شهلا منصوریه- دبیر گروه گردشگری/ گردشگری علاوه بر نقش و تاثیر آن در ابراز هویت ملی؛ موجب ارتقای ابعاد وسیع اقتصادی از جمله ایجاد فرصت های شغلی، درآمدزایی، كاهش فقر و گسترش عدالت اجتماعی و رفاه در جامعه میشود. با گذر زمان و پیشرفت این صنعت، گردشگری از حالت عام خارج شده و […]
شهلا منصوریه-
دبیر گروه گردشگری/
گردشگری علاوه بر نقش و تاثیر آن در ابراز هویت ملی؛ موجب ارتقای ابعاد وسیع اقتصادی از جمله ایجاد فرصت های شغلی، درآمدزایی، كاهش فقر و گسترش عدالت اجتماعی و رفاه در جامعه میشود. با گذر زمان و پیشرفت این صنعت، گردشگری از حالت عام خارج شده و به شاخه‌های تخصصی نظیر گردشگری فرهنگی، گردشگری ورزشی، گردشگری ماجراجویانه، گردشگری مذهبی، گردشگری سلامت و غیره تقسیم شده است. آنچه که مبنای این تقسیم‌بندی قرار می‌گیرد «نیت یا قصد اصلی» گردشگر از گردشگری است. بنابراین، افرادی که به منظور برخورداری از خدمات سلامت (پیشگیری، درمان) به کشور دیگری سفر می‌کنند، در زمره گردشگران سلامت قرار دارند.
توریسم درمانی یا توریسم سلامت و یا گردشگری سلامت، شاخه ای از گردشگری است که در تعریف سازمان جهانی گردشگری (WTO) آمده است که استفاده از خدماتی که به بهبود یا افزایش سلامتی و افزایش روحیه فرد (با استفاده از آبهای معدنی ، آب و هوا یا مداخلات پزشکی) منجر میشود و در مکانی خارج از محل سکونت فرد – که بیش از ۲۴ ساعت است – به طول می‌انجامد. مقوله‌ی گردشگری سلامت فراتر از گردشگری درمانی است. آبهای گرم و معدنی و لجن درمانی همراه با امکانات طبیعی نیز شامل مقوله‌ی گردشگری سلامت است. شعار جهانی توریسم سلامت، امکانات و خدمات در حد کشورهای جهان اول یا پیشرفته و قیمت‌ها و هزینه‌ها در حد کشورهای در حال توسعه و جهان سوم است.
تاریخچه گردشگری سلامت
گردشگری سلامت از زمان یونان و روم باستان وجود داشته و از زمان باستان، افراد زیادی به منظور فراغت روحی و درمان به مجاورت رودخانه و آبهای معدنی می‌رفتند. آبهای گرم از قدیم‌الایام با آرامش و تجدید قوای جسمی و روحی انسان همراه بوده است. استفاده‌‌کنندگان از این‌گونه آب‌ها، قرن‌هاست که در آبهای گرم آب‌تنی می‌کنند و از آب چشمه‌های معدنی می‌نوشند. در انگلستان، توسعه اقامتگاه‌های کنار دریا بر اساس این باور اتفاق افتاد که استفاده آب دریا در درمان بیماری‌ها مفید است. در اروپا چشمه‌های آب معدنی و کلینیک‌های آب درمانی در اواخر قرن هجدهم مورد توجه جدی قرار گرفتند و در آمریکا نیز مردم به چشمه‌های آب معدنی، اقامتگاه‌های مجاور دریا مسافرت می‌کردند.
چشمه های آب معدنی
شواهد و آثار فراوانی از اهمیت آبهای معدنی و گرم نزد ایرانیان وجود دارد. به‌ویژه دسته‌بندی‌های بوعلی سینا که این مناطق را به آسایشگاه‌های معنوی، چشمه‌های درمانی و آبهای گرم تقسیم کرده و نحوه استفاده از هر دسته را مورد بررسی قرار داده، نشان از اهمیت علمی این گونه مناطق نزد ایرانیان است. پیش از آن نیز یادگارهای باقیمانده در شهر نیشابور نشان‌دهنده نظام کانال‌کشی سنگی برای انتقال آب چشمه معدنی به نزدیکی معبد آناهیتا است. در طول زمان، گردشگری مبتنی بر استفاده از آبهای معدنی مفهوم وسیعی یافت به طوری که استفاده از ویژگی‌های طبیعی مانند هوای سالم نیز جزو گردشگری سلامت محسوب میشود. با گذشت زمان مفهوم گردشگری سلامت از این هم فراتر رفته و شامل مسافرت بیماران به منظور دریافت انواع خدمات پزشکی شد. درواقع گردشگری پزشکی رایج ترین و حساس ترین زیر شاخه گردشگری سلامت است. این سفر عموما برای درمان بیماری یا انجام عمل جراحی و یا چک آپ سلامت گردشگر در کلینیک‌ها و بیمارستان‌های کشوری با امکانات پزشکی بالا و هزینه‌های درمانی مناسب انجام می‌گیرد. گردشگری پزشکی یا گردشگری درمانی حساس‌ترین نوع گردشگری در بین تمام انواع گردشگری‌ها است. زیرا به طور مستقیم با جان و سلامت گردشگر مرتبط است.
حمام گیاهی
در این نوع سفر، گردشگر به دنبال آرامش است و برای رهایی از تنش‌های زندگی روزمره و تجدید قوا، بدون مداخله و نظارت پزشکی راهی سفر میشود. معمولا این گردشگران بیماری جسمی مشخصی ندارند و بیشتر در پی بهره‌مندی از طبیعت شفابخش و دوری از شلوغی‌ها، تنش‌ها و آلودگی‌های زندگی شهری هستند. یکی از جاذبه‌ها و امتیازات ایران برای گردشگری درمانی در حوزه آب درمانی است، به طوری که در حال حاضر بیش از ۱۰۰۰ چشمه آب معدنی شناسایی شده است. از دیگر جاذبه‌های گردشگری تندرستی در ایران، وجود هتل‌ها و ویلاهای جنگلی، کویری، ساحلی و یا کوهستانی است. که افراد می‌توانند در آرامش کامل در محیط زیست پاک تندرستی خود را بهبود بخشند.
گردشگری تندرستی
تركیبی از عوامل متعددی موجب رشد صعودی گرایش مردم به مسافرت‌های پزشكی شده است كه از جمله هزینه بالای زندگی در كشورهای صنعتی، آسان شدن مسافرت‌های بین المللی و اصلاح و بهبود سطح تكنولوژی و استاندارهای پزشكی در بسیاری از كشورهای جهان، قابل ذكرند. یک دلیل كشش به سوی مسافرت پزشكی، راحتی آن در مقایسه با كشورهای دیگر است. در برخی كشور‌ها كه سیستم خدمات درمانی عمومی متداول است، معمولاً زمان زیادی برای پاسخگویی به نیاز شهروندان صرف میشود و بیماران ناگزیرند مدت طولانی در انتظار رسیدگی به وضعیت‌شان باشند. شرایطی نظیر پیوند مفصل ران كه در انگلستان و كانادا یک سال و یا بیشتر باید در نوبت منتظر شد. لیكن در سنگاپور، تایلند، فیلیپین، یا بنگلور هند، بیمار می‌تواند یک روز پس از ورود تحت مراقبت و درمان قرار گیرد.
