نیلوفر منصوری/ از گذشتگان دور تا زمان حال، بوده و هستند افرادی که تمایل عجیبی به نگهداری حیوانات دارند. این موضوع علمی است و حتی در یافته های باستان شناسی هم دیده شده است. به گفته باستان شناسان انسان ها از حدود ۱۵ هزار سال پیش به نگهداری از حیوانات خانگی روی آورده […]
نیلوفر منصوری/
از گذشتگان دور تا زمان حال، بوده و هستند افرادی که تمایل عجیبی به نگهداری حیوانات دارند. این موضوع علمی است و حتی در یافته های باستان شناسی هم دیده شده است. به گفته باستان شناسان انسان ها از حدود ۱۵ هزار سال پیش به نگهداری از حیوانات خانگی روی آورده اند. زمانی حیوانات اهلی مثل گاو، گوسفند، مرغ و… برای استفاده از فرآورده هایشان توسط افرادی که خانه هایی با حیاط بزرگ داشتند، نگهداری می شدند و سگ ها به عنوان نگهبان گله گوسفند و مزرعه، ارزش زیادی داشتند. اما امروزه و با گذشت زمان و به اصطلاح مدرنیته شدن زندگی، نقش حیوانات خانگی در زندگی روزمره مردم پررنگ تر شده است. شاید تا چند سال پیش اهمیت این موضوع به دلیل رفع تنهایی بود اما اخیرا در مقوله تجمل گرایی و فخرفروشی جایگاه ویژه ای پیدا کرده اند.
شاخص های زندگی در دوره های مختلف، متفاوت است. اگر در گذشته علاقه به حیوانات نشان از احتیاج و حمایت از آنها بود اما در زندگی مدرن امروزی به وجوه شاخص زندگی مدرن تبدیل شده است. این موضوع از توجه و نگهداری آنها در خانه تا به شکل کمپین های اجتماعی حمایت از حیوانات خیابانی جای مهمی برای خود باز کرده است که در مقایسه با یک دهه قبل می توانیم به وضوح تغییر رفتار مردم در کشور را این طور مشاهده کنیم.
اما درخصوص چرایی نگهداری حیوانات خانگی را می توان در علل و عوامل روانشناسی جستجو کرد.به گفته روانشناسان می توان منکر تاثیری که آوردن و نگهداری حیوانات خانگی در افزایش سلامت اجتماعی و روانی افراد دارد شد، اما این تاثیر بستگی به هدفی دارد که افراد از آوردن حیوان و نگهداری آن دارند. اگر هدف پرکردن خلأ تنهایی و خلاهای روحی باشد نگهداری حیوان خانگی بهترین گزینه است و از این نظر پرورش و بزرگ کردن یک یا حتی چند حیوان خانگی در روانشناسی به افراد سالمند یا تنها توصیه می‌شود اما نه با هدف نمایش و خودنمایی.
یک جامعه‌شناس و استاد دانشگاه در این زمینه معتقد است: نگهداری حیوانات عجیب و غریب در خانه و محیط های زندگی شهری به یک پز اجتماعی تبدیل شده است که هیچ ارتباطی با اهداف اصلی این اقدام و همدردی با حیوانات ندارد. در جاهای دیگر دنیا حیوانات را به خانه می آورند تا به ویژه در سنین بالا از تنهایی دربیایند یا برای کودکان به عنوان یک دوست و سرگرمی خوب از این موجودات استفاده می شود تا به کودک عاطفه و محبت را بیاموزند.
به گفته امیرمحمود حریرچی، پت یا حیوان خانگی در کشورهای دیگر عضوی از خانواده هاست که باعث می شود همه اعضای خانواده از بودن در کنار آن احساس خوشایندی به دست آورند. در ایران اما در سال های اخیر نگهداری حیوان خانگی هم بیشتر به نوعی پز اجتماعی تبدیل شده است. نمایش دادن حیوان در میهمانی ها و خیابان ها با شئونات جامعه ما همخوانی ندارد و در عرف ما هم آوردن و نگهداری این حیوانات عجیب و غریب به منزل را نمی پسندیم. آوردن حیواناتی مانند آفتاب پرست به خانه و نگهداری آن بیشتر جنبه سرگرم‌کنندگی و نمایش دارد.
با توجه به آخرین آمار رسمی در سال ۸۸ تنها حدود یک میلیون سگ در خانه با صاحبانشان زندگی می‌کردند که این آمار در سال ۹۸ به حدود چهار میلیون رسیده است. مردم خصوصا در کلانشهرها حتی نوع رفتار با حیوانات نیز به رویکردی مثبت، مهربانانه‌تر و شاید بتوان گفت آگاه‌تر تبدیل شده است. موضوعی که در شبکه های اجتماعی و حتی در خیابان های شهر به وضوح قابل دیدن است. سگ‌گردانی این روزها به حد زیادی در شهرهای بزرگ رواج پیدا کرده است، که دیگر بالای شهر و پایین شهر ندارد، تنها تفاوت آن در قیمت سگ ها است. سگ هایی که در بوستان های پایین شهر پرسه می زنند قیمتی به مراتب پایین تر از سگ‌‌های بالا شهری دارند.
با وجود اینکه در زندگی امروزه، نقش و جایگاه حیوانات نسبت به گذشته تفاوت های بسیاری کرده است، اما چیزی که در این میان پررنگ تر از قبل شده است، تنوع نگهداری حیوانات است. در گذشته اگر نگهداری از حیوانات به گربه و سگ خلاصه می شد، اما امروزه پای حیوانات بعضا وحشی هم به خانه ها باز شده است، اما عموما مراد از حیوانات خانگی بیشتر محدود می شود به نگهداری از سگ یا گربه. پر واضح است که سهم سگ ها هم در بین دو گزینه بیشتر بوده و البته که چالش بیشتری هم به همراه داشته است.
به نظر می‌رسد حیوان دوستی و نگهداری از حیوانات خانگی هم مثل خیلی از موارد دیگر بدون ایجاد فرهنگ مربوط به آن، وارد کشورمان شده و به همین دلیل هم این روزها با آسیب هایی از این دست روبه رو هستیم. آیا زمان آن نرسیده که فرهنگ سازی درستی در رابطه با این موضوع صورت بگیرد؟
