جنگل‌ها حال و روز خوشی ندارند
جنگل‌ها حال و روز خوشی ندارند
در ۶ بهمن ۱۳۴۱ در چهار چوب منشور انقلاب سفید جنگل‌های ایران ملی اعلام شد.جنگل‌های ایران که آن‌ها را معادن طلای سبز لقب داده‌اند و مراتع کشور ملی شد و با این نزدیک یه ۱۲۰ میلیون هکتار جنگل‌های و مراتع کشور برای بهره برداری ملی در اختیار دولت قرار گرفت.

در پهنه‌ای (مساحتی) نزدیک یه ۲۸۰۰۰هکتار جنگل‌های مصنوعی ایجاد شد. بیش از ۵۰۰۰هکتار فضای سبز دور شهرهای بزرگ ویا پارک‌های جنگلی بیشماری در منطقه‌های گوناگون کشور به وجود آمد. برنامه‌های گسترده‌ای در باره زنده کردن دوباره منابع جنگلی و حفاظت خاک و مهار کردن شن‌های روان و جلوگیری از پرشدن مخزن‌های سدها، جلوگیری از پیشرفت کویر و واپس راندن آن از راه نهال کاری کویری در ایران پیاده شد.
به گزارش جمله طبق آخرین گزارش‌های سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری ایران، در حال حاضر جنگل‌های کشور حدود ۱۴ میلیون هکتار مساحت دارند که معادل هشت درصد از مساحت کل کشور است. این در حالی است که در گذشته، سطح جنگل‌ها در ایران بیش از ۱۸ میلیون هکتار بوده و این کاهش چهار میلیون هکتاری نشان‌دهنده روند نزولی درخور‌ توجه در دهه‌های اخیر است. جنگل‌های ایران عمدتا در شمال کشور، به‌ویژه در نواحی استان‌های گیلان، مازندران و گلستان واقع شده‌اند که به جنگل‌های هیرکانی معروف هستند. این جنگل‌ها‌ که حدود پنج میلیون هکتار از مساحت کل جنگل‌های ایران را شامل می‌شوند، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین ذخایر ژنتیکی و اکولوژیکی دنیا شناخته می‌شوند. یکی از اصلی‌ترین علل کاهش سطح جنگل‌های ایران، فعالیت‌های انسانی است. گسترش کشاورزی و ایجاد زمین‌های زراعی یکی از عوامل عمده‌ای است که منجر به تخریب جنگل‌ها می‌شود. بر اساس داده‌های موجود، حدود ۳۵ درصد از جنگل‌های ایران به دلیل تبدیل به زمین‌های کشاورزی یا ساخت‌وساز از دست رفته‌اند. این فرایند اغلب به دلیل ‌رعایت‌نکردن استانداردهای محیط‌زیستی و استفاده ناپایدار از منابع طبیعی صورت می‌گیرد. علاوه بر این، جنگل‌زدایی‌های غیرمجاز در برخی مناطق نیز به‌شدت افزایش یافته است. تخریب جنگل‌ها در این مناطق عمدتا به دلیل نیاز به چوب و سوخت، به‌ویژه در مناطق روستایی
‌ صورت می‌گیرد.
علاوه بر این، بر اساس گزارش شرق جنگل‌زدایی‌های غیرمجاز در برخی مناطق نیز به‌شدت افزایش یافته است. تخریب جنگل‌ها در این مناطق عمدتا به دلیل نیاز به چوب و سوخت، به‌ویژه در مناطق روستایی‌ صورت می‌گیرد. عامل دیگری که به کاهش مساحت جنگل‌ها دامن زده‌، آتش‌سوزی‌های گسترده در مناطق جنگلی است. این آتش‌سوزی‌ها‌ که به‌طور معمول ناشی از بی‌احتیاطی انسان‌ها یا تغییرات اقلیمی هستند، به‌طور مداوم جنگل‌ها را در معرض تهدید قرار می‌دهند. در سال‌های اخیر، ایران شاهد آتش‌سوزی‌های وسیعی در جنگل‌های شمالی کشور بوده که خسارات زیادی به این اکوسیستم‌ها وارد کرده است. به‌طور خاص، در سال ۱۳۹۹‌ آتش‌سوزی در جنگل‌های شمال ایران باعث از بین رفتن هزاران هکتار از اراضی جنگلی شد. تغییرات اقلیمی نیز یکی از عوامل مهم در کاهش پوشش جنگلی در ایران است. تغییر الگوهای بارندگی و افزایش دما‌ که به دلیل پدیده‌های جهانی تغییرات اقلیمی رخ می‌دهند، تأثیرات شایان توجهی بر اکوسیستم‌های جنگلی کشور دارند. این تغییرات می‌توانند به کاهش رشد درختان، افزایش خشک‌سالی‌ها و تغییر ترکیب گونه‌های گیاهی منجر شوند. طبق مطالعات انجام‌شده، تغییرات اقلیمی در حال تغییر شدت و نوع بارش‌ها در مناطق شمالی ایران است، به‌طوری‌که بارش‌ها به صورت نامنظم و شدیدتر از قبل رخ می‌دهند.
معاون امور جنگل سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور راه احیای عرصه های جنگلی را جنگلداری اجتماعی عنوان کرد و گفت: زاگرس که وسیع ترین عرصه جنگلی ایران است، بیش از سایر عرصه ها و رویشگاه های جنگلی ایران آسیب دیده است. البته همه رویشگاه های جنگلی کشور در معرض خطر قراردارند اما زاگرس حال و روز اورژانسی دارد. بیش از ۵۰ سال است زادآوری درختان زاگرس کم شده و توانی برای درختان پیر زاگرس نمانده است. صفر شدن زادآوری درختان ارزشمند زاگرس، تعادل اکولوژیکی این عرصه مهم و حیاتی کشور را برهم زده است.
سال ۱۴۰۰ فرزاد علیزاده فعال محیط زیست در گفت و گو با ایسنا گفت: در ۷۰ سال گذشته هفت میلیون هکتار از جنگل‌های زاگرس از بین رفته و در حال حاضر تنها پنج میلیون هکتار جنگل در زاگرس باقی مانده است، اینچنین که به نابودی جنگل‌ها و مراتع کشور کمر همت بسته‌ایم متاسفانه تا ۵۰ سال آینده تمامی جنگل‌ها و در ۸۰ سال آینده تمامی مراتع را از دست می‌دهیم.
زباله و پسماند نيز از حل نشدنی‌ترین معضلات استان‌های شمالی است و متاسفانه با ابتدایی‌ترین روش مدیریت پسماند، یعنی دفن زباله مواجه هستیم؛ این در حالی است که مسئله زباله باید در مبدا مدیریت شود و سپس برای روش‌های دفن و استفاده از زباله سوز برنامه ریزی کنیم.صرفا با ایجاد زباله سوز در داخل جنگل‌ها نمی‌توانیم مشکل پسماند را حل کنیم. نه تنها تل انبار شدن زباله‌ها برای محیط جنگلی آلودگی ایجاد می‌کند، بلکه شیرابه‌های ناشی از این دفن گاه‌ها چندین متر در خاک جنگل نفوذ کرده و به علت بالا بودن سطح آب‌های زیرزمینی در شمال، منابع آبی و خاکی را آلوده می‌کند.
متولیان مدیریت پسماند زیباترین مناطق در عمق جنگل را برای دفن زباله انتخاب کرده اند و نزدیکی این دفن گاه‌ها به منابع آبی و سرچشمه ها، موجب انتقال آلودگی‌ها به پایین دست شده است.تجاوز به عرصه‌های جنگلی و ویلاسازی در این مناطق نه تنها به معماری و سنت‌های بومی آسیب وارد کرده، بلکه حجم تولید زباله را افزایش داده است. این در حالی است که برای توسعه اکوتوریسم که جنگل‌های هیرکانی یکی از مولفه‌های آن است، باید این طبیعت و معماری را حفظ کنیم، زیرا اکوتوریست‌ها بخاطر همین میراث می‌آیند.