یارانه یا سوبسید نوعی از کمک مالی است که از طرف دولت به یک تجارت یا بخش اقتصادی پرداخت میشود. اساسا یارانه کمک‌هایی است که از سوی دولت برای افزایش رفاه حال مردم به کالا و یا خدماتی ارائه می شود که از سمت دولت به مردم داده میشود تا رفاه عمومی جامعه
افزایش یابد.
بر اساس تعریف بانک جهانی یارانه سود اقتصادی است که معمولاً دولت‌ها به تولیدکنندگان کالا برای تقویت بازار رقابتی کشورها پرداخت می‌کنند و این یارانه‌ها ممکن است مستقیم یا غیرمستقیم باشد.
پرداخت یارانه در ایران سابقه‌ای طولانی دارد، اما تا سال ۱۳۵۴ و دورانی که قیمت نفت به یک باره افزایش یافت، عملاً یارانه چندانی برای افزایش رفاه مردم پرداخت نمی‌شد. پس از انقلاب اسلامی پرداخت یارانه به صورت غیر مستقیم و با تزریق به بازار و بخش‌های مختلف تولیدی در دستور کار قرار گرفت.بر اساس گزارش اکوایران، یارانه نیز به شیوه‌های مختلف قابل پرداخت است. برای مثال اگر هزینه اولیه تولید نان برای نانوایان زیاد باشد مجبورند نان را با قیمت بیشتری به مردم بفروشند. به دلیل اهمیت بالای نان در سبد مصرف خانوارهای کم‌درآمد دولت در بازار نان ورود کرده و اقدام به تهیه گندم با قیمت مناسب برای نانوایان می‌کند. به عبارتی دولت بخشی از قیمت نهایی نان را تقبل می‌کند و اجازه افزایش قیمت این کالا را در اقتصاد نمی‌دهد.اما گاهی یارانه به صورتی که در ذهن اکثر افراد جامعه هست پرداخت میشود، یعنی به هر فرد به صورت نقدی یا در قالب کمک‌هزینه خرید کالا تسهیلاتی تعلق می‌گیرد. این شیوه از اعطای یارانه که در اواخر دهه هشتاد و در دولت محمود احمدی‌نژاد شدت گرفت در ابتدا به صورت نقدی و به اکثریت جامعه بود. با افزایش نرخ تورم در ابتدای دهه ۹۰ به مرور ارزش یارانه نقدی اعطایی کاهش پیدا کرد. در ادامه این دهه نیاز به افزایش قدرت خرید مردم با افزایش یارانه‌های نقدی بود. اما با این نگاه که این یارانه‌ها باید نقش بازتوزیعی داشته باشد و به اکثریت افراد پرداخت نشود تا بتوان از آن به عنوان ابزاری برای کاهش اختلاف طبقاتی استفاده کرد.
در نهایت در سال ۱۴۰۱ آخرین شکل از یارانه به خانوارها پرداخت شد که بر اساس آن یارانه به صورت نقدی و کمک‌هزینه کالا به سرپرستان خانوار داده شد. با وجود اینکه سال‌ها از اولین شکل یارانه نقدی در کشور می‌گذرد اما با این‌حال همچنان ۹ دهک درآمدی کشور یارانه دریافت می‌کنند که به خوبی نشان می‌دهد وضعیت رفاه در میان اکثر خانوارهای کشور نامطلوب است.
سهم جمعیت یارانه بگیر در استان‌های مختلف کشور متفاوت بوده ولی طبق آخرین آمارها بیش از ۸۰ درصد مردم از یارانه نقدی استفاده می‌کنند.
مرکز پژوهش‌های مجلس در آخرین گزارش رسمی خود وضعیت یارانه‌بگیران در استان‌های مختلف را منتشر کرده است. بر این اساس بیشترین نرخ یارانه بگیران مربوط به استان کردستان بوده که نزدیک به ۹۰.۳ درصد مردم در این استان از یارانه دولت استفاده می‌کنند.
در سمت دیگر نیز استان تهران قرار دارد که کمترین نرخ یارانه بگیران را به خود اختصاص داده است. براین اساس ۶۰.۲ درصد تهرانی‌ها از یارانه نقدی برخوردار شده‌اند.سهم یارانه بگیران به نوعی نشان می‌دهد وضعیت رفاهی در استان‌های کشور چگونه است. هرچه سهم یارانه‌بگیران در یک استان بیشتر شود نشان از وضعیت نامطلوب رفاهی و هرچه این سهم کاهش پیدا کند نشان از رفاه بیشتر مردم آن استان است. بر این اساس می‌توان گفت پایتخت نشینان نسبت به سایر مردم استان‌های کشور با اختلاف، رفاه بیشتری را تجربه می‌کنند.
