند تا پروژه‌های راهسازی با رکود و توقف مواجه نشود و ما هم در قبال اين تلاش خود را برای تامین اعتبار مورد نیاز به ویژه به صورت نقدی به کار گرفته تا از محل سایر منابع نیز بتوانیم بخشی از مطالبات پیمانکاران را پرداخت کنیم.
خوشبختانه در مدت اخیر تمام تعهدات دولت در سفرهای استانی به صورت نقدی در اختیار پروژه‌ها قرار گرفته است که امیدواریم تا پایان سال تمامی تعهدات در حوزه زیرساخت‌ها محقق شود.
امیدوارم در سال جدید با تأمین منابع مالی، روند اجرایی پروژه‌های عمرانی سرعتی بیشتر گرفته تا بتوانیم خدمت مضاعفی به هموطنان عزیز کرده باشیم.
در اینجا لازم است از تلاش جهادی پیمانکاران و مشاوران که در شرایط ویژه اقتصادی همچنان در کنار ما هستند و اجازه نمی‌دهند پروژه‌های عمرانی با رکورد مواجه شود، قدردانی کنم. همچنین از همه همکاران خودم در بخش‌های ستادی و نظارتی که تلاش‌های آنان باعث افزايش رشد و توسعه زیرساخت‌های حمل ونقل می‌شود صمیمانه تشکر کرده و برای همه عزیزانی که در بخش‌های زیرساخت‌های حمل ونقل صادقانه زحمت می‌کشند سالی پر از خیر و برکت همراه با سلامتی آرزو می کنم.
