زهرا ایران‌شاهی سه سال قبل در چنین روزهایی بین ایران و افغانستانِ محسور در خشکی، توافقنامه ای در زمینه ترانزیت کالا از طریق بندر چابهار منعقد شد که بر اساس آن، تجارت از طریق این بندر از و به افغانستان و هند، به راحتی صورت بگیرد. درواقع بندر چابهار فرصت های سرمایه گذاری برای کشورهای […]
زهرا ایران‌شاهی
سه سال قبل در چنین روزهایی بین ایران و افغانستانِ محسور در خشکی، توافقنامه ای در زمینه ترانزیت کالا از طریق بندر چابهار منعقد شد که بر اساس آن، تجارت از طریق این بندر از و به افغانستان و هند، به راحتی صورت بگیرد. درواقع بندر چابهار فرصت های سرمایه گذاری برای کشورهای همسایه و استفاده از پتانسیل همکاری در آسیای میانه را فراهم می کند و به دلیل ویژگی های منحصر به فردی که دارد، فرصت سرمایه گذاری و استفاده از پتانسیل همکاری در آسیای میانه را ایجاد می کند.
بر اساس نظر تحليلگران اقتصادی، تجهیز بندر بزرگ چابهار با تجهيزات و تاسيسات پيشرفته‌ای كه در آن به خدمت گرفته شده است می‌تواند تحول ژئوپليتكی عميقی در منطقه ايجاد كند كه علاوه‌بر ايران، هند و افغانستان، كشورهای منطقه به ويژه آسيای مركزی نيز از آن نفع می برند و در آينده زمينه‌ساز شكل‌گيری بازار آسيايی مشتركی نیز می شود.
اما اهمیت چابهار برای افغانستان علاوه بر وجود مرزهای در خشکی برای افغانستان، اختلافات دیرینه تاریخی با دولت پاکستان که هرازگاهی سرباز می کند نیز هست. چراکه افغانستان از طریق بندر کراچیِ پاکستان به تجارت می پرداخته و حالا دو سالی است که چابهار را با توجه به مزایای عدیده رقابتی آن، برگزیده است.
درواقع در بندر چابهار سه گروه كشور وجود دارند كه هر كدام به نوعی با پاكستان در رقابت هستند. يكي از مهمترين اين كشورها، افغانستان است كه در طول دهه‌هاي اخير براي تجارت با جهان بر پاكستان تكيه داشته است. افغانستان هميشه از اين وابستگي ناخرسند بوده وآن را به عنوان ابزاري براي فشار از سوي كشور همسايه جنوبي تلقي كرده است چراكه هرگاه روابط كابل – اسلام آباد رو به ركود مي گذاشت، تاثير منفي بر ترانزيت از طريق پاكستان داشت.
همچنين، هند و پاكستان رقابت و خصومتي ديرينه با هم داشته و به اين دليل پاكستان هميشه ازاتصال زميني هند به افغانستان ممانعت كرده است؛ چراكه پاكستان مي‌خواست از ائتلاف هند – افغانستان در خصوص مساله خط ديورند (مرز بين افغانستان و پاكستان) جلوگيري به عمل آورد. اضافه براين، هند نيز از طريق بندر چابهار و افغانستان، به آسياي مركزي وصل مي‌شود. جمعيت و بازاري كه در اين منطقه وجود دارد، مي‌تواند زمينه ساز جابه‌جايي صدها هزار تن كالا و ميلياردها دلار مبادلات تجارتي شود و در نهايت به همكاري‌ها و حتي هم‌گرايي منطقه‌اي بيانجامد.
تکمیل خط ریلی خواف-هرات
این در حالی است که وزیر راه و شهرسازی کشورمان در هفته گذشته و در دیدار با معاون حمل و نقل جاده ای افغانستان که به‌منظور توسعه روابط حمل‌ونقل و ترانزیتی انجام شد، بر تشکیل هرچه سریعتر کمیته مشترک ساماندهی مرزهای ایران و افغانستان در مناطق میلک، دوغارون و ماهی رود تأکید کرد.
محمد اسلامی بر توسعه روابط ایران با کشورهای همسایه به ویژه افغانستان تاکید کرد و افزود: خط ریلی خواف- هرات هر چه سریع تر با برقراری امنیت تکمیل شود.
وزیر راه و شهرسازی با اشاره به اینکه کشورهای منطقه باید مسائل و مشکلات خود را درون منطقه‌ای حل کنند، همزبانی و هم کیشی را جزو جاذبه‌ها و ویژگی‌هایی برشمرد که حکومت‌های منطقه را به توسعه تبادلات با یکدیگر ترغیب می‌کند.
اسلامی در عین حال خاطرنشان کرد: جمهوری اسلامی ایران همواره به پایداری صلح و ثبات کشور افغانستان برای پیشرفت و توسعه آن کشور معتقد بوده و هست و برای تحقق آن از هیچ کوششی دریغ نکرده است.
وی در راه تقویت و گسترش روابط دو کشور، بر تکمیل خط ریلی خواف- هرات تاکید کرده و گفت: در گذشته برای تکمیل خط ریلی خواف- هرات فعالیت هایی انجام شد که امیدواریم با برقراری امنیت این خط ریلی هرچه سریعتر تکمیل شود.
عضو کابینه دولت دوازدهم در بیان انتظارات جمهوری اسلامی ایران از دولت افغانستان، اعلام کرد: مدت هاست به دلیل ناامنی شرکت‌های ایرانی فعال در زمینه تکمیل خطوط ریلی دچار زیان و خسارت شده اند. انتظار ما این است که دولت افغانستان به ویژه وزارت حمل و نقل آن کشور این موضوع را حل و فصل کند.
اسلامی تکمیل سکو و بارانداز را در مسیر خط ریل خواف- هرات، منوط به برقراری امنیت عنوان کرد و خواستار راه اندازی هرچه سریعتر این پروژه و تکمیل آن شد.
وزیر راه و شهرسازی در ادامه دیدار خود با هیات افغانستانی از آمادگی ایران برای ارایه ضوابط و معیارهای حمل و نقلی و آیین‌نامه‌ها در قالب انتقال تکنولوژی، آموزش، تربیت نیروی انسانی و تجهیزات و ماشین آلات از سوی سازمان راهداری و حمل ونقل جاده ای خبر داد و افزود: نیاز داریم تا مناطق مرزی ایران و افغانستان در میلک، ماهی رود و دوغاورن ساماندهی شود. انتظار داریم تا توسعه روابط اقتصادی دو کشور با ساماندهی مسیر ترانزیتی هموار شود.
وی اعلام کرد: کمیته و گروه مشترک کارشناسی برای ساماندهی سه منطقه مرزی ایران و افغانستان تعیین شود و با انجام کار کارشناسی، مشکلات این مناطق را بررسی و اولویت بندی کنند و مشکلاتی را که می توان از طریق کمیته و کارگروه حل کرد، در همان کارگروه حل کرده و در صورت عدم رفع مشکلات، در خصوص رفع آنها، کمیته مرزی، تعیین‌تکلیف کند.
گفتنی است که عملیات اجرایی پروژه راه آهن خواف –هرات که از سال های ۸۱ و ۸۲ آغاز شده است، دارای چهار قطعه بوده که سه قطعه آن از خواف تا ایستگاه شمع تیغ و پس از آن ایستگاه جونو در تعهد ایران است و قطعه چهارم که از این ایستگاه شروع شده و به هرات می‌رسد را افغانستانی‌ها متعهد به ساخت و بهره‌برداری از آن شده اند.
ضرورت ارتقا و گسترش همكاریهای
حمل و نقلی دو كشور
رييس سازمان راهداری و حمل ونقل جاده ای کشورمان نیز در همین دیدار با اشاره به پيشينه فرهنگي و تاريخي ايران و افغانستان، لزوم ارتقاي جايگاه دو كشور را در تجارت منطقه اي مهم قلمداد كرد.
عبدالهاشم حسن نيا به مساعدت جدي طرف افغان براي احياي جاده ابريشم به عنوان پيوند دهنده آسياي مركزي و جنوبي براي همكاري هاي منطقه اي، انرژي، تسهيل تجارت از طريق ارتقاي مناسبات حمل و نقلي اشاره كرد و با توجه به همسايگي افغانستان با كشور چين، ضرورت تقويت و ارتقاي مناسبات حمل و نقلي و تجارتي با افغانستان را يادآور شد.
مزاياي تجارت ميان هند و افغانستان
از بندر چابهار
چابهار علاوه بر اینکه بر هرکدام از کشورهای همسایه به ویژه هند و افغانستان مزایای مهم اقتصادی دارد، در برگیرنده منافع مششترکی برای هند و افغامستان بطور همزمان نیز هست. چراکه بندر چابهار ايران مي‌تواند جايگزين بنادر كراچي، قاسم و گوادر پاكستان در تجارت افغانستان شود. تجارت از طريق بندر چابهار مي‌تواند ازمحدوديت افغانستان به راه‌هاي پاكستان بكاهد. از آنجايي كه راه لاجورد هنوز باز نشده است، نزديك ترين مسير تجارت با اروپا براي افغانستان، همين بندر چابهار است. از طريق بندر چابهار، هند مي‌تواند نقش خود در آسياي مركزي را گسترش دهد، چيزي كه هند هرگز نمي‌تواند از طريق بنادر ترانزيتي ديگر كشورها انجام دهد. بندر چابهار مي‌تواند همبستگي اقتصادي و تجارت منطقه اي را افزايش دهد.
