زهرا ایرانشاهی قطار تهران- زاهدان از خط خارج شد. خبر شوک‌آور و اضطراب‌برانگیز بود و پرسش آنی‌ای که از نخستین لحظه انتشار آن تا زمان توضیح مسئولان امر با آن روبه‌رو می‌شویم، علل وقوع هر حادثه‌ای است. چهارشنبه سوم مهرماه جاری ساعت ۲۱ و یک دقیقه شب، روابط عمومی شرکت راه‌آهن در اطلاعیه‌ای موسوم به […]
زهرا ایرانشاهی
قطار تهران- زاهدان از خط خارج شد. خبر شوک‌آور و اضطراب‌برانگیز بود و پرسش آنی‌ای که از نخستین لحظه انتشار آن تا زمان توضیح مسئولان امر با آن روبه‌رو می‌شویم، علل وقوع هر حادثه‌ای است.
چهارشنبه سوم مهرماه جاری ساعت ۲۱ و یک دقیقه شب، روابط عمومی شرکت راه‌آهن در اطلاعیه‌ای موسوم به اطلاعیه شماره یک خود، نخستین توضیحات را ارائه کرد. در این اطلاعیه آمده است: حدود ساعت ۱۶:۰۰ امروز چند واگن قطار مسافری در محور تهران- زاهدان که ساعت ۱۴:۵۰ از ایستگاه زاهدان حرکت کرده بود در ورودی ایستگاه شورو زاهدان دچار سانحه شد که چند واگن از خط خارج شد.
براساس این گزارش، چند نفر از مسافران زخمی شدند و اطلاعات تکمیلی متعاقبا در اطلاعیه‌های بعدی اعلام می‌گردد. سپس معاون مسافری راه آهن در اینباره در اطلاعیه شماره ۲ که دارای پس‌زمینه سیاه‌رنگ بود و خبر از فوت سه تن از هموطنانمان را می‌داد، گفت: در حادثه خروج قطار از ریل در حوالی زاهدان ۳۵ مسافر مصدوم و ۳ نفر جان خود را از دست داده اند.
میر حسن موسوی در ساعت ۲۱ و ۳ دقیقه همان شب ادامه داد: بر اساس گزارش اداره کل راه آهن جنوب شرق ( زاهدان) قطار مسافری زاهدان – تهران به شماره ۷۲۵ در منطقه شورو زاهدان از خط خارج شده و هم اکنون دلایل بروز آن توسط کمیسیون عالی سوانح راه آهن در دست بررسی قرار گرفته است.
وی یادآورشد: هم اکنون کمیسیون عالی سوانح راه آهن در تهران تشکیل جلسه داده و تعدادی از معاونان و کارشناسان راه آهن نیز به محل اعزام شده اند تا دلایل بروز این حادثه را از نزدیک بررسی کنند. ضمن اینکه در حال حاضر همه مصدومان این حادثه به مراکز درمانی منتقل شده و در حال مداوا هستند و ماموران امدادی راه آهن جنوب شرق در محل حادثه در حال انجام وظیفه خود هستند.
در دو اطلاعیه نخست پاسخی برای پرسش اصلی وجود نداشت اما اطلاعیه سوم که در ساعت ۲۱ و ۶ دقیقه همان شب منتشر شد، خبر داد که با اعزام اعضای کمیسیون عالی سوانح راه آهن به محل، علت بروز حادثه در دست بررسی قرار گرفت و به محض تکمیل اطلاعات ارسالی در خصوص دلایل بروز این حادثه، مراتب به اطلاع هموطنان عزیز خواهد رسید.
در این حادثه ۵ واگن این قطار از ریل خارج شد و همه مصدومان توسط نیروهای امدادی به مراکز درمانی منتقل شده اند و سایر مسافران نیز با اتوبوس به زاهدان در حال انتقال هستند.
در اطلاعیه شماره ۵ آمد که عملیات امدادرسانی به مصدومان حادثه قطار زاهدان به تهران به پایان رسیده و ماموران اداره کل راه آهن جنوب شرق در محل حادثه در حال جمع آوری واگن های سانحه دیده هستند تا عملیات بازگشایی محور ریلی زاهدان – تهران آغاز شود. در ادامه این اطلاعیه آمده که ۴۲ نفر از مصدومان این حادثه در ۳ بیمارستان زاهدان بستری هستند و مابقی مصدومان پس از مداوای سرپایی از مراکز درمانی مرخص شده اند.
متاسفانه در این حادثه دردناک ۴ نفر از هموطنان عزیز جان خود را از دست دادند.
اطلاعیه شماره ۶ حاوی این خبر بود که قطارهای تهران – زاهدان و زاهدان – تهران طبق برنامه انجام میشود، اما مسافران از زاهدان با اتوبوس به بم منتقل می‌شوند تا از بم با قطار به تهران عزیمت کنند. همچنین تا بازگشایی این محور قطارهای تهران – زاهدان طبق برنامه از ایستگاه راه‌آهن تهران حرکت می‌کنند تا پس از رسیدن به بم با اتوبوس به زاهدان منتقل شوند.
وزیر راه و شهرسازی کشورمان در همان ساعات نحست بروز حادثه در پیامی با بیان تسلیت به ملت شریف ایران و به خصوص بازماندگان خانواده های حادثه دیده ریلی زاهدان به شرکت راه آهن دستور داد سریعا برای بررسی علت حادثه اعضای کمیسیون عالی سوانح راه آهن به محل حادثه اعزام شوند.
مدیرعامل راه آهن جمهوری اسلامی ایران نیز در پیامی حادثه تاسف‌بار خروج ۵ دستگاه واگن قطار زاهدان – تهران و جان باختن چند تن از مسافران این قطار را به خانواده محترم این عزیزان تسلیت گفت. سعید رسولی اظهار داشت: جان باختن و مصدوم شدن تعدادی از مسافران و هموطنان عزیزمان در حادثه دردناک قطار زاهدان موجب تألم و اندوه فراوان اينجانب و عموم كاركنان خانواده راه آهن شد، که با دلی آكنده از غم و اندوه ، خود را شريك غم بازماندگان اين حادثه تلخ دانسته، از درگاه خداوند متعال برای درگذشتگان رحمت و مغفرت و برای بازماندگان این حادثه صبر و اجر جزیل مسئلت می‌نمايم.
اما در سایه بی خبری از دلایل بروز حادثه، همانند سایر حوادث مترقبه و غیرمترقبه در کشور، جعلیات بسیاری منتشر شد که سرقت پیچ ریل یکی از آنها بود. اما صادق سکری رییس روابط عمومی شرکت راه‌آهن درباره دلایل بروز حادثه دلخراش ریلی که منجربه کشته و زخمی شدن شماری از هموطنانمان شد، با بیان اینکه کمیسیون عالی سوانح راه‌آهن همچنان در حال بررسی علت وقوع حادثه قطار زاهدان – تهران است، گفت: هنوز علت وقوع حادثه مشخص نیست، اما عده‌ای اعلام می‌کنند که باز کردن پیچ ریل در محدوده ۲۰ متر ممکن است علت وقوع این حادثه باشد، اما هنوز این موضوع مورد تأیید کارشناسان و بازرسان قرار نگرفته است.
روابط عمومی سازمان انتقال خون سیستان و بلوچستان نیز در همان ساعات ابتدایی از شهروندان زاهدانی خواست جهت کمک به حادثه دیدگان حادثه قطار با حضور در مراکز انتقال خون، در این امر حیاتی و خداپسندانه شرکت کنند.
سپس شش ساعت پس از وقوع حادثه، سخنگوی سازمان انتقال خون، با اشاره به حادثه خروج قطار از ریل در سیستان و بلوچستان و مصدوم شدن چند نفر از مسافران، گفت: خون مورد نیاز برای مصدومان حادثه تامین شده است. بشیر حاجی بیگی افزود: به دنبال حادثه خروج قطار از ریل در سیستان و بلوچستان و مصدوم شدن چند نفر از مسافران، شاهد حضور هموطنان سیستانی در صف اهدای خون بودیم که جای تقدیر و تشکر دارد.
آن طور که در پایگاه انتقال خون استان سیستان و بلوچستان گزارش شده، به دنبال وقوع حادثه خروج قطار در این استان، هموطنان ما برای اهدای خون در صف ایستادند.
وی ادامه داد: با توجه به حضور گرم مردم سیستان و بلوچستان در صف اهدای خون، پایگاه انتقال خون استان تا زمان استقبال مردم، آماده دریافت خون های اهدایی هموطنان غیور و خونگرم استان خواهد بود.
بارها نسبت به تغییر مسیر ریلی زاهدان به دولت هشدار داده بودیم
اما اظهارنظر نماینده مردم زاهدان در اینباره مهمتر بود. حسینعلی شهریاری در اینباره گفت: بارها به دولت و وزارت راه و شهرسازی تذکر دادیم که مسیر درستی را برای احداث این مسیر ریلی انتخاب نکرده‌اند چرا که همواره این مسیر زیر شن‌های روان پوشیده میشود و کارگران راه‌آهن باید به صورت شبانه روزی نسبت به پاکسازی این چند کیلومتر اقدام کنند.
شهریاری با بیان اینکه هفته آینده وزیر راه در مجلس باید پاسخگو باشد، ادامه داد: درباره وقوع سانحه قطار زاهدان- تهران با بیان اینکه هنوز دلایل اصلی وقوع این سانحه که منجر به جان باختن تعدادی از هموطنانمان شده از سوی دستگاه‌های ذی‌ربط اعلام نشده و کارشناسان در حال بررسی دلایل سانحه هستند.
نماینده مردم زاهدان ادامه داد: موضوع بعدی بحث خطای انسانی است. در حال حاضر برخی از مصدومان می‌گویند لوکوموتیوران پی در پی نسبت به افزایش و کاهش سرعت قطار اقدام می‌کرد و در شرایطی که سرعت قطار را افزایش می‌داد، بلافاصله نسبت به ترمزگیری اقدام می‌کرد که این موضوع هم باید مورد بررسی قرار بگیرد چرا که احتمال وجود خطای انسانی از سوی لوکوموتیوران قطار وجود دارد.
وی با اشاره به تاخیر طولانی در مورد اجرای این پروژه گفت: در دولت نهم به آقای بهبهانی همواره می‌گفتیم که نسبت به ساخت این پروژه که در حال تبدیل به آثار باستانی بود، اقدام کند. ساخت راه‌آهن بم- زاهدان ۱۶ سال به طول انجامید و در نهایت هم با نقدهایی به افتتاح رسید.
نتیجه
گفتنی است که اگرچه از دست دادن جان تنی چند از هموطنانان و زخمی شدن ۴۰ نفر از آنان، غمنامه دیگری‌ست از دفتر آلامی که به شنیدنشان عادت کرده ایم اما فراموش نکنیم که شمار بروز حوادث این چنینی در حمل ونقل ریلی در مقایسه به سهم جاده ها، از تعداد انگشتان یک دست هم کمتر است. ضمن اینکه بررسی دقیقه به دقیقه جریان خبر توسط مسئولان مربوطه در راه آهن که در دقیقه‌شمار بالا عنوان کردیم هم نشان داد که اگرچه نظام قضایی کشور در همکاری با دستگاه‌های اجرایی، یافتن مفسدان اقتصادی را به عنوان یک ضرورت و فریضه‌ی اجتماعی آغاز کرده است اما این به این معنی نیست که سازمان ها و نهادهای متعهد وجود خارجی نداشته باشند.
عملکرد خلاقانه شرکت راه آهن حتی در مقایسه با مجموعه های متبوع وزارت راه در صنعت هوایی و جاده ای و… نیز قابل ارزیابی است. چراکه این شرکت در کنار سهم کمتر از بودجه سالانه نسبت به سایر مجموعه های حمل ونقلی، با بروز تحریم ها در زمینه ساخت و عرضه قطعات صنعت ریلی در داخل کشور (از تجهیز ناوگان تا تولید ریل ملی و ریل کشی این شرکت به بازار سرمایه با اقدام درست خود در زمینه عرضه ۱۰ درصد از سهام خود در بورس) اقدامات بسیاری انجام داد و در زمینه همکاری با بخش خصوصی فعال در صنعت ریلی نیز اقدام به برگزاری نشست ها و جلسات انتقال تجربیات با این بخش داشته است. بنابراین به زعم نویسنده، در بررسی دلایل بروز هر ماجرایی در کشور ما بیش از هرچیز به بررسی همه علت های بروز آن حادثه بدون شتاب زدگی و موج سازیِ خبری به وسیله تهییج احساسات، نیاز داریم. در این صورت است که بررسی نقاط ضعف و قوت ماجرا، راه را برای بررسی درست سایر موضوعات نیز فراهم میکند.
