زهرا ایران‌شاهی/ ایران نسبت به ۴ کشور دیگری که در نوار ساحلی خزر قرار دارند پتانسیل‌های بیشتری برای جذب گردشگر دارد اما نبود زیرساخت‌های لازم، قوانین و چارچوب‌هایی که راه را بر سرمایه‌گذاری بخش خصوصی می‌بندند و بی‌توجهی به جذب سرمایه‌گذاری خارجی در گذشته، موجب شده که نتواند از این ظرفیت به درستی […]
زهرا ایران‌شاهی/
ایران نسبت به ۴ کشور دیگری که در نوار ساحلی خزر قرار دارند پتانسیل‌های بیشتری برای جذب گردشگر دارد اما نبود زیرساخت‌های لازم، قوانین و چارچوب‌هایی که راه را بر سرمایه‌گذاری بخش خصوصی می‌بندند و بی‌توجهی به جذب سرمایه‌گذاری خارجی در گذشته، موجب شده که نتواند از این ظرفیت به درستی استفاده کند.
این در حالی است که صنعت گردشگری در زمره سه صنعت سودده دنیا است. این در حالی است که ایران به لحاظ ظرفیت و جاذبه‌های تاریخی و گردشگری درزمره ۱۰ کشور نخست دنیا است اما با اختصاص سهمی حدود ۳۰٫۷۴۷ میلیارد دلاری از کل تولید ناخالص داخلی کشور در سال ۲۰۱۷، در رتبه ۳۵ اقتصادهایِ مبتنی بر گردشگری در جهان ایستاده است.
دراین میان، چندی پیش وزیر راه و شهرسازی کشورمان به ضرورت توجه به گردشگری دریایی به عنوان یکی اززیرشاخه‌های گردشگری اشاره کرد. به گفته محمد اسلامی قرار است کشتی‌های مسافری گردشگری و تفریحی بین بنادر دریای خزر راه‌اندازی شوند و روسیه هم آمادگی خود را برای راه‌اندازی نخستین کشتی بزرگ گردشگری خود به نام «پتر کبیر» در آب‌های دریای خزر اعلام کرده است.
در همین ارتباط مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی نیز درباره سفرهای دریایی در خزر توضیح داد: کمتر از دو دهه قبل بین باکو و بندر انزلی کشتی‌های مسافربری تردد داشتند، منتهی به واسطه کمبود تقاضا، هزینه‌ها و شرایط جوی (طوفانی) دریای خزر، سفرهای دریایی در این مسیر نیز متوقف شد، هرچند پیگیر آن هستیم و در مذاکراتی که با همتای آذربایجانی و روسی داریم تلاش می‌کنیم مکانیزم تشویقی ایجاد کنیم تا مجددا سفرهای دریایی بین ایران و کشورهای حاشیه دریای خزر برقرار شود.
محمد راستاد درباره طرح کشور قزاقستان برای برقراری خطوط دریایی بین ایران و منطقه اوراسیا که چندوقتی است مطرح شده هم گفت که این طرح بیشتر درباره کالا است و به مسافرت‌های دریایی ارتباطی ندارد.
این اظهارات در حالی مطرح می شود که همانطور که پیش‌تر گفتیم ایران هنوز نتواسته از ظرفیت های بالقوه و بی شمار گردشگری دریایی در حاشییه خزر یهره اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی لازم را ببرد و متاسفانه در غیاب فرهنگ سازی برای استفاده درست از ظبیعتی که خداوند در اختیار ما قرار داده، بسیاری از منابع طبیعی شمال کشور به بستری برای ریزش زباله و پلاستیک تبدیل شده است. ضمن اینکه بحث گردشگری دریایی در طول سال های اخیر بیشتر متوجه بنادر جنوبی کشور- شاید به دلیل خاص بودن شکل ظاهری سواحل جنوبی و اتصالشان به اقیانوس- بوده است.
راستاد در ارتباط با گردشگری در سواحل جنوبی نیز با اشاره به تردد کشتی‌های مسافربری بین بنادر و جزایر داخلی از جمله قشم، کیش، هرمز و هنگام، از حرکت مستمر کشتی‌های مسافربری در دو مسیر «بندرلنگه ـ دبی» و «بندرعباس ـ شارجه» خبر داد.
محمد راستاد درباره مسیرهایی که هم‌اکنون برای سفر دریایی ایرانی‌ها در دسترس و فعال است، اظهار کرد: سفرهای بین‌المللی دریایی در حال حاضر بین بندر «شهیدباهنر» در بندرعباس و «شارجه» در امارات، همچنین بین «بندر لنگه» در استان هرمزگان و «دبی» در امارات و بین «خرمشهر» در استان خوزستان و «کویت» انجام می‌شود.
وی درباره مسیرهای بین‌المللی دائمی که حرکت کشتی‌ها در آنها متوقف شده و یا معطل پر شدن صندلی‌ها است، گفت: به جز مسیر دریایی بندر خرمشهر ـ کویت که بعضا تردد کشتی‌ها در آن توقف‌هایی دارد، حرکت کشتی‌های مسافربری در دو مسیر «بندرلنگه ـ دبی» و «بندرعباس ـ شارجه» مستمر برقرار است.
مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی در مورد اینکه قبلا سفرهای دریایی از ایران به دو کشور «قطر» و «عمان» نیز انجام می‌شد که اکنون حرکت کشتی‌ها در این مسیرها متوقف شده است، عنوان کرد: علت این مساله بیشتر مقرون به صرفه نبودن حرکت کشتی‌ها در این دو مسیر بین‌المللی است و زیرساخت بندری و پایانه سفرهای دریایی در هر دو مقصد وجود دارد، اما باید رقابتی بین کشتی‌های مسافربری و شرکتهای هواپیمایی باشد تا برای استفاده توجیه پیدا کند، گاهی سفر هوایی از نظر هزینه، زمان و سهولت مقرون به صرفه‌تر از سفر با کشتی است.
راستاد با بیان اینکه سرمایه‌گذاری برای کشتی‌های مسافرتی وجود ندارد، اظهار کرد: زیرساخت بندری خلاء ندارد و فقط مسیرهای دریایی از نظر اقتصادی، کیفیت و سهولت باید برای متقاضی توجیه‌پذیر شود. خطوط کشتیرانی باید سرمایه‌گذار داشته باشد و مسافران را متقاعد کنند که از این امکان استفاده کنند.
وی با اشاره به توقف سفرهای دریایی بین ایران و عمان، گفت: تردد کشتی‌های مسافرتی در این مسیر به لحاظ هزینه تا مقطعی مقرون به صرفه بود، اما هزینه کشتی‌هایی که در این مسیر استفاده می‌شد خیلی بالا بود. کشتی عمان مدرن بود و می‌توانست مسافت ۱۵۰ مایلی را در دریا سه ساعته طی کند که سرعت بالایی در مسیرهای دریایی به حساب می آید اما پروازهایی در همین مسیر وجود داشت که به لحاظ هزینه مقرون به صرفه‌تر بود و آن خط کشتیرانی نتوانست با آنها رقابت کند و ادامه فعالیت آن به لحاظ اقتصادی دیگر توجیه نداشت.
معاون وزیر راه و شهرسازی خاطرنشان کرد: علاوه بر این مسیرهای بین‌المللی، تردد کشتی‌های مسافربری بین بنادر و جزایر داخلی از جمله قشم (به‌علاوه لافت)، کیش، هرمز و هنگام برقرار است.
گفتنی است که سرمایه گذاری در بنادر جنوبی برای رونق بیشتر گردشگری دریایی هم هنوز ضرورت دارد و اینگونه نیست که بنادر جنوبی برای رونق گردشگری دریایی از همه ظرفیت های خود بهره برده باشند. بنابراین به طور کلی از راهکارهایی که به منظور توسعه گردشگری دریایی در ایران مطرح می شود می توان به بهبود راه‌های دسترسی و حملونقل، ساخت و احداث هتل‌ها و مکان‌های اقامتی، تفریحی و رفاهی مناسب برای استفاده از گردشگران و توجه ویژه به بحث غذا و خوراک در رونق گردشگری دریایی اشاره کرد.
این در حالی است که در بحث گردشگری دریایی، منطقه خزر از جمله مناطقی است که پتانسیل بالایی در جذب گردشگر دارد. با توجه به پتانسیل‌های موجود کشورهای نوارساحلی، کشورهای همسایه دریای خزر طی سال‌های گذشته تدابیری را در راستای جذب بیشتر گردشگر اتخاذ و هزینه‌های هنگفتی را برای رونق این صنعت صرف کرده‌اند، اقداماتی همچون ایجاد جزایر مصنوعی، ساخت هتل‌های بزرگ، برج‌های بسیار بلند، استفاده ازکشتی‌های مسافری، گردشگری و تفریحی بین بنادر.
تابستان امسال قرار بود در جهت تسهیل صدور روادید برای سفر گردشگرانِ حاشیه خزر، دفتر همکاری‌های گردشگری بین کشورهای حاشیه دریای خزر تشکیل شود. همچنین قرار است کشتی گردشگری مدرن و منحصر به فردی که مجهز به امکانات هتل پنج ستاره خواهد بود و بر اساس تفاهم نامه فی مابین مراحل پایانی ساخت خود را در آستراخان طی می کند، سال آینده عملیاتی شود تا بالاخره بتوانیم شاهد اجرای طرح گردشگری دریایی در مسیر بنادر دریای خزر باشیم.
