محمدحسین جعفری سمیع- دبیر گروه سیاسی/ شب گذشته محمدجواد ظریف در حالی تهران را به مقصد مسکو ترک کرد که اولین رزمایش مشترک ایران، روسیه و چین با موفقیت در دریای عمان و شمال اقیانوس هند به پایان رسید. رزمایشی که می توان گفت بسیاری از هم اکنون تاثیر زیادی می تواند بر معادلات […]
محمدحسین جعفری سمیع-
دبیر گروه سیاسی/
شب گذشته محمدجواد ظریف در حالی تهران را به مقصد مسکو ترک کرد که اولین رزمایش مشترک ایران، روسیه و چین با موفقیت در دریای عمان و شمال اقیانوس هند به پایان رسید. رزمایشی که می توان گفت بسیاری از هم اکنون تاثیر زیادی می تواند بر معادلات سیاسی عرصه بین الملل داشته باشد چرا که برخی از تحلیلگران برگزاری این رزمایش نظامی را شکست سیاست های کاخ سفید در به انزوا کشاندن ایران ارزیابی کردند.
به گزارش «جمله» سیدعباس موسوی سخنگوی وزارت امور خارجه ، در جمع خبرنگاران درباره اهداف سفر ظریف به روسیه گفت: «در این سفر مسائل دو جانبه منطقه و آخرین تحولات بین المللی مورد بحث و رایزنی بین مقامات ایران و روسیه قرار خواهد گرفت».
موسوی همچنین در مورد اخبار منتشر شده در ارتباط با سفر محمدجواد ظریف به نیویورک طی روزهای آینده، افزود: «آقای دکتر ظریف برای شرکت در نشست فوق العاده‌ای که به مناسبت هفتاد و پنجمین سالگرد تاسیس سازمان ملل برگزار می شود راهی نیویورک می شوند».
وی با بیان اینکه این نشست به منظور بحث و بررسی در مورد منشور سازمان ملل متحد برگزار می‌شود، اظهار کرد: «اگر تمهیدات لازم از جمله موضوع اخذ ویزا انجام شود، این سفر انجام خواهد شد».
نگرانی غرب از ائتلاف شرق
همانطور که اشاره شد وزیر امور خارجه کشورمان همزمان با پایان رزمایش مشترک دریایی ایران، چین و روسیه، عازم مسکو شده است. رزمایشی که موجبات نگرانی ایالات متحده را فراهم آورد تا بار دیگر پس از فروپاشی شوروی سابق، کاخ سفید از جانب شرق احساس ناامنی کند. فاکس‌نیوز، «جیم بنکز»، نماینده جمهوری‌خواه درباره رزمایش مشترک ایران، چین و روسیه گفت: «نیروی دریایی هیچ کدام از این سه کشور به تنهایی نمی‌توانند با نیروی دریایی ایالات متحده مقابله کنند. اما کنار هم قرار گرفتن آنها تحریک‌کننده و خطرناک است و می‌تواند از قدرت ناوگان ما بیشتر باشد. ما نباید از این موضوعات به راحتی بگذریم».
وی افزود: «حضور چین در کنار ایران برای ما بسیار خطرناک و نگران‌کننده است».
این نماینده جمهوری‌خواه ادعا کرد: «فشار بر ایران ادامه خواهد یافت، ترامپ مانند اوباما نیست که به ایران امتیاز دهد بنابراین سیاست فشار بر ایران ادامه پیدا می‌کند. ما با تحریم به اقتصاد ایران آسیب زده‌ایم. آنها برای خروج از این وضع تلاش می‌کنند و این فشار تداوم دارد».
«فایننشال تایمز» در گزارشی درباره رزمایش مشترک دریایی ایران، روسیه و چین نوشت: «ایران، روسیه و چین نخستین رزمایش مشترک خود را که چالشی مستقیم علیه نفوذ آمریکا در غرب آسیا است برگزار کردند؛ اقدامیکه موجب افزایش سطح همکاری‌های دو رقیب آمریکا در جهان و جمهوری اسلامی ایران که تحت تحریم‌های آمریکا قرار دارد، شده است».
این روزنامه انگلیسی در ادامه نوشت: «این رزمایش دریایی با انتقاد شدید آمریکا مواجه شده است، طوری که یک مقام وزارت خارجه آمریکا به فایننشال تایمز گفت «ایران باید درباره برگزاری رزمایش‌های مشترک دریایی دوباره فکر کند» و هشدار داد که این اقدامات باید همه کشورهایی که منافعشان در آزادی دریانوردی در منطقه است را نگران کند.»
این گزارش افزود: «خلیج [فارس] به یک نقطه رویارویی میان ایران و آمریکا تبدیل شده است، به ویژه بعد از خروج یکجانبه آمریکا از توافق هسته‌ای و بازاعمال تحریم‌ها در مه ۲۰۱۸ و ساقط کردن یک هواپیمای بدون سرنشین آمریکایی در ژوئن ۲۰۱۹ از سوی پدافند هوایی ایران و همچنین توقیف یک نفتکش انگلیسی در تنگه هرمز.»
«جاناتا ایال» از محققان ارشد موسسه «رویال یونایتد» می‌گوید، «رزمایش‌های دریایی مشترک توسط این سه کشور به صورت هماهنگ و به منظور ارسال این پیام است که نفوذ آمریکا در منطقه به پایان رسیده است…»
وی در ادامه افزود: «این رزمایش با دقت محاسبه شده است که در آن سه کشور ایران، چین و روسیه برنده هستند؛ ایران می‌تواند ادعا کند که به یک قدرت منطقه‌ای تبدیل شده است، روسیه نقش کلیدی خود را در منطقه غرب آسیا ثابت می‌کند و چین نیز می‌تواند نشان دهد که به یک قدرت دریایی جهانی تبدیل شده است.»
گرم شدن دوباره روابط ایران و روسیه
از سوی دیگر سفر وزیر خارجه کشورمان به مسکو در حالی انجام می شود که کاظم جلالی سفیر ایران در مسکو چندی پیش کار خود را به عنوان سفیر جدید ایران در روسیه آغاز کرده است. جلالی در ا.ولین مصاحبه خود به عنوان سفیر ایران اظهار داشته بود: «وی امروز در مصاحبه‌ای درباره گسترش روابط نزدیک دو کشور از جمله در زمینه همکاری‌های نظامی و مبارزه با تروریسم ابراز امیدواری کرد».
همچنین صفحه توییتر وزارت امور خارجه روسیه در پیامی به نقل از ماریا زاخارووا، سخنگوی این وزارت‌خانه روسیه نوشت: «محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، روز ۳۰ دسامبر به مسکو سفر کرده و در دیدار با سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه، درباره روابط دوجانبه و پیش‌برد بیشترشان رایزنی خواهد کرد».
از سوی دیگر برخی تحلیلگران اعتقاد دارند سردی روابط مسکو و تل آویوو در هفته های اخیر نیز تاثیر زیادی بر گرم شدن دوباره روابط ایران و روسیه دارد.
قرار است به زودی ولادیمیر پوتین به اسرائیل سفر کند این در حالی است که برخی از منابع اسرائیلی سخن از آشکار شدن اختلافات روسیه و اسرائیل به میان آوردند.
هفته گذشته بود که منابعی در ارتش تدافعی اسرائیل (ساخال) به نشریه جروزالم پست خبر داده اند که مکانیسم تنش زدایی در رویدادهای سوریه میان روسیه و اسرائیل چندان کارساز نیست. به گفته آنان، اسرائیل حمله به اهداف ایران در سوریه را به خاطر این چند هفته باقی مانده تا سفر پوتین به اسرائیل متوقف کرده است.
به گفته آنان، اسرائیل حمله به اهداف ایران در سوریه را به خاطر این چند هفته باقی مانده تا سفر پوتین به اسرائیل متوقف کرده است. موضوع از این قرار است که روابط این دو کشور به خاطر حمله روز ۲۰ نوامبر وخیم شده است. حمله به اهداف ایران در پاسخ به تلاش برای حمله به اهداف اسرائیل در بلندی های جولان انجام شد.
وزارت امور خارجه روسیه از این اقدامات دولت یهودی انتقاد کرده است. چندی بعد نیز خبر رسید که هواپیماهای جنگنده سوخوی – ۳۵ روسیه از پایگاه هوایی حمیمیم به پرواز درآمدند تا مانع از حملات هوایی هواپیماهای اسرائیلی علیه فرودگاه التیفور شوند.
در محافل کارشناسی معتقدند که اثر بخشی حملات ساخال علیه سوریه به چند عامل منوط است. آنتون مارداسوف، کارشناس شورای روسیه در امور بین الملل، به نشریه «نزاویسیمایا گازتا» گفت: «نخست، دستور کار داخلی در اسرائیل. به خاطر به درازا کشیده شدن روند تشکیل دولت و ضرورت برگزاری انتخابات دیگر، فعالیت در عرصه سیاست خارجی به طور چشمگیری، کاهش یافته است. در این دوره، عملیات نظامی اسرائیل به قلع و قمع شبه نظامیان فلسطینی محدود شده است. فعالیت در سوریه، اولویت اصلی نیست. این فعالیت می تواند حل و فصل بحران سیاسی را پیچیده تر کند. اما، براساس برخی از گزارش های رسیده، سرویس های ویژه اسرائیل در سوریه دست به چند مورد عملیات دقیق و سرّی روی زمین و با هدف از میان برداشتن نیروهای حامی ایران زده اند. دوم – ایران می خواهد، در چارچوب استراتژی انجام فعالیت های نظامی زیر پوشش پروژه های اقتصادی عمل کند. در ماه های نوامبر و دسامبر، میان دمشق و تهران قراردادهای بسیاری منعقد شد که به چند مساله مربوط می شوند: از عرصه بانکی گرفته تا عرصه سرمایه گذاری. سوم، روشن است که طرف روسی که روی جذب سرمایه گذاری به سوریه از سوی نمایندگان کشورهای حاشیه خلیج فارس حساب می کند، تلاش می کند تا از فعالیت نیروی هوایی ساخال بکاهد.»
بعید به نظر می رسد که تمامی مشکلات در دیدار ماه ژانویه پوتین با بنیامین نتانیاهو حل و فصل شوند. و نباید انتظار داشت که این دیدار، دیدار ساده ای باشد.
از سوی دیگر سفر محمدجواد ظریف به مسکو هرچند رویداد تازه ای محسوب نمی شود اما با توجه به سفر قریب الوقوع پوتین به اسرائیل می تواند حائز اهمیت بوده و در تحولات آتی منطقه به ویژه در موضوع سوریه تاثیرگذار باشد.
