کاوه ایرانی – روزنامه نگار/ تردیدی نیست، ٣١ ژانویه ٢٠٢٠ تاریخی نمادین برای بریتانیا و اتحادیه اروپا و نیز مناسبات میان آنها خواهد بود. پس از سال‌ها کشمکش و مناقشه سرانجام «برگزیت» رسمیت یافت و بریتانیا از اتحادیه اروپا خارج شد. خروج از اتحادیه اروپا جامعه بریتانیا را با شکاف و بحران عمیقی روبرو […]
کاوه ایرانی –
روزنامه نگار/
تردیدی نیست، ٣١ ژانویه ٢٠٢٠ تاریخی نمادین برای بریتانیا و اتحادیه اروپا و نیز مناسبات میان آنها خواهد بود. پس از سال‌ها کشمکش و مناقشه سرانجام «برگزیت» رسمیت یافت و بریتانیا از اتحادیه اروپا خارج شد. خروج از اتحادیه اروپا جامعه بریتانیا را با شکاف و بحران عمیقی روبرو کرد و به سقوط دو دولت انجامید. بریتانیا که از ۱۹۷۳ عضو اتحادیه اروپا شده بود از ساعت ۱۱ جمعه شب به وقت محلی (ساعت ۱۲ به وقت اروپای مرکزی) از اتحادیه جدا شد.
به گزارش «جمله» نیمه شب جمعه ۱۱ بهمن بود که روند اجرایی “برگزیت” به طور رسمی آغاز شد و از روز گذشته، اول فوریه ۲۰۲۰، پس از حدود نیم قرن، بریتانیا از اتحادیه اروپا خارج شد. اکثریت ساکنان لندن به رفراندوم خروج از اتحادیه اروپا رای مخالف داده بودند، با این همه برخی مناطق پایتخت، به خصوص خیابان‌های اطراف پارلمان و دفتر نخست‌وزیر در ساعت پایانی جمعه شاهد تجمع و شادی کسانی بود که خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا را جشن گرفتند. آغاز رسمی برگزیت به معنای قطع ارتباط فوری بریتانیا با اتحادیه اروپا نیست. طی یک دوره انتقالی ۱۱ ماهه تمام قراردادهای تجاری و گمرکی میان لندن و بروکسل همچنان معتبر خواهد بود و دو طرف در این مدت باید مذاکرات دشواری را برای روابط آینده خود به سرانجام برسانند.
گفتگو با شهروندان بریتانیا از این حکایت می‌کند که آنان خواستار از سرگیری جریان عادی زندگی خویش‌اند. بی سبب نیست که بوریس جانسون، نخست وزیر بریتانیا، جمعه گذشته هنگام امضای سندِ خروج، تاکید کرد که دولت «مایل است تاریخ جدائی از اروپا، زمان التیام بخشیدن به شکاف‌ها، آشتی دادن جوامع گوناگون و نگریستن به کشوری که مشترکاً اراده ساختن آن را داریم باشد».
مناقشات ایرلند شمالی و جنوبی
یکی از مسائل مبهم و مورد مناقشه تعیین تکلیف مرز ایرلند شمالی و جمهوری ایرلند است که پس از برگزیت تنها مرز زمینی بریتانیا و اتحادیه اروپا محسوب می‌شود. این مسئله یکی از موضوع‌هایی است که قرار است از ابتدای ماه مارس در مذاکرات میان لندن و شورای اروپا تکلیف آن مشخص شود. برگزیت موضوع یک همه‌پرسی پر هیاهو در تابستان سال ۲۰۱۶ بود که در آن اندکی کمتر از ۵۲ درصد رای‌دهندگان با آن موافقت کردند. این پیروزی شکننده سرآغاز مناقشه‌های شدید سیاسی میان احزاب و تشکل‌های سیاسی در بریتانیا شد و در جامعه نیز شکاف عمیقی ایجاد کرد. ترزا می، نخست‌وزیر پیشین بریتانیا پس از چند بار ناکامی برای جلب موافقت اکثریت پارلمان با توافق‌نامه برگزیت مجبور به کناره‌گیری شد. در ادامه این بحران و با انتخابات زودرس، حزب محافظه‌کار اکثریت کرسی‌های پارلمان را از آن خود کرد و بوریس جانسون به عنوان یکی از حامیان سر سخت برگزیت جانشین ترزا می شد.
آغاز دورانی جدید برای بریتانیا؟
به گزارش “تاگس‌شاو”، وب‌سایت کانال یک تلویزیون المان، بوریس جانسون در پیامی وعده داد که برگزیت آغاز دوران جدیدی برای بریتانیا باشد و افزود برای بسیاری این “لحظه شگفت‌انگیز امید” است که در مورد فرا رسیدنش تردید داشتند.
جانسون در یک پیام ویدیویی اذعان کرد که بسیاری از شهروندان بریتانیا نگران پیامدهای منفی خروج از اتحادیه اروپا هستند. او تاکید کرد که این نگرانی‌ها قابل فهم است اما وظیفه خود می‌داند کشو را به پیش برد. بوریس جانسون وعده داده که با خروج از اتحادیه اروپا برنامه‌های گسترش زیرساخت‌ها و بهبود وضعیت آموزشی و بهداشتی بهتر به پیش برده شود.
با این همه هنوز بخش بزرگی از شهروندان بریتانیایی نسبت به پیامدهای برگزیت ابراز نگرانی می‌کنند و بسیاری از جزئیات روابط آینده لندن با ۲۷ کشور باقی مانده در اتحادیه اروپا همچنان نامشخص است. در حالی که دولت دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا، از خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا استقبال می‌کند، امانوئل مکرون رئیس جمهوری فرانسه برگزیت را یک “هشدار تاریخی” عنوان کرد که به گفته او همه کشورهای اروپایی باید آن را جدی بگیرند.
برگزیت و سیاست خارجی ایران
سال ۹۵ در حالی که پس از رای انگلیسی ها به خروج کشورشان از اتحادیه اروپا، جامعه جهانی در نگرانی دست و پا می زد، یک کشور بود که به سرعت خوشبینی خود را نسبت به برگزیت اعلام کرد: «ایران».
در روزهایی که برای اولین بار سخن از برگزیت به میان آمد کمتر مقام مسئولی در کشورمان در این باره اظهار نظر کرده بود. اما همان تعداد اندک از مقاماتی که دراینباره سخن گفتند، اظهاراتشان بسیار دور از واقعیت به نظر می رسید. در همان زمان سرتیپ پاسدار مسعود جزایری که پیش از این معاون فرهنگی و تبلیغات دفاعی ستاد کل نیروهای مسلح بود، در اظهار نظری سطحی پیرامون برگزیت گفته بود: «تصمیم مردم انگلیس برای خروج از اتحادیه اروپا در حقیقت «نه» گفتن اکثریت مردم این کشور به ادامه تبعیت دولت انگلیس نسبت به تحمیل اراده آمریکا به این کشور است.» وی در ادامه مدعی شده بود که «تنها راه حفظ اتحادیه اروپا اعلام علنی و عملی استقلال از کاخ سفید است». این در حالی است که امروزه یکی از حامیان سرسخت برگزیت، کاخ سفید و شخص دونالد ترامپ است. «سید جلال ساداتیان»، سفیر سابق ایران در انگلستان، در ارزیابی خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا گفت: «با خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا هم این اتحادیه و هم انگلستان تضعیف خواهد شد. انگلستان از طریق حمایت آمریکا از بوریس جانسون به یک پشت گرمی رسیده و امیدوار است روابط تاریخی این دو کشور که به دلیل عضویت انگلستان در اتحادیه ضعیف شده بود، بهبود یابد».
او افزود: «از جنگ دوم جهانی آمریکا حاکم بلامنازعه منافع انگلستان بود و پس از ورود به اتحادیه اروپا این کشور از نظر اقتصادی ضعیف شد بنابراین بریتانیا با این اقدام می‌تواند، علاوه بر کشورهای مشترک‌المنافعی که در نقاط مختلف دنیا دارد از منافع حوزه اقتصادی آمریکا هم برخوردار شود». این کارشناس مسائل بین‌الملل با تاکید بر اینکه «معلوم نیست ترامپ تا کجا به نفع انگلستان کار کند» افزود: «حرف اول و آخر ترامپ منافع ملی است و به صورت مداوم این را در سخنرانی‌هایش تکرار می‌کند که تأمین منافع آمریکا، اولویت اول کاری‌ام است. در همین راستا در حال خروج از اغلب اتحادیه‌ها و پیمان‌های بین‌المللی است».
تمایل انگلستان به گسترش روابط با ایران
روز گذشته حمید بعیدی نژاد در کانال تلگرامی خود پیرامون آینده روابط ایران و انگلستان پس از خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا نوشت: « دولت انگلستان مسوولیت مهمی را در مدیریت شرایط جدید برعهده خواهد داشت و به همین دلیل قصد دارد با گسترش روابط اقتصادی و تجاری خود با کشورهای مهم جهان، رها از محدودیت‌های تحمیل‌شده توسط مقررات اتحادیه اروپا بتواند نه تنها مانع از کاهش قدرت اقتصادی این کشور بشود، بلکه با استفاده از مزیت‌های اقتصادی و مالی خود به رشد بیشتر تجاری و اقتصادی دست یابد».
سفیر ایران در لندن ادامه داد: « دولت انگلیس بر همین مبنا مایل به گسترش روابط اقتصادی خود با ایران در دوره جدید است؛ اما برای رسیدن به نقطه مطلوب چالش‌هایی وجود دارد که باید بر آنها فائق آمد که مهمترین آن وجود تحریم‌های تحمیلی توسط آمریکا، با توجه به ارتباط نزدیکی بازارهای مالی لندن با واشنگتن است. آنچه میان دو کشور اخیرا تجربه شد، دوره پسابرجام بود. در این دوره خیلی کوتاه، توافقات مهمی بالغ بر چند میلیارد یورو در حوزه اقتصادی، تجاری و فناوری بین دو کشور به امضا رسید که از جمله آنها توافق برای راه‌اندازی پنجمین نیروگاه خورشیدی جهان در ایران و انعقاد خرید هواپیما و قطعات هواپیما با شرکت ایرباس و رولز رویس و انعقاد قرارداد ساخت بیمارستان و مراکز پیشرفته مقابله با سرطان در ایران با یک شرکت بزرگ انگلیسی بود که با اتخاذ سیاست‌های ترامپ و تهدیدهای بانکی به اجرا درنیامدند. اما این اقدامات نشان داد که پتانسیل کافی برای گسترش روابط اقتصادی میان دو کشور وجود دارد».
