برنامه وزیر پیشنهادی راه و شهرسازی برای توسعه صنعت حملونقل کشور در دولت سیزدهم اعلام شد. رستم قاسمی، وزیر پیشنهادی راه و شهرسازی در دولت سیزدهم، مشروح برنامههای خود برای رونق صنعت حملونقل در کشور را اعلام کرد. این برنامه به صورت تخصصی و کارشناسی برای افزایش سهم صنعت حملونقل از اقتصاد کشور نگاشته شده […]
برنامه وزیر پیشنهادی راه و شهرسازی برای توسعه صنعت حملونقل کشور در دولت سیزدهم اعلام شد.
رستم قاسمی، وزیر پیشنهادی راه و شهرسازی در دولت سیزدهم، مشروح برنامههای خود برای رونق صنعت حملونقل در کشور را اعلام کرد. این برنامه به صورت تخصصی و کارشناسی برای افزایش سهم صنعت حملونقل از اقتصاد کشور نگاشته شده است. مهمترین شاخصی که میتوان برای بررسی جایگاه حملونقل در اقتصاد ایران تعریف کرد، سهم این بخش از کل اقتصاد کشور است. در بسیاری از کشورهای توسعه یافته، حملونقل بین ۶ تا ۱۲ درصد از تولید ناخالص داخلی را تشکیل میدهد، اما گزارش مرکز پژوهشهای مجلس حاکی از آن است که بین سالهای ۱۳۷۰ تا ۱۳۹۳، بخش حملونقل به طور متوسط ۵/۶ درصد از تولید ناخالص داخلی ایران را به خود داده و البته این سهم در برخی سالها کمتر از ۵ و در برخی سالها بیشتر از ۶/۵ درصد بوده است.
اگرچه در سالهای اخیر سهم این بخش از اقتصاد ملی رو به افزایش بوده است، اما در مقایسه با اکثر اقتصادهای توسعه یافته و نیز بسیاری از اقتصادهای در حال توسعه سهم حملونقل از اقتصاد ایران به طور نسبی پایین است. این موضوع نشان میدهد که این بخش پتانسیل بالایی برای رشد سریع نسبت به اقتصاد ملی دارد و توجه به مزینهای جغرافیایی ایران و نیز نیازهای روزافزون اقتصاد کشور به توسعه حملونقل و زیرساختهای مدرن، این بخش میتواند در صورت انجام حمایتهای لازم رشد سریعتری داشته باشد.
بنابراین این برنامه با توجه به احکام اسناد بالادستی، راهبردهای کلانی را برای توسعه بخش حملونقل پیشبینی کرده که شامل شفافسازی اقتصاد و سالمسازی آن با تسهيل فرآيندها و رفع موانع کسبوکار با رويکرد شفافيت و قانون محوری، توجه به الزامات رشد اقتصادی شتابان و پايدار و اشتغالزا، ايجاد تحول ساختاری و يکپارچهسازی حملونقل و لجستيک کشور، افزايش حجم ترانزيت (خارجی) و دستيابی به سهم بيشتر از بازار حملونقل بينالمللی با بهرهگيری از ابزار ديپلماسی حملونقل، توسعه و اصلاح شبکه حملونقل با توجه به نگرش شبکهای به توسعه محورها، آمايش سرزمين و ملاحظات دفاعی‐امنيت و سودآوری ملی، موقعيت ترانزيتی کشور و تقاضا، ترغيب سرمايهگذاری بخش غيردولتی، تسهيل و تسريع اجرای طرحها، افزايش رضايتمندی و اقبال عمومی، توسعه و نگهداری و بهرهبرداری صحيح زيرساختها، تسهيل تجارت و رقابتپذير کردن فعاليتهای حملونقل از طريق ايجاد پارکهای لجستيک و پايانهها، تهيه طرح جامع حملونقل در يک برنامه کوتاهمدت و تخصيص اعتبارات به پروژه مطابق اولويتهای طرح جامع و افزايش سهم حملونقل ريلی با استقرار نظام چندوجهی حملونقل و ايجاد و توسعه مراکز لجستيک ريلی میشود.
در این برنامه، با استفاده از تحلیل SWOT سعی بر ان شده تا با شناسایی صحیح نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید بهترین و کاراترین راهکارهای موجود برای توسعه صنعت حملونقل در ایران پیشنهاد شود. بر این اساس میتوان گفت که نقاط قوت صنعت حملونقل در ایران شامل موقعيت جغرافيايی کشور و قرارگرفتن در مسير تعداد زيادی از كريدورهای ترانزيتی، دسترسی به بازارهای مستعد كشورهاي منطقه به ويژه عراق و افغانستان، دسترسی ايران به آسيای ميانه، روسيه و اروپا با توجه به موقعيت ممتاز ژئوپليتيک كشور و امنيت مستقر در آن، وجود دانش فنی و ظرفيتهای بالای مهندسی و تخصصی در زمينه ساخت وسازها به ويژه راه، ريل و ابنيه فنی پيچيده، وجود اسناد بالادستی و ظرفيتهای قانونی مناسب در هر دو حوزه مسکن و حملونقل، انجام مطالعات طرح جامع حملونقل كشور، در اولويت قرار گرفتن توسعه راه ها در همه اسناد بالادستی به ويژه سياستهای ابلاغی مقام معظم رهبری، طراحی و اجرای طرح توسعه راههای روستايی برای استفاده حداکثری از همه ظرفيتهای ممکن جهت آسفالت و بهسازی راههای روستايی و وجود ظرفیتهای قانونی برای تهاتر بدهی پیمانکاران و نقاط ضعف آن شامل وجود پروژههای نیمه تمام متعدد، هزینهبر شدن نگهداری جادهها، افزایش تورم و استفاده دولت از اسناد خزانه با سررسید چند ساله، پايين بودن نرخ بازگشت سرمايه برای جلب مشارکت بخش غيردولتی در سرمايهگذاری بر روی زيرساختهای حملونقل، وجود برخی مداخالت که ضريب بهرهوری اقتصادی واقعی پروژهها در حوزه حمل ونقل را پايين آورده و فرسودگی بخش قابل توجهی از ناوگان حملونقل جادهای میشود.
از سوی دیگر میتوان از موقعيت ممتاز جغرافيايی کشور در زمينه ترانزيت و همچنين امکان تبديل ايران به مركز تردد بار و مسافر ترانزيتي در قلب منطقه، جذاب بودن بازار ايران براي شرکتهای هواپيمايی و اعتبار بنگاههای هوايی ايران عليرغم تحريمهای چهار دهه اخير، ارزانی نسبی بهای خدمات در مقايسه با ساير کشورها، وجود جاذبههای توريستی – تفريحی در نقاط مختلف کشور، وجود هزاران کيلومتر مرز آبي در شمال و جنوب كشور و امكان هاب شدن بندرها كشور در شمال و جنوب و وجود زيرساخت اوليه و جايگاه ويژه راه آهن ايران به عنوان يکی از کريدورهای مهم جهانی برای دسترسی به بازارهای جديد صادراتی در خاورميانه، آسيای مرکزی، کشوهای قفقاز، آسيا، روسيه، اروپا و ساير نقاط جهان در امر مبادلات کالا به عنوان فرصتها و از منازعات منطقهای، اعمال تحریمهای بینالمللی، نارسایی نظامی ارزی و بانکی، وجود رقبای قدرتمند منطقهای، مطالبات انباشته شده پیمانکاران و حمایت سیاسی و اجتماعی از حملونقل جادهای در مقابل حملونقل ریلی به عنوان تهدیدهای پیش روی صنعت حملونقل ایران نام برد.
برنامه های وزیر پیشنهادی راه و شهرسازی در حوزه حمل و نقل
به همین دلیل ایجاد تحول در اقتصاد حملونقل اولین راهکار برنامه وزیر پیشنهادی راه و شهرسازی است که شامل اقداماتی مانند اصلاح ساختار و نظام کسب و کار در سازمانها و شرکتهای تابعه بخش حملونقل و چابکسازی اقتصادی آن ها به منظور کاهش اتکا بر بودجههای دولتی، آمادهسازی لایحه جذب سرمايه برای توسعه پروژههای زيرساختی بهمنظور متحول کردن نظام جذب سرمايه، نظاممند کردن مکانيزم قيمت گذاری، عوارض و تعرفههاي حملونقل بار و مسافر داخلي با رويكرد حداكثر سازي مازاد منافع مصرفكنندگان، توسعه هوانوردی عمومی و فعالسازی فرودگاههای غيرفعال و كم تردد، بازبيني و بهبود مدل کسبوکار فرودگاهها به منظور افزايش سهم درآمدهاي غير هوانوردی، اصلاح مقررات و ضوابط جهت الزام شرکتهای هواپيمايی به اصلاح ساختار کسبوکار منجر به کاهش هزينههای عملياتی و قيمت بليت، سياستگذاری و تسهيل سازوکار به منظور تجميع، يکپارچهسازی و ادغام شرکتهای کوچک و متوسط مقياس حوزه حملونقل بار و مسافر برای تبديل به مجموعههای بزرگ در بخشهای مختلف و برنامهريزی به منظور تأمين مالی اين مجموعهها با استفاده از ابزارهايی مانند بازار سرمايه و بازار بدهی، پيگيری مشکلات حقوقی و اقتصادی سرمايهگذاری بخش خصوصی در حملونقل با رويکرد افزايش تعاملات بينالمللی به منظور افزايش سرمايهگذاری خارجی در اين حوزه و ورود شرکتهای بينالمللی به حوزه حملونقل کشور و در نهایت تأمين مالی و کاهش اتکا به بودجههای عمومی در پروژههای توسعه ای از طريق استقرار کامل «صندوق توسعه حمل ونقل کشور» و درآمد پايدار آن، مديريت دارايیها و انتشار صکوک جهت تأمين مالی پروژههای زيربنايی کشور و استفاده از مدلهای مالی BOT و BLT در عقد قراردادها و روشهای مشارکت در بخش خصوصی و دولتی مانند PPP میشود.
توسعه حمل ونقل و تجارت بين المللي مبتني بر ديپلماسي حملونقل، نگهداري و توسعه زيرساختهاي نرمافزاري و سختافزاري حملونقل و لجستيك مبتني بر تحليل تقاضا و ميزان تأثيرگذاري بر حركت پذيري، ايجاد راه مناسب براي روستاهاي كشور، نوسازي ناوگان حمل ونقل، افزايش ايمني در بخشه اي مختلف حملونقل، ايجاد تحول ساختاري و يكپارچهسازي نظام حملونقل و لجستيك كشور، تسهيل فرآيندها و رفع موانع كسب وكار با رويكرد كاربر محور، ارتقاي سطح ارائه خدمات حملونقل، توسعه حملونقل يكپارچه، بهرهور و سبز و ايجاد نظامهای اختصاصي اجرای طرحهای حملونقل از دیگر سرفصلهای موجود در برنامه وزیر پیشنهادی راه و شهرسازی است که برای هرکدام جزییات فراوانی نیز ذکر شده است. گفتنی است مشروح برنامههای پیشنهادی برای هریک از مدهای حملونقلی در اخبار جداگانه منتشر خواهد شد.